-ман, -мен,
-бан, -бен, -пан, -пен
тұлғалы етістіктер де жиі қолданылады:
Ескі бише
отырман
бос мақалдап, Ёскі ақынша мал үшін
тұрман
зарлап (Абай). Мен келелі қара бұлтпын, Келе жаумай
ашылман
(Махамбет). Зерттеушілер
-ман, -мен, -бан, -бен,
-пан, -пен
формасын ауыспалы осы (келер) шақтың
(-ма-й-
мын, -ме-й-мін, -ба-й-мын, бе-й-мін, -па-й-мын, -пе-й-мін)
болымсыз тұлғасының 1-жақ түрінің қысқарған варианты деп
анықтайды. Және әдеттегімен салыстырғанда бұл түлғаның
семантикасында үзілді-кесілділік реңк бары, ол тұлғаның өлең
сөзде көбірек ұшырасуы стильдік мән үстеп, өлеңге батырлық,
жігерлілік сипат беретіні де көрсетіледі (Б. М., 54 және СР.,
56-57). А. Ысқақов былай деп жазады: «Жазуда да, ауызекі
тілде (лебізде) де екінші үлгі бойынша жіктеліп, өкінбеймін,
аямаймын, жібімеймін деген сияқты болып келетін көсемшенің
ауыспалы формасының орнына өкінбен, аяман, жібімен де-
ген форма қолданылады. Мысалы: Ризамын туғаныма адам
болып,
Достарыңызбен бөлісу: |
