XIX ғасырдың II жартысындағы қазақ әдеби тілін танытатын нұсқалар:
Халықтың ауыз әдебиеті.
Қазақтың поэтикалық дәстүрін әрі қарай жалғастырған ақындардың өлең-жырлары.
Қазақтың ұлттық әдеби тілінің жаңа кезеңін бастаушы Абай мен Ыбырай шығармалары.
Қазақ тіліндегі тұңғыш баспасөз органдары
Патша үкіметінің әкімшілік органдары мен жергілікті әкімдердің қазақ тілінде жазысқан кеңсе қағаздары
Шығыс әдебиетінің сюжеттерін қайта жырлаған қазақша туындылар
Ислам дінін уағыздайтын діни сарындағы «қиссалар
Қазақ тілінің алғашқы грамматикалары мен хрестоматиялары, оқулықтар және екі тілді сөздіктер
Көпшілікке арналып, медицина, ветеринария т.б. тақырыптағы кітапшалар
христиан дінінің канондарын қазақ тілінде уағыздайтын кітаптар
Осы кезеңдегі әдебиет үлгілерінің тілін 2 түрге жіктеуге болады
Ауыз әдебиеті шығармалары, Абай, Ыбырайдың әдеби, педагогикалық, философиялық шығармалары, Ыбырайдың оқулық-хрестоматиясы, Абайдың «Қара сөздері», екі тілдік сөздіктер, көпшілік қолды кітапшалар, миссионерлік діни әдебиет үлгілерінің тілі
діни тақырыптағы кейбір қиссалар,
ислам дінін уағыздайтын аудармалар,
ресми кеңсе қағаздары, эпистолярлық үлгілердің тілі
1) қазақтың ауызша тараған байырғы төл әдеби тілі мен ұлттық әдеби тіліне негізделген үлгілер:
2) қазақтың ескі жазба дәстүрінде, яғни сол кезеңде қазақ топырағында «кітаби» деп аталған тілдік үлгіде жазылған шығармалар:
XIX ғасырдың 2 жартысындағы ақындық мектеп өкілдері:
Шортанбай, Мұрат, Жанақ, Марабайлар, одан бергі Сүйінбай, Шөже, Кемпірбай, Бала Ораз, Сары, Біржан, Жаяу Мұса, Ақтан, Нұрым т.б.
Ыбырай, Шәңгерей, Әубәкір, Ақан, Ақылбай, Мағауия т.б. ақындар
Байырғы жыршылық, жыраулық дәстүрді ілгері дамытқан ақын-жыраулар:
Жыраулық-ақындықтың ауызша дәстүрін жазба поэзияға жалғастырушылар
Арнау өлеңдер, портрет, пейзаждық өлеңдер молынан орын алды.
айтыс тұрмыстық деңгейден шығып, әлеуметтік үн ала бастаған.
ақындар түрлі эпикалық дастандарды тудырушылар, жаңғыртып қайта жырлаушылар, таратушылар
қазақ ақындарының дені мұсылманша, кейбіреулері орысша сауатты болған.
Ақындар шығармашылығының тақырып аясы, мазмұны, жырлау стильдері өзгеріске ұшырады
