Процестің жылдамдық константасын арттыру үшін әрекеттесуші жүйенің температурасын жоғарлату, катализатор қолдану керек.
1. Температура жоғарлату реакцияның жылдамдық константасы өзгерісіне, яғни артуына алып келеді және төменгі дәрежеде диффузиялық коэффициенттің артуы мүмкін.
Кинетикалық теңдеулер, негізінен реакция жылдамдығы және әрекеттесуші заттар концентрациясы арасындағы байлынысты сипаттайды. Реакция жылдамдығына температура өте ықпалды түрде әсер етеді және ол жалпы жағдайда Вант-Гофф ережесімен тұжырымдалады.
Әрекеттесуші жүйе температурасын әрбір 10 градусқа көтеру реакция жылдамдығын 2-4 есе арттырады.
Математикалық түрде өрнектесек, айтқанымыз мына түрде жазылады;
Мұндағы, γ температуралық коэффициент 2-4 төңірегінде өзгереді;
W1(k1), W2(k2), T2 және T1 температураларына сәйкес реакция жылдамдықтары (реакция жылдамдық константалары)
Реакция жылдамдығына температураның әсерін сипаттайтын теңдеуді алғаш рет 1862 ж. Бертло ұсынады;
Реацияның жылдамдық константасына әрекеттесуші заттардың температураның әсері кинетикалық аймақта өтетін процестер үшін Аррениус теңдеуімен анықталады.
Бұл теңдеу қолдануға ыңғайлы болуы үшін логарифмдейді, сонда теңдеу мынадай күйге ауысады.
K1, K2- реакция жылдамдығының константасы;
К0 - экспоненция алдыңдағы көбейткіштер;
Е - активтендіру энергиясы, Дж/ моль;
R- газ тұрақтысы 8,3 Дж/(моль К)
Т- термодинамикалық температура;
Процестің жылдамдығына температураның әсері кинетикалық аймаққа қарағанда диффузиялық аймақта әсері аз.
Диффузиял коэффициентінің температуралық тәуелділікті газдар үшін ықшамдатылған формуламен өрнектеуге болады.
Мұндағы, В-диффузияланушы заттың молекулалық массасына тәуелді коэффициент; Р- газдың жалпы қысымы, α- 1,5-2,0 аймағында өзгереді.
Сұйықтықтың тұтқырлығына байланысты сұйықтықтарда дистилляция газдарға қарағанда әлде қайда баяу жүреді. Дистилляция коэфицентінің мәні ерітінділерде газдарға қапағанда 104 – 105 есе кіші және 10-4 – 10-5 см2/с құрайды. Ерітінділер үшін.
В1- коэффициент; μ- тұтқырлықтың динамикалық коэффициенті.
Бұданда төмен (бояу) дистилляция қатты ортада қатты температурада дистилляция коэфиценті см2/жыл, см2/ғас.
2.Катализаторлар қолдану реакция жылдамдығының концентрациясын әлдеқайда көп жоғарлатады және де бұл кезде процесстің қозғаушы күші ∆С өзгермейді.
Катализатор химиялық реакцияны жылдамдатады.Өйткені ол екі немесе одан да көп стадиялық реакцияларды бір стадиялық реакция ауыстырады. Катализаторлар диффузиялық аймақта өтетін процестерге ғана қолданады. Катализаторды барлық өндірісте қолдану шектелінеді, себебі керекті техникалық режимде кейбір катализаторлар тұрақсыз болып келеді, яғни температураны көтергенде немесе төмендеткеенде активтіліктің жоғалуы.
Лекция 9 Эфирлену, эфирлену процесстерлену көрсеткіштері. Алкил қышқылды байланысты және олефиндерден тура синтез арқылы эфир алу реакциясы, технологиясы