И қазақ тіл білш інің антологиясы с. Исаев Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар Павлодар 2010


сөздік, сөздіктер, сөздікпен, сөздікте



Pdf көрінісі
бет55/149
Дата01.04.2022
өлшемі10,59 Mb.
#29557
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   149
Байланысты:
isaev s kazirgi kazak tilindegi negizgi grammatikalyk ugymda

сөздік, сөздіктер, сөздікпен, сөздікте дегендер де бір ғана сөз -  
сөздік;  сөйле,  сөйледі,  сөйлесе,  сөйлеген,  сөйлепті  дегендер 
де  бір  ғана  сөз  — сөйле;  сөйлем,  сөйлемнің,  сөйлемді  деген- 
дер  де  бір  ғана  сөз  — сөйлем,  өйткені  осы  топтың  әрқайсысы 
бір  ғана  лексикалық  мағьшаны  білдіреді:  сөз  болса,  ауыздан 
шығатын,  белгілі үғымды  білдіретін дыбыстар жиынтығы,  ол 
мағына сөз десек те, сөздер десек те, сөзді десек те өзгермейді; 
сөздік  -   белгілі  мақсатпен  (мағынасын  түсіндіріп,  жазылуын 
көрсететін,  басқа  тілге  аудармасын  беретін,  т.  б.)  жасалған, 
тілдегі  сөздерді  жинақтап  берілетін  қүрал,  ол  мағына  сөздік 
десек  те,  сөздіктер  десек  те,  сөздікпен  десек  те,  сөздікте  де- 
сек те өзгеріссіз беріліп отырады.  Сөйле мен  сөйлем дегендер 
жайында да осыны айтуға болады. Ал бүлардың өз ішінде бір- 
бірінен  айырмашылығы  сол  — негізгі  лексикалық  мағынасы 
біреу болса да, демек, лексика ретінде бір сөз болса да,  сөз де- 
геннен  сөздер  дегеннің  айырмашылығы  сол  сөздің  біреу  емес 
көп  екендігін  білдіріп,  ол  қосымша  грамматикалық  мағына  —
 
дер  формасы  үстелу  арқылы  беріліп  отырғанын  көреміз, 
сөйтіп, сөз деген создің бір формасы сөз болса, екінші бір фор- 
масы сөздер екен, үшінші формасы сөзді болады, өйткені бүнда 
сөз  дегеннің  негізгі  лексикалық  мағынасы  сақталған  да,  оған 
қосымша  тура  обьектілік  (сөзді  тыңда)  мағына  -ді  деген  фор- 
ма  (табыс  септік  жалғауы)  арқылы  үстелген.  Дәл,  сол  сияқты 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   149




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет