Психологиялық кемістіктер – адамның психологиялық дамуындағы немесе уақытша кемістіктер, яғни сөйлеудің бұзылуы, психологиялық мидың зақымдануы ақыл-ой дамуының бұзылуы психологиялық дамуының тежелуі.
Кемістіктер екіге бөлінеді: Ауыр психологиялық – балада белгілі ешқандай нәрсе үйрене алмауы мен білім ала алмауы.
Қиын психологиялық – физиологиялық психологиялық кемістіктер.
Баланың физиологиялық дамуындағы ауытқулар ауру көру, есту, тірек қимыл аппараттарының бұзылуы.
Нормадан психологиялық жағынан ауытқу ең алдымен баланың ақыл-ой дамуын оның психологиялық кемістіктерімен байланысты.
Ауытқушылықтың бір тобына ең алдымен психолгиялық дамудың тежелуінен ақыл-ой кемістігі немесе олигофрония (грек ауд. олигос – аз, фринг. -ақыл) ақыл-ой кемістігі жан-жақты туа пайда болған кемістігіне байланысты немесе ауруының соққының және басқа себептердің нәтижесі болуы мүмкін.
Ақыл-ой кемістігінің 3 дәрежесі бар 1. Дебильдік ең жеңіл түрі 2. Имбицильдік ақыл-орташа түрі 3. Идиотио бұлар ешнәрсе түсіне алмайды Ауытқудың ерекше түрі болар-дарындылығы. Бұл қандайда бір іс-әрекеттің табысты орындауды қамтамасыз ететін қабілетінің өзіндік үйлесімі.
Қабілетті іс – әрекеттің кейбір жиынтығын меңгерудің шамасы көрсететін тұлғаның сипаттамасы.
Дарындылық дарын шамасы – жаңашылдықпен стандартсыздық пен бірегейлігімен және басқада көрсеткіштермен ерекше іс-әрекеттің өніммен анықталады.
Физиологиялық және психологиялық кемістіктерді – диагностикалық үшін тұрақты ведомст аралық психологиялық медико педагогикалық комиссия құрылады.
Комиссияның міндеттері: - Балада ертеректен психологиялық, медициналық, педагогикалық зерттеуден өткізу.
- Баланың білім алу құқығын қанағаттандыру;
- Ата-анаға кеңес беру.
Комиссия мүшелері: психолог, дәрігер–психолог, невролог, ортопед, окулист, терапевт, педиатор, физиотерапевт, логопед, педагог сурдопедагог, тифлопедагог – соқыр бала, әлеуметтік педагог, заңгер.
Нормадан ауытқудың түрлері:
