ЖЕМІС ЖИДЕКТЕРДІҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫН АНЫҚТАУ

32 
Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(40), 2012 
   
Цитрус  ҿсімдіктеріне  лимон,  мандарин,  апельсин,  киви  жатады.Лимон  рута 
тұқымдасына жататын будандастырылған цитрусты ағаш болып келеді. Ҿсімдіктің жемісі 
лимон  деп  атайды.  Лимон  ағашының  отаны  –  Индия,  Қытай  жҽне  Тынық  мұхитының 
тропиктік аралдары болып келеді. Жабайы ҿсетін түрлері белгісіз.  
Лимон  –  аса  үлкен  емес,  мҽңгі  жасыл  ҿсімдік,  ұзындығы  5-8  метрге  дейін  жететін, 
шашыраңқы  немесе  пирамида  тҽріздес  шектеулі,  45  жыл  ҿмір  сүретін  ағаш.  Лимонның 
дҽндері  май  тҽріздес  ашты  зат  лимонин  бар.  Бұл  лимонның  бұталары  мен 
жапырақтарында  да  болады.    Лимонды  қоспа  ретінде  ҽртүрлі  жеміс  салаттарында,  тҽтті 
тағамдарда,  печенье,  соустар,  балық  жҽне  құс  еттерінде,  күріш  тағамдарын  жасауда 
қолданылады.  Шығыс  медицинасында  лимон  жара  (рак)  жҽне  ҿкпе  ауруларында,  улану 
кезінде пайдаланылған /2,3/. 
Киви – ең пайдалы, кең таралмаған тропикалық жеміс. Кҿп жерде кивидің отаны  – 
Жаңа  Зеландия  болып  табылады.  Бірақ  киви  жемісі  бізге  шығыстан  ҽкелінеді  жҽне  оны 
ҿсіруді  Қытай  елінде  отырғызыла  бастаған.  Оның  негізгі  отаны  –  Қытай.  Ол  жерде  ол 
«маймыл  персигі»  деген  атаумен  аталады.  Жаңа  Зеландияға  ол  ХХ  ғасырдың  басында 
ҽкелінген жҽне сол кезден бастап, қолданыла бастаған. Киви жемісі күз айларында піседі, 
бірақ оның ҿсуіне климаттық жағдай ҽсер етеді. 
Киви  –  түкті,  қоңыр  қабықтан  тұратын,  оның  астында  жасыл  жұмсақ  еті  болатын, 
кішкене  қара  дҽндерге  толы  ҿсімдік.  Жемісі  тҽтті  дҽмді  бананның  қоспасына  немесе 
ананас  пен  құлпынайға  ұқсас  болып  келетін  жеміс.  Кивидің  құрамында  калий,  С,  А,  Е 
дҽрумендеріне  бай  болып  келеді.  Ол  иммунитті  кҿтеруге  жҽне  ағзаға  инфекцияға  қарсы 
қасиеттерге  ие.  Кҿптеген  зерттеулердің  нҽтижесінде  киви  балалардың  астмасын  емдеуге 
пайдалы,  тоқішектегі  жараның  (рак)  азаюына  жҽне  де  артық  салмақты  азайтады.  Соңғы 
кездері  ғалымдар  қанды  тазалайтын  заттар  да  болу  керек  екенін  дҽлелдеу  үстінде.  Оны 
құлпынай йогуртының қоспасында, ҽртүрлі торттар жҽне тағамдарға қосуға қолданылады. 
Бірақ кивиді қолданған кезде сақ болу қажет. Себебі ол аллергиялық қасиет кҿрсетеді. 
Мандарин – рута тұқымдасына жататын цитрусты мҽңгі жасыл ҿсімдік. Оның бойы 
4  метрге  жететін  биік  ағаш  немесе  бұталы  ҿсімдік.  Жапырақтары  ҿте  үлкен  емес, 
жұмыртқа  немесе  элипс  тҽрізді  болады.  Гүлі  бір  немесе  бірнеше  жапырақтан  тұрады. 
Жемісінің  диаметрі  4-6  см-ге  тең.  Сондықтан  оның  кҿлемі  ұзындығынан  биік  болады. 
Қабығы  жұқа,  еті  жұмсақ,  тығыз  10-12  бҿліктен  тұратын  жақсы  ажыратылатын  ҿсімдік. 
Жемісінің  еті  сары  немесе  қызғылт-сары,  иісі  цитрустық  басқа  жемістерден  қарағанда 
ерекше. Жемісі жұмсақ апельсинге қарағанда тҽтті болады. Ҽбден піскен мандарин жақсы 
сақталады. Оны 2-3ºС температурада 3-4 ай сақтауға болады. Мандариннің отаны – Қытай 
жҽне  Кохинхин  мемлекеттері.  ХІХ  ғасырдың  басында  Европаға  ҽкелінген.  Оның  кең 
таралған жерлері – Испания, Алжир жҽне оңтүстік Франция, Жапония, Қытай, Үндіқытай 
мемлекттері.  Мандариннің  құрамында  қант,  0,6-1,1%органикалық  қышқылдар, 
дҽрумендер  болады.  Оның  қабығында  1-2%  эфир  майлары  болатындығы  анықталған. 
Мандариннің жемістері құнды болып саналады. Мандарин жемістерін шырындарға жҽне 
компоттарға  қосуға  қолданылады.  Сонымен  қатар  кҿптеген  тағам  дайындауға,  печенье, 
соустар,  балықтар,  құстар,  күіш  тағамдарын  жҽне  жеміс  салаттарын  жасауда,  шырын, 
компот,  қайнатпа,  цукат  дайындауда  қолданылады.Ол  тҽбетті  ашады,  зат  алмасу 
процестеріне  қатысады  жҽне  ағзаны  дҽрумендерге  толтырады.мандаириндер  жҽне 
мандариндік  шырындар  ағзадағы  асқорытуға,  ал  құрамындағы  оринтонцидтер  арқылы 
микробтардан  қрорғауға  кҿмектеседі.  Фитоцидтер  тұмаудан  жҽне  тері  ауруларынан 
қорғайды.Кҿбірек  мандарин  шырынын  тері  ауруларына,  микроспорадан  жҽне 
трихофритенді ауруларын емдеуге қолданылады /4/. 
Апельсин  –  субтропикалық  жҽне  тропиктік  ҿңірлерде  Кавказдың  Қара  теңіз 
жағалауының  кейбір  аудандарында  ҿсіріледі.  Апельсин  жемісін  қараша  мен  желтоқсан 
айында жинайды. Жемісін кештеу жинаған сайын тҽтті болып келеді жҽне ұзақ сақталады. 
Апельсиннің  отандық  сорттарының  құрамында  қант,  60  мг/%  С  дҽрумені,  каротин,  А 
провитамині, В
1
, В
2
, Р жҽне РР дҽрумендері болады. Климаты ыстық елдерден ҽкелінген 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы №1(40), 2012.
 
