І. Электрстатик а

Екі түрлі металдан тұратын А,В қималары дәнекерленген тұйық тізбек бойымен сыртқы ток көзінің жәрдемімен тұрақты ток жүргізейік /5.6 – сурет/.

5.6 - сурет

Сонда металдардың әрқайсысындағы токтар бірдей болғанда қос металдағы энергия ағындарының белгілі айырмасы болады. Теориялық тұрғыдан бұл айырма энергия мен жылулық қозғалыс нәтижесінде жоғарырақ деңгейлерге шығарылған электрондар жылдамдықтарының арасындағы қатынастың әртүрлі болуымен түсіндіріледі (мысалы, бірінші металда , ал екіншісінде электрондар жоғары деңгейлерге шығарылсын).

Егер уақыт ішінде А дәнекері арқылы элеткр мөлшері өтсе, осы уақыт ішінде бірінші металдан А дәнекерге энергия ағыны келіп жетеді де екінші металға энергия ағыны кетеді, мұндағы және - 1,2 металдардағы энергия мен ток арасындағы пропорционалдық коэфициенттері. Егер >, онда бұл ағындарының айырымы

А дәнекерде бөлініп шығатын жылудың мөлшері. В дәнекерінде кері жағдай орын алады. Екінші металдан келген энергия ағыны бірінші металға келетін энергиядан аз, сондықтан бұл дәнекерде осынша жылу жұтылады, яғни

Сонымен, екі текті металдан құрастырылған тізбек бойымен ток жүрген кезде, бір дәнекердің қызып, ал екіншісінің салқындауы Пельте құбылысы деп аталады. Дәнекер арқылы бірлік заряд өткенде бөлінетін немесе жұтылатын жылу мөлшерін сипаттайтын пропорционалдық коэффицент қарастырылып отырған қос металл үшін Пельте коэффициенті деп аталады.

Пельте жылуынан басқа тізбектегі бөліктің кедергілеріне байланысты да Джоуль – Ленц заңы бойынша жылу бөлінеді, осының нәтижесінде А дәнекері бар бөлікте мынадай қуат бөлінеді:

(5.7)

ал В дәнекері бар бөлікте:

Толық кедергі - ға тең контурда бірлік уақытта бөлінетін жылу мынаған тең болады да,

Джоуль – Ленц заңына бағынады.

Дегенмен, бұлардан басқа контурдың бір дәнекерінен екіншісіне қосымша жылу тасымалданады. Егер ток бағытын өзгертсек, онда, керісінше, В дәнекерінде жылу бөлінеді де, бұл жылу А дәнекерінде жұтылады.

Пельте құбылысын кері жүргізуге болады. Егер тұйық тізбектен өткен ток дәнекердің бірін қыздырып, екіншісін суытса, онда, керісінше, контактілердің біреуін қыздыру, ал екіншісін суыту тізбек бойында токтың пайда болуына әкеп соғады / сыртқы ток көзі жоқ кезде/. Бұл Зеебен құбылысы немесе термоэлектрлік құбылыс деп аталады.

Егер бір текті металл өткізгіш сымның барлық нүктелеріндегі температура бірдей болса (5.7 – сурет), онда барлық жерде еркін электрондардың концентрациясы, орташа энергиясы және жылдамдықтары бірдей болады. Бұл жағдай өткізгіш сымның 1-1 қимасының бірлік уақытта оң бағыттағы жаққа да, сол бағыттағы жаққа да бірдей электрон ағыны өтеді.

Енді сым өткізгіштің бір ұшын қыздырып, тұрақты T>T₀ температурасында ұстап тұрайық. Ал қарама – қарсы ұшын суытып, T₀ – температурада ұстап тұрайық. Сонда өткізгіш сымда белгілі температура градиенті пайда болады да оның бойымен тұрақты жылу ағыны жүреді.