І бөлім. Жалпы фармакология

Бұл дәрілердің әсер етуіне қарай қасиеттері байқалады:

1. 
   белгілі бактериялық қоздырғышқа қарсы антибактериялық спектрі болады;
   
2. 
   адамдар мен жануарларға бұлардың улы әсері салыстырмалы төмен келеді.
   

1. 
   антибиотиктер,
   
2. 
   сульфаниламидтік заттар,
   
3. 
   жасанды химиялық құрамы әртүрлі заттар,
   
4. 
   мерезге қарсы дәрілер,
   
5. 
   туберкулезге қарсы дәрілер.
   

1. 
   Антибиотиктер.
   

Бактерияларға қарсы антибиотиктер келесі топтарға бөлінеді:

1.Құрамында β-лактон сақинасы бар антибиотиктер: пенициллиндер, цефалоспориндер, карбапенемдер, монобактамдар.

2.Құрамында макроциклды лактон сақинасы бар

а/ макролидтер: эритромицин, кларитромицин және

б/ азалидтер: азитромицин.

3.Құрамында төрт алтымүшелік циклден тұратын антибиотиктер: тетрациклиндер.

4.Левомицетиндер.

5.Аминогликозидтер: стрептомицин, неомицин, гентамицин және т.б.

6.Әртүрлі химиялық топты антибиотиктер: полимиксин, клиндамицин, ванкомицин.

Спектрі бойынша грамм “+” микробтарға қарсы әсер ететін (биосинтетикалық пенициллиндер, макролидтер, грам “―” әсер ететін (полимиксиндер), екеуіне де әсер етуші және тағы да басқа қоздырғыштарға (тетрациклиндер, левомицетин және т.б.) әсері бар кең спектрлі антибиотиктер.

Микробтарға әсер ету механизмі бойынша антибиотиктер келесі топтарға бөлінеді:

1.бактериялардың торша қабырғасының балансы бұзылуына әсер ететіндер (пенициллиндер, цефалоспориндер, карбапенемдер, монобактамдар, гликопептидтер және циклосерин).

2.цитоплазмалық мембрана өткізгіштігінің бұзу арқылы әсер ететіндер (полимиксиндер).

3.торша ішілік белок құрылысының рибосомасын бұзу арқылы әсер етушілер (тетрациклиндер, левомицетин, макролидтер, азалидтер, аминогликозидтер, линкозидтер).

4.РНҚ құрылысының бұзу арқылы әсер етушілер (рифампицин).

Антибиотиктердің жанама әсерлері де байқалады: диспепсиялық құбылыстар (бас айналу, құсу, іш өту), флебиттердің пайда болуы, бауыр және бүйрек қызметінің бұзылуы, қан түзілу, есту вестибулярлы аппараттың әртүрлі ауытқулары.
1/. Пеницилллиндер.

Көптеген пенициллиндік антибиотиктер саңырауқұлақтардан алынады, олар биосинтетикалық пенициллиндер деп аталады. Бұлар оң грам бактерияларға әсер етеді, бірақ пенициллиназаға тұрақсыз.

А/ Биосинтетикалық пенициллиндерді әсер ету уақытына байланысты екі топқа бөлуге болады:

1.Әсері қысқа: бензилпенициллиннің натрий тұзы, бензилпенициллиннің калий тұзы.

2.Әсері ұзақ: бензилпенициллин новокаин тұзы, бициллин-1, бициллин-5.

Осы көрсетілген дәрілер тек парентеральді жолмен (егу ретінде) беріледі, өйткені олар асқазанның қышқылды ортасында ыдырап кетеді. Асқазанның қышқылына тұрақты тек қана пенициллин антибиотигі – феноксиметилпенициллин. Тек осы антибиотикті энтеральді жолмен (ішек арқылы) жас балаларға түймедақ ретінде тағайындайды.

Пенициллиндер бактериоцидтік әсер етеді. Олар тек бөлінетін торшаларға әсер ете алады. Механизмі: торша қабырғасының құрамдас бөліктерінің синтезін бұзады да транспептидаза ферментін тежеп, пептидтік байланыстың пайда болуына кедергі келтіреді.