Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж
жүктеу/скачать 3,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Okulik XX kazak adebiet
| ІІІ БӨЛІМ.
Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары жанрлар дың ғылыми тұрғыда қа- растырылуына өз әсерін тигізбей қалмады. Дәуір талабы туындатқан осы екі міндет ғылыми-зерттеушілік ой- пікірде әдеби мұраны таптық көз- қарас тұрғысынан қарап бағалау мен «тұрпайы социологизм теория- сына» сай зерттеудің бәсең тартуы- на әсер етті. «Халық жауларын» әш- керелеу науқанынан кейін 1947 жыл - ғы қаһарлы қаулы шыққанға дейінгі аз ғана уақыт аралығындағы ғылы- ми-зерттеу жұмыстарына берілген мүмкіншілікті қазақ әдебиет тану ғылымы пайдаланып қалуға ұм- тылды. Ғылыми-зерттеушілік ой-пі- кір қолданудан шығарылып тастал- ғанымен, 1920-1930 жылдардағы ғы- лыми еңбектер мен мақалалардағы әдебиет тарихы мен теориясын тек- серудегі бағыт-бағдарды жалғас- тырып әкетті. Мезгіл жағынан алғанда жаңа оқулықтар мен оқу құралдарын жазу жұмыстары соғыстың алдында-ақ қолға алынған болатын. Оған басты себеп, Қазақ ССР Оқу халық комисса- риаты 1939 жылы «Орта мектептер- дегі 8-10 кластардағы әдебиет са- бағы 5-7 кластардағыдай әдебиеттік оқу болмай, тарихи әдебиеттік курс ретінде жүруі қажеттігіне» шешім қабылдап, жаңа жүйедегі оқу бағдар- ламалары мен оқулықтар жасау- ды талап етті. Осыған сай алғашқы барлау ретінде әдебиет пәнінен бағдарламалар жобасы жасалынып, соның негізінде хрестоматиялар құ- растыру қажет болды. Себепсіз салдар жоқ екені белгілі. Орта мектепті оқу құралдарымен қам тамасыз етуден туындаған осы қа- жеттілік ғылыми-зерттеушілік ой-пі- кірдің әдебиет тарихы мен тео рия сын тексеру бағытында тың ізденістерді жасауына, жаңа еңбек тердің жазы- луына ықпал етті. Жаңа бағдарлама жобасына орай, 1937-1938 жылдары жазылған әдебиет хрестоматиялары мен оқулықтар түгелдей өзгеріске ұшырады. Оның басты себебі, «халық жаулары» атанған ақын-жазушылар шығармашылығына байланысты еке- ні айтпаса да түсінікті. Партияның көркемөнер мен әде- биет, ғылым салаларындағы саяса- тының талаптары негізінде жасал- ған жаңа бағдарламада орта мек- тептің 8 сыныбына фольклор мен XVІІІ және ХІХ ғасырдың І жарты- сындағы әдебиетті, 9 сыныбына ХІХ ғасырдың ІІ жартысынан төң- керіске дейінгі әдебиет тарихын, ал 10 сыныпта кеңес дәуірінің әде- биетін оқыту жоспарланған еді. Бұл, әрине, жоғарғы сыныптардағы әдебиетті тарихи курсқа жақындата жүргізу мақсатынан туындаған бо- латын-ды. Осыдан ұлттық ғылы- ми-зерттеушілік ой-пікірдің әде- биет тарихын тексеруіне жаңа мүм- кін діктердің жолы ашылып, тың ізденістерге баруына жағдай туды. Ре по зи то ри й Ка рГ У |