 33
 
жемістердің  құрамында  қант  кҿбірек  болады.  Темекі  қағазына  оралға  апельсин  5
0
С-ға 
жуық  температураға  сақтауға  болады.  Апельсиннің  екі  түрі  болады.  Кҽдімгі  апельсин 
жҽне  королектер.  Кҽдімгі  апельсин  –  қабығы  қызғылт-сары,  жемісі  ашық  қызғылт-сары 
түсті, ал королектор –ашық қызғылт-сары қабықты, қызыл тамыр жемісті болады. Кҽдімгі 
апельсиннің  қанты  мол,  жемісі  шырынды.  Апельсиннің  құрамында  дҽрумендер  мен 
микроэлементтерге  бай.  Адам  тҽулігіне  апельсиннің  құрамындағы  150  г  аскорбин 
қышқылы мен 80 мг дҽрумендер қажет етеді. Жемісін жаңа піскен күйінде пайдаланады. 
Одан қайнатпа, кампот, шырын, цукат дайындайды.апельсинді адам ағзасындағы ҽртүрлі 
асқорыту  аурулары,  эндокриндік  ауруларды  емдеуде  пайдаланылады.  Сонымен  қатар 
апельсиннің шырынын адам ағзасындағы барлық функциялардың қызметін белсендіруге, 
зат  алмасу  процесіне  т.б.  ауруларға  кҿмектеседі.  Апельсин  шырыны  қант  диабетіне, 
авитаминоз, микробқа қарсы тұру қасиеттеріне ие. 
Сонымен қатар зерттеу жұмысына алма жемісі  де алынды. Алма  – раушангүлділер 
тұқымдасының  ішіндегі  ең  кҿп  тараған  жемңс  дақылы.  Осыдан  3  мың  жыл  бұрын  адам 
қолымен мҽдениеттендірілген ең ежелгі дақылдардың бірі. Алма бақтары Кҿне Грецияда 
дамыды,  кейін  Батыс  Европада  таралған.  ХІХ  ғасырда  бақ  шаруашылығымен  Мҽскеу 
маңында  шұғылданған.  Қазіргі  кезде  алма  ағашы  негізінде  Қазақстан  территорияының 
оңтүстігінде  кҿп  ҿсіріледі.  Алманың  құрамында  24%  қант  бар:  глюкоза  мен  фруктозаға 
бай,  ал  сахароза  аз  кездеседі.  Сонымен  қатар  алма  жҽне  лимон  қышқылдары, 
дҽрумендерден:  С  жҽне  Р,  каротин,  К,  инозит,  В  дҽруменлер  тобы,  ал  макро  жҽне 
микроэлементтерден  калий,  магний,  кальций,  натрий,  темір  болады.  Алма  ағзадағы 
қышқыл-сілтінің  тең    болуына  жақсы  ҽсер  етеді,  қышқылдылықты  тҿмендетеді,  қан  мен 
ұлпа  сұйықтығындағы  зат  алмасу  процесіне  қатысады.  Жүрек,  гипертония  ауруларын 
емдеуде алманы пайдалану қажет.  
Біздің елімізде пайдаланылатын ҿсімдіктердің кҿпшілігі бізде егілген сырттан, яғни 
шет  елдерден  кҿбінесе  Қытай  елінен  ҽкелінеді.  Мысалы  кҿбінесе  цитрус  ҿсімдіктері 
алынады.  
Сондықтан  да  біздің  мақсатымыз  біздің  елге  ҽкелінген  цитрусты  жҽне  сүйекті 
шырынды жемістердің химиялық құрамын анықтап, салыстыру. 
Зерттеу  жұмысының  мақсаты:  шет  елден  ҽкелінетін  жеміс-жидектердің  химиялық 
құрамын анықтау. 
Шикізат кҿздері: цитрус ҿсімдіктері: лимон, мандарин, апельсин, киви жҽне сүйекті 
жеміс алма. 
 
