И қазақ тіл білш інің антологиясы с. Исаев Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар Павлодар 2010
жүктеу/скачать 10,59 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- § 5. ГРАММАТИКАЛЫҚ МАҒЫНА ЖӘНЕ ОНЫҢ Т ҮРЛЕРІ
| § 4. ГРАММАТИКАЛЫҚ ¥ҒЫМДАР
Грамматиканың басты объектісі тілдің грамматикалық қүрылысын танып, оның негізгі ерекшеліктерін анықтауда (сол арқылы ғана сөздің грамматикалық сипаты ашылмақ) оған (тілдің грамматикалық қүрылысына) тән басты- басты грамматикалы қ үғымдарды ажыратып, олардың ерекшеліктерін, сипатын айқындап алу қажет. Өйткені тілдің грамматикалық қүрылысы сала-сала жүйелерден қүралады да, олардың түтастығы сол жүйелерге тән белгілі заңдылықтардың негізінде болып отырады. Ол жүйені аиқындап, заңдылықтарын ашу үшін, ондағы грамматикалық әр түрлі амал-тәсілдерді, сөздердің белгілі бір ортақ қасиеттері арқылы топ-топқа бөлінуін, олардың мағыналары мен сөйлеу процесіндегі қызметтерін білу қажет. Демек, сөздің сөйлеу процесіндегі басқа сөздермен әр түрлі қатынастарының негізінде пайда болатын ішкі мәндері, оның көрінісі болатыны сыртқы түр-түлғасы, солардың барлығы негізінде сөйлемдегі, т. б. тілдің грамматикалық қүрылысымен байланысты болса, оның өзіндік ерекшеліктері тағы да сездің грамматикалық сипатымен анықталады. Сөйтіп ең басты грамматикалық Іакадвмик С.БвйсвмбаеыІ 1? ұғымдарға грамматикалық мағына оның оерілу тәсілінің бір түрі грамматикалық форма және осы екеуінің жүйелі жиынтығы қүрайтын грамматикалық категория дегендер енеді. Бүл үшеуі бір-бірімен диалектикалық бірлікте болып, тілдің грамматикалық қүрылысын қүрайды да, қалған жекеле- ген грамматикалық единиңалар мен қүбылыстар, жүйелер осы үғымдардан туындайды. § 5. ГРАММАТИКАЛЫҚ МАҒЫНА ЖӘНЕ ОНЫҢ Т ҮРЛЕРІ Тілдегі әрбір сөздің (белгілі үғымды білдіре алатын мәнді сөздің) нақты лексикалық мағынасымен бірге жал- пы грамматикалық мағынасы да болады. Сөздің лексикалық мағынасы - нақты, үғымдық мағына яғни бір сөзден екінші сөзді айыратын реестрлік сөздік мағынасы болса грамматикалық мағына - сөздің тым жалпы мағынасы, сол сөздің әр түрлі тұлғалар арқылы түрленуінің нәтижесінде немесе басқа сөздермен әр алуан қарым-қатынасқа түсу салдарынан пайда болатын және сөздерді бір-бірінен бөлмей, керісінше бедгілі бір грамматикалық топтарға ортақ қасиеттер арқылвГбіріктіретін жалпы мағыналары болып табылады. /X . жүктеу/скачать 10,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|