І бөлім. Жалпы фармакология

Rp.: Phentolamini methansulfatis 0,005

D.t.d. № 6 in amp.

S. Иньекциялық суға ерітіп егу ретінде.

#

Тропафен (Троподифен т.б.) - 0,02 г ұнтақты ампуласы (2% және 1% болу үшін 1 және 2 мл заласыздандырылған сумен алдымен еріту керек, сосын тамыр арқылы тамшылатып егіледі, тек қан қысымын бақылап отыру керек) – фентоламиннен ұзақ әсер етеді, қан қысымын жылдам төмендетеді, қолдануы осы дәрімен бірдей. Бұл екеуі де қосымша тахикардия және ортостатикалық коллапс шақыруы мүмкін, сондықтан 3-5 сағат төсекте жату керек, жылдам тұрып кетуге болмайды, өйіткені бас айналып құлауы мүмкін.

Rp.: Tropapheni 0,02

D.t.d. № 6 in ampull.

S. Алдымен ұнтақты ерітіп алып егеді.

#

Празозин (Алверзутен, Минипресс, Польпрессин және т.б.) - 0,0005; 0,001; 0,002 және 0,005 г таблеткасы. Бұл тек постсинапстық ұсақ күре және көк тамырларға әсерін тигізеді, шеткі вазодилатациялық әсері болғандықтан бұны шеткі α-1-адреноблокатор деп атайды. Празозин әртүрлі артериялық гипертония кезінде қолданылады.

Rp.: Prazosini 0,001

D.t.d. № 10 in tab.

S. Жатар алдында 1 түймедақтан.

#
б/ β-адренорецепторларға әсер ететін дәрілер.

Анаприлин (обзидан, пропранолол, индерал, индикардин, пролол және т.б.) - 0,01 және 0,04 г түймедағы; 0,25% ерітіндісі - 1мл ампуласы; 1% ерітіндісі - 5 мл флаконы - бұған ұқсас метопролол, талинолол және т.б. дәрілер бар. Бұл β₁ және β₂ - адренорецепторларын тежейді, нәтижесінде жүректің соғуы баяулап, жұмысы нашарлайды, қан қысымы төмендейді. Гипертониялық ауру, тахикардия, синустық аритмия, стенокардия, босанар алдында жатырдың жиырылуын күшейтуге, глаукома кезінде қолданылады. Жанама әсері: бас ауыруы, шаршау, ұйқының бұзылуы.

Rp.: Sol. Anaprilini 0,25% - 1 ml

D.t.d. № 10 in ampull.

S. 1-2 мл-ден тері астына.

#

Атенолол (Атенобене, Атенова, Атенол, Аткардил, Бетадур, Бетакард, Вазкотен, Принорм, Тенолол, Тенормин, Хайпотен және т.б.) - 0,025; 0,05 және 0,1 г түймедағы – ұзақ уақытқа әсер ететін кардиоселективтік β₁ - адреноблокатор. Артериялық гипертензия, стенокардия, жедел миокард инфаркты, әртүрлі тахикардиялар кезінде қолданылады. Брадикардия, жүкті және бала емізетін әйелдерге, қант диабеті, жүрек жеткіліксіздігі кезінде пайданалуға болмайды.

Rp.: Atenololi 0.05

D.t.d. № 50 in tab.

S. 1түймедақтан күніне 2-3 рет.

#

в/ α- және β-адренорецепторларға әсер ететін дәрілер.

г/ Көптеген тиімді адреноблокаторлар бар - дигидроэрготоксин, окспренолол, пирроксан, бутироксан, теразозин, тамсулозин, пиндолол, надолол, тимолол және т.б.

Rp.: Octadini 0,025

D.t.d. № 100 in tab.

S. 1-2 таблеткіден күніне 2-3 рет.

#

Резерпин (Рауседил және т.б. қоспалы дәрілер – Адельфан, Бринердин, Кристепин, Аценозин, Норматенс, Трирезид, Тринитон және т.б. – бұлардың құрамында резерпиннен басқа адреноблокаторлар, калий хлориді тағы басқа да. қан қысымын төмендетін дәрілер) 0,0001 және 0,00025 г түймедағы, адельфан, бринердин), раунатин және т.б. – индол өсімдіктің туындысы. Әсері ұзақ, бірнеше күнге созылады және қан қысымын төмендетеді. Гипертониялық ауру мен психоз емдеуде қолданылады.

Rp.: Reserpini 0,0001

D.t.d. № 50 in tab

S. 1-2 түймедақтан күніне 2 рет

#
4 тарау. Орталық жүйке жүйесінің жұмысын реттейтін дәрілер.

Бұларға адамның психологиялық жағдайына, эмоциясына, ұйқысына әсер ететін ауырсынуды сезуін төмендеткіш, наркоз тудыратын заттар жатады. Әсеріне байланысты тежеуші және қуаттаушы заттарға бөлінеді. Оларды жалпы және таңдамалы әсер ететін заттар деп бөледі.

Бұл топтағы заттар хирургиялық наркоз тудырады. Ондай жағдайда орталық жүйке жүйесі тежеліп, есінен танып, сезімталдығы төмендеп (бірінші кезекте ауру қабылдағыш), қолқа бұлшық етінің қысымы төмендейді. Бұл өзгерістер орталық жүйке жүйесі (ОЖЖ) нейрон арқылы қозуды тежеу салдарынан болады. Бұл кезде қозудың өтуі нашарлап, өзара қатынас өзгереді, аралық ми, ортаңғы ми, жұлынның қызметтері бұзылады. Наркоздың бірнеше сатысы бар:

I сатысы – анальгезиялық

II сатысы – қозу

III сатысы – хирургиялық ұйқы:

1 – дәрежеде – үстіртін наркоз

2 – дәрежеде – жеңіл наркоз

3 – дәрежеде – терең наркоз

4 – дәрежеде - өте терең наркоз

IV сатысы – агония, өлім алдындағы жағдай.

Наркоздық дәрілер тәжірибелік медицинада қолданылуына байланысты мынадай топтарға бөлінеді:

1.Ингаляциялық (сұйық дәріні бүрку ретінде ауа арқылы беру, басқаша айтқанда тамақты булау):

а/наркозға арналған сұйық ұшатын заттар: наркозға арналған эфир (Aether pro narcosi), фторотан (Phthorothanum) және т.б.

б/газ тәріздес заттар: азот тотығы (Nitrogenium oxydulatum), циклопропан (Сyclopropane).

2.Ингаляциялық емес (дәріні тамыр арқылы енгізу) наркозға арналған заттар. Бұлар әсерінің ұзақтығына қарай келесі топтарға бөлінеді:

1) аз уақыт әсер ететін: пропанидин (Propanidine), пропофол (Propofol), кетамин (Ketamini hydrochloridum).

2) орташа (20-50 минут) әсер ететін: тиопентал-натрий (Thiopentalum-natrium).

3) ұзақ уақыт әсер ететін: натрий оксибутираты (Natrii oxybutiras).