1-кесте. Жеміс-жидектердің химиялық құрамы                                                                
№  Жеміс-жидектердің 
атауы 
Ылғалдылығы  
Күлділігі  
С дҽрумені 
Жалпы 
қант, % 
Моно 
қант, % 
1 
Алма  
83,48 
16,0 
3,46 
10,87 
6,28 
2 
Лимон  
77,58 
20,5 
37,45 
3,05 
2,25 
3 
Апельсин  
66,47 
32,0 
45,48 
8,24 
4,05 
4 
Мандарин  
80,64 
19,0 
21,40 
8,05 
2,56 
5 
Киви  
82,48 
17,0 
53,50 
9,02 
3,75 
 
1-кестедегі  мҽліметтерге  сүйенсек,  жемістердің  күлділігі  мен  ылғалдылығы 
гравиметриялық ҽдіспен, с дҽрумені титриметриялық ҽдіспен, ал жалпы қанты мен моно 
қанты  фотоколориметрлік  ҽдіспен  анықталды.  Ылғалдылығы  ең  кҿп жеміске  –  алма  мен 
кивиді жатқызсақ, ал ылғалдылығы ең аз болатын жеміске  – апельсин жатады. Күлділігі 
бойынша  ең  кҿп  мҿлшерді  апельсин  құраса,  ең  аз  мҿлшерді  алма  құрайды.  Зерттеу 
нҽтижесінде цитрусты ҿсімдіктердің құрамында С дҽрумені кҿп мҿлшерде болатындығы, 
ал алмада аз болатындығы анықталды. Жемістердің құрамындағы жалпы қанты мен моно 
қантына  келетін  болсақ,  жалпы  қант  мҿлшері  кҿп  кездесетінге  алма,  ең  аз  мҿлшерде 
лимонда болатындығы анықталды /5/. 

34 
Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(40), 2012 
   
Қорытындылай  келе,  цитрус  жемістерінің  құрамында  С  дҽруменінің  кҿп  мҿлшерде 
болуы,  олардың  дҽмінің  қышқылдау  болып  келуіне  себеп  болатындығы  анықталды.  Ал 
алмада С дҽрумені аз болатындықтан, ол цитрус жемістеріне қарағанда тҽтті болып келеді. 
Сондықтан  цитрусты  жемістердің  құрамында  қант  мҿлшері  аз  кездесіп,  Сдҽрумені  кҿп 
болтындығы жҽне олар қышқыл дҽмді болып келуіне ебеп болып табылады. Ал алманың 
құрамында С дҽрумені аз, қант мҿлшері кҿп болады.  
 
