Психологиялық дамудың тежелеуі ақыл-ой кемістігі сөйлеудің бұзылуы. Эмоционалды ерік сапаларының бұзылуы, дарындылық.
Жалпы білім алудағы ауытқуының кәсіби білім алудағы ауытқулар
Жетілудің тәртіп ауытқушылық алкоголизм; нашақорлық, құқық бұзу қылмыс.
Қазіргі әлемде әлеуметтену, қоғамының тәрбиелік потенциаларының функциялары ретінде Адам әлеуметтенудің объектісі мен субъектісі ғана емес, сонымен қатар әлеуметтенудің құрбаны да болуы мүмкін. Нәтижелі әлеуметтану бір жағынан адамның қоғамдағы бейімделуіне алып келсе, екінші жағынан бір-біріне жағдайында сол адамның қоғамға қарсы тұруына алып келуге мүмкін. Осылайша әлеуметтанудың процесінде соңына дәл шешілмеген, әлі шешімін таппаған, адамның қоғамға бейімделу мен қақтығыс бар.
Басқа сөзбен айтқанда, әсерлі әлеуметтену қоғамға бейімделу мен енудің нақты байланысын анықтайды.
Қоғамға толығымен тұра алмайтын адам, яғни бейімделе алмаған да, диссдент құқық бұзушы немесе қоғамның өмір сүру салтанатында ауытқыған адам болып саналады.
Қазіргі кезде қоғам әлеуметтенудің 2 түрлі құрбанын туғызады. Бірінші жағдайын атап өткен жөн: демографиялық қоғам әлеуметтанудың құрбанын өзінің негізгі мақсаты бекітпелеріне қарсы тудыруы, ал тоталитарлы қоғам қайталанбас тұлғаны насихаттай келе, іс жүзінде мақсатты түрде конфликтті туғызады.
Қазіргі кезде қоғамда бір-бірімен адамның әлуеметтенуі алуан түрлі жағдайда өтеді. Оған бір-біріне қауіптер тән. Бұл қауіптер: адамның дамуына тікелей әсерін тигізеді.
Әлеуметтанудың әрбір кезеңінде адамға әртүрлі қауіптерге тән болады:
1 кезең: баланың құрсақ ішілік даму кезеңінде: - ата-анасының денсаулық нашарлығы;
- маскүнемдігі;
- өмір сүру салтының тұрақсыздығы;
- анасының нашар тамақтануы;
- ата-анасының кері эмоционалды психологиялық құны;
- медициналық қателіктер;
-ж ағымсыз экологиялық орта;
2 кезең: Мектепке дейінгі кезең (0-6 жас) - әртүрлі аурулар;
- физиологиялық соққылар;
- ата-ананың аморальдығы
- балаға ата-анасының өз дәрежесінде көңіл бөлмеуі;
- отбасының кедейлігі;
- балаларға арналған мекемеге қызметінің антигумандылығы;
- құрбы-құрдастары, көршілері, олардың балалары;
- әртүрлі мағынадағы бейне таспалар көру;
3 кезең: Кіші мектеп жасы: (6-10 жас) - ата-анасының маскүнемдігі;
- аморальдығы;
- өгей әке немесе өгей шеше;
- жанұяның кедейлігі;
- гипо немесе гипер қамқорлық (баланы мектептен тыс қолпаштау немесе қолдамау);
- сөйлеу мәдениетінің нашарлығы;
- білім алмауға дайындағы;
- мұғалімнің, өз құрдастарың негативті қатынасы;
- құрбының, өзінен үлкен баланың кері әсері;
- физиологиялық дене жарақаттары мен кемістіктер;
- ата-анасынан айырылу;
4 кезең: Жасөспірімдік кезең (11-14 жас): - маскүнемдік;
- ата-анасының аморальдығы;
- жанұя кедейлігі;
- гипо немесе гипер қамқорлық;
- бейнетаспалар көру;
- компьютерлік ойындар;
- ата-анасының және педагогтың қателігі;
- темкі шегу,
- таксикомания;
- зорлану;
- жалғыздық;
- физиологиялық жарақаттар;
- құрдастарының қысым көрсетуі;
- антиәлеуметтік және қылмыстық топтарға кіру;
- психосексуалды дамуының артта қалуы немесе жылдам өсуі;
- жылдам өсуі;
- отбасының жиі көшуі;
5 кезең: Ерте жеткіншектік кезең (15-17 жас): - антиәлеуметтік жанұя;
- маскүнемдік, нашақорлық, жезөкшелік;
- ерте жүкті болу;
- қылмыстық топқа кіру;
- зорлану;
- физикалық жарақаттар мен кемістіктер
- дизнофобия мен өзін сезіну, яғни өзінде физиологиялық кемістікті бар деп сезіну.
- қоршаған ортамен түсініспеушілік;
- жалғыздық;
- құрдастарының қысым көрсетуі;
- басқа жыныстармен қарым-қатынас сәтсіздік;
- суициалды бағыттылық;
- мұраттар аралығы қарым-қайшылық;
- өмірлік перспективаның жоғалуы.
6 кезең: Жеткіншекті кезең (18-23 жас) - маскүнемдік, кедейлік;
- жұмыссыздық;
- сексуалды сәтсіздік;
- қылмыстық іс-әрекетке тартылу;
- жалғыздық;
- әскерге шақырылуы;
- білімін жалғастыруға мүмкіндіктің болмауы.
Нақты адамның осы қауіптерге душар болады, адамның жеке әрекетіне тікелей байланысты болады.