Судың диссоциациялануы. Сутектік көрсеткіш. рН өлшеу әдістері. Буфер ерітінділері

1. **Судың диссоциациялануы**:

Бұл су диссоциациясының тепе-теңдігі судың химиялық әрекетін сипаттайды және ерітінділерде болатын реакцияларға әсер етеді.

2. **Сутегі индексі (рН)**:
рН – ерітіндінің қышқылдығын немесе сілтілілігін өлшеу үшін қолданылатын шама. Ол ерітіндідегі сутегі иондарының (Н+) концентрациясының теріс логарифмі ретінде анықталады. рН есептеу формуласы келесідей:
рН = -log[H+]

Мұндағы [H+] – ерітіндідегі сутегі иондарының моль/литрдегі концентрациясы. рН шкаласы 0 (қышқылдық) пен 14 (сілтілі) аралығында, 7 бейтарап рН деп саналады.

3. **РН өлшеу әдістері**:
рН өлшеудің бірнеше әдістері бар, соның ішінде:
- Индикаторлық қағаздар: индикатормен қапталған қағаз жолақтар ерітіндінің рН-ына байланысты түсін өзгертеді.
- рН өлшегіш электродтар: рН дәл анықтауға мүмкіндік беретін сутегі электродының потенциалын өлшеңіз.
- Бояғыштар және флюорофорлар: Кейбір арнайы бояғыштар ерітіндінің рН-ына байланысты түсін өзгертеді.
- Жоғары дәлдікпен рН өлшеу үшін спектрофотометрлер мен флюорометрлер сияқты зертханалық құралдарды пайдалануға болады.

4. **Буферлік ерітінділер**:

Буферлік ерітіндінің мысалы ретінде көмірқышқыл газы (H2CO3) және оның тұзы, натрий бикарбонатын (NaHCO3) тұратын бикарбонатты буферді айтуға болады. Бұл буфер адам қанында шамамен 7,4 тұрақты рН деңгейін ұстап тұруға қабілетті.

Осылайша, судың диссоциациялануы, сутегі индексі (рН), рН өлшеу әдістері және буферлік ерітінділер химиялық және биологиялық процестерді түсінуге және бақылауға көмектесетін химия, биология және басқа ғылыми және өндірістік салаларда маңызды рөл атқарады.