ҼДЕБИЕТТЕР 
1. Адушкина В.В.Справочное пособие. М., Анкил, 2000, С.640 
2. Биология мектепте журнал №8, 1999 ж., 23-26 б. 
3. Замятина Н.Г.Лекартсвенные растения, М.,Изд-во АИҒ, 1998 г., С.56-58 
4. Қасымбаева Т., Мұхамбетжанов К. Жалпы биология, Алматы, Мектеп, 2006 ж., 131-135 
бет. 
5. Ермаков А.И. «Методы биохимического исследования растений» под ред. 1987 
 
ТҮЙІНДЕМЕ 
Мақалада  цитрус  жемістерінің  химиялық  құрамы  анықталды.  цитрус  жемістерінің 
құрамында  С  дҽруменінің  кҿп  мҿлшерде  болуы,  олардың  дҽмінің  қышқылдау  болып 
келуіне себеп болатындығы зерттелді. 
 
РЕЗЮМЕ 
Впервые  изучен  химический  состав  цитрусовых  растений.  В  состав  цитрусовых 
растений  входит  в  большом  количестве  аскорбиновая  кислота  и  в  малом  количестве 
сахарные вещества.   
 
 
 
УДК 539.26+546.76:711/.717:65:31:442 
РЕНТГЕНОГРАФИЧЕСКИЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ НОВОГО ХРОМИТО-
МАНГАНИТА LaК
3
CrMnO
6
  
 
*
Касенов. Б.К., Сагинтаева Ж.И., Абильдаева А.Ж., Давренбеков С.Ж., 
 Касенова Ш.Б., Куанышбеков Е.Е., 
**
Матаев М.М. 
(
*
г. Караганда, Химико-металлургический институт им. Ж. Абишева,.  
**
г Алматы, КазгосженПУ)) 
 
Современные потребители предъявляют следующие основные требования к данным 
техническим  объектам:  работоспособность  при  температурах  не  ниже  1600

С, 
стабильность  электрофизических  свойств  в  период  службы,  экологическая  безопасность, 
доступность  на  потребительском  рынке.  Интерес  к  материалам  из  хромита  лантана 
обусловлен  тем,  что  из  всех  известных  на  сегодняшний  день  электропроводящих 
материалов,  работоспособных  в  окислительных  газовых  средах  при  высоких 
температурах, именно они имеют необходимый потенциал для удовлетворения указанных 
требований потребителей /1/. 
Высокотемпературная 
техника 
используется 
для 
проведения 
многих 
технологических  процессов,  применяется  в  исследовательской  практике,  обеспечивает 
получение  большой  группы  материалов  и  изделий,  обладающих  специальными 
оптическими, электрическими, магнитными и другими свойствами.  
Перспективными  для  этой  цели  являются  электронагреватели  из  хромитов 
редкоземельных  элементов  со  структурой  типа  перовскита,  обладающие  электронным 
характером проводимости при высоких температурах.  

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы №1(40), 2012.
 
 35
 
ТОТЭ  (твердооксидный  топливный  элемент)  —  это  электролит,  анод,  катод  и 
сепаратор.  Каждый  элемент  служит  определенным  целям  и  должен  удовлетворять 
определенным требованиям. 
Жесткие требования, предъявляемые к ТОТЭ, ограничивают круг используемых для 
этой цели оксидных материалов.  
Хромит  лантана  особенно  подходит  с  точки  зрения  высокой  электрической 
проводимости в контакте с топливом и окислительной атмосферой, устойчивости  в среде 
топливных элементов  и совместимости с другими компонентами элемента. Стабилизация 
LaCrO
3
  низковалентным  ионом  влияет  на  свойства  материала  во  многих  направлениях, 
включая  изменение  фазового  состава,  проводимости,  кислородной  стехиометрии  и 
термического  расширения.  Температурное  превращение  структуры  орторомбическая— 
ромбоэдрическая  стабилизированного  LaCrO
3
  также  зависит  от  стабилизатора  /2/. 
Замещение  ионом  щелочноземельного  элемента  в  LaCrO
3
  может  происходить  как  по 
позиции лантана, так и по позиции хрома /2-4/. 
Известно, 
что 
манганиты 
редкоземельных 
элементов 
(РЗЭ) 
обладают 
перспективными 
свойствами: 
полупроводниковыми, 
ферромагнитными, 
сегнетоэлектрическими  и  др.  /5,  6/.  К  таким  классам  соединений  можно  также  отнести 
хромитов РЗЭ, которые имеют хорошую проводимость электронного типа /7/. 
Следует  отметить,  что  легирование    манганитов  РЗЭ  оксидами  щелочных  и 
щелочноземельных  металлов  приводит  к  появлению  уникальных  свойств,  как  эффекту 
колоссального  магнитного  сопротивления  (КМС)  у  манганитов  и  резкому  уменьшению 
электросопротивления при повышенных температурах у хромитов /5, 7/. 
До  настоящего  время  проводимые  исследования  по  синтезу  и  изучению  свойств 
касались  как  отдельно  манганитов,  так  и  индивидуальных  хромитов  РЗЭ.  В  связи  с 
вышеизложенным  и  интересным  как  в  теоретическом,  так  и  в  практическом  плане 
являются  синтез  и  изучение    свойств  соединений,  состав  которых  включает  в  себя  как 
оксиды  РЗЭ,  марганца  (III),  хрома  (III),  так  и  оксиды  щелочных  или  щелочноземельных 
металлов. 
В  свете  вышесказанного  целью  настоящей  работы  является  синтез  хромито-
манганита состава LaК
I
3
CrMnO
6
 и их рентгенографическое исследование. 
Твердофазный  синтез  соединений  проводили  по  керамической  технологии. 
Исходными веществами для синтеза являлись оксид лантана La
2
O
3
 марки «ос. ч.», оксиды 
хрома Cr
2
O
3
, марганца Mn
2
O
3
, карбоната калия квалификации «ч.д.а.». С целью удаления 
адсорбционной влаги исходные вещества прокаливали при 300 
о
С в течение 1 ч. Далее их 
стехиометрические  количества,  рассчитанные  на  получение  соединения  тщательно 
перемешивались  в  агатовой  ступке  и  перетирались,  затем  они  были  перенесены  в 
алундовые тигли и отжигались в муфельной печи «SNOL» при 800 
о
С в течение 10 часов. 
После  этого  смесь  опять  перемешивалась,  перетиралась  и  прошла    термообработку  при 
1200 
о
С  также  в  течение  10  часов.  Далее  для  получения  устойчивого  равновесного 
состояния  проведен  низкотемпературный  отжиг  при  400 
о
С  с  повторением  процессов 
механической обработки (перемешивания и перетирания). 
Рентгенофазовый 
анализ 
синтезированного 
соединения 
проводили 
на 
дифрактометре  ДРОН  –  2,0  со  следующими  условиями  съемки:  СuK

  -  излучение,  Ni  – 
фильтр,  U=30  кВ,  J=10  мA,  скорость  вращения  счетчика  2об/мин,  диапазон  шкалы  1000 
имп/с,  τ=5с,  2θ=10-90
о
,  интенсивность  дифракционных  максимумов  оценивали  по  100-
бальной  шкале.  Следует  подчеркнуть,  что  на  рентгенограмме  отсутствовали 
дифракционные максимумы исходных фаз. 
Рентгенограмму  полученного соединения индицировали методом гомологии /8/. 
Гомологом  служил  структурный  тип  перовскита.  Ниже  в  таблице  приведены 
результаты  индицирования.  Пикнометрическую  плотность  соединения  определяли 
согласно методике /9/. В качестве индифферентной жидкости использовали толуол.  
 

36 
Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(40), 2012 
   
 
 
 
 Таблица.1. Индицирование рентгенограмм хромито-манганита LaК
I
3
CrMnO
6
  
 
I/I
0 
d, Å 
10
4
/d
2
эксп. 
hkl 
10
4
/d
2 
1 
2 
3 
4 
5 
LaК
3
CrMnO
6
 
12 
4,2578 
551,6 
333 
551,6 
21 
3,8739 
666,4 
522 
674,2 
19 
3,0720 
1060 
640 
1062 
23 
2,9528 
1147 
642 
1144 
100 
2,7429 
1329 
652 
1328 
6 
2,4729 
1627 
840 
1634 
10 
2,2750 
1932 
932 
1920 
29 
2,2500 
1975 
940 
1982 
19 
2,2256 
2019 
771 
2023 
42 
1,9379 
2663 
970 
2656 
13 
1,7390 
3307 
990 
3310 
31 
1,5872 
3970 
987 
3963 
10 
1,3771 
5273 
11.11.4 
5271 
13 
1,3701 
5327 
12.10.4 
5312 
12 
1,2292 
6619 
12.12.6 
6619 
13 
1,2251 
6663 
14.11.3 
6660 
По  результатам  индицирования  рентгенограммы  соединения  установлено,  что 
соединение  кристаллизуется  в  кубической  сингонии  со  следующими  параметрами 
решетки: LaК
3
CrMnO
6
 (куб.) – а=22,13 

0,03 Å, V
o
=10836,41 

 0,1 Å
3
, Z=10, V
o
эл.яч.
=1083,64 

0,06 Å
3
, 
рент.
=6,62 г/см
3
, 
пикн.
=6,52±0,08 г/см
3
. 
Удовлетворительное согласие опытных и расчетных значений 10
4
/d
2
  рентгеновских 
и пикнометрических плотностей подтверждают корректность результатов индицирования. 
Резюмируя вышеизложенное можно сказать, что методом керамической технологии 
впервые синтезировано соединение состава LaК
3
CrMnO
6
  и определены тип его сингонии 
и параметры решеток.  
ЛИТЕРАТУРА 
1.  Толочко  С.П.,  Кононюк  И.Ф.,  Люцко  В.А.,  Зонов  Ю.Г.  Фазовые  переходы  в  твердых 
растворах на основе хромита лантана // Известия АН СССР. Неорганические материалы. 
— 1987. — Т. 23, № 9. — С. 1520—1524. 
2.  Павликов  В.Н.,  Лопато  Л.М.,  Тресвятский  С.Г.  Фазовые  превращения  некоторых 
хромитов  редкоземельных  элементов  //  Известия  АН  СССР.  Неорганические  материалы. 
— 1966. — Т. 2, № 4. — С. 679. 
3.  Пальгуев  С.Ф.,  Гильдерман  В.К.,  Земцов  В.И.  Высокотемпературные  оксидные 
электронные проводники для  электрохимических  устройств /  Под ред. А.Д. Нейумина— 
М.: Наука, 1990. — 197 с. 
4.  Толочко  С.П.,  Кононюк  И.Ф.  Получение  и  электрические  свойства  твердых  растворов 
La
1–x
Ca
x
Cr
y
Co
1–y
O
3
  (0  ≤  x  ≤  0,3;  0  <  y  ≤  1)  //  Известия  АН  СССР.  Неорганические 
материалы. — 1986. — Т. 22, № 10. — С. 1696—1700. 
5. Третьяков Ю.Д., Брылев О.А.//Журн. Рос. хим. об-ва им. Д.И. Менделеева. 2000. Т. 45. 
№ 4. С. 10. 
6.  Портной  К.И.,  Тимофеева  Н.И.  Кислородные  соединения  редкоземельных  элементов. 
Справочник. М.: Металлургия, 1986. 480 с.  
7. Пальгуев С.Ф., Гильдерман В.К., Земцов В.И.  М.: Наука, 1990. 197 с. 
8. Ковба Л.М., Трунов В.К. Рентгенофазовый анализ. М.: Изд-во МГУ, 1960. 232 с.  
9. Кивилис С.С. Техника измерений плотности жидкостей и твердых тел. М.: Стандартгиз, 
1959. 191 с. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы №1(40), 2012.
 
 37
 
РЕЗЮМЕ 
Методом керамической технологии из оксидов лантана, хрома (III), марганца (III) и 
карбоната  калия  синтезирован  хромито-манганит  состава  LaК
3
CrMnO
6
.  Методом 
рентгенофазового  анализа  установлено,  что  соединение  кристаллизуется  в  кубической 
сингонии со следующими параметрами решетки:  а=22,13 

0,03 Å, V
o
=10836,41 

  0,1  Å
3
, 
Z=10, V
o
эл.яч.
=1083,64 

0,06 Å
3
, ρ
рент.
=6,62 г/см
3
, ρ
пикн.
=6,52±0,08 г/см
3
. 
 
ТҮЙІНДЕМЕ 
Лантан,  хром  (III),  мараганец  (III)  тотықтары  мен  калий  карбонатынан  керамика 
технология  ҽдісімен  LaК
3
CrMnO
6 
құрамды  хромито  –  манганит  синтезделді. 
Рентгенфазалық  ҽдіс  қосылыстың  тҿмендегідей  параметрлермен  кубтық  сингонияда 
кристалданатыны анықталды: а=22,13 

0,03 Å, V
o
=10836,41 

 0,1 Å
3
, Z=10, V
o
эл.яч.
=1083,64 

0,06 Å
3
, ρ
рент.
=6,62 г/см
3
, ρ
пикн.
=6,52±0,08 г/см
3
. 
 
 
 
УДК 539.26+546.76:711/.717:65:31:442 

жүктеу/скачать 4,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: