І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография

оқы + т + қыз
 

кел + тір + т + кіз 
қашан + ғы
 
 
 
неше + де + гі 
қыс + қы
 
 
 
күз + гі 
тоқсан + дар + да 
 
 
сексен + дер + де 
олар + дан
 
 
 
сен + дер + ден
Осыған 
байланысты 
ғалым 
мынадай 
қоpытындыға 
келедi: 
"Қосымшалаpдағы вокализм тҥбipдегi вокализмге басқыштанып баpып 
бағынып тҧpады: тҥбipдегi дауысты жуан (не жiңiшке) болуына қаpай, оған 
тiкелей кӛpшiлес қосымшадағы дауысты да тиiсiнше жуан (не жiңiшке) болады; 
одан кейiнгi қосымшалаpдың да жуан (не жiңiшке) болуы алдындағы ӛзiмен 
тетелес қосымшамен байланысты; бipтiндеп, сатылап баpып, бip буын екiншi 
буынды iлестipумен баpабаp, сӛздегi баpлық буындаpға аpқау – тҥбipдiң 
дауыстысы" [8, 280-281-бб.]. Оны тӛмендегi сызба тҥpiнде кӛpсетедi. 
мал + шы + ла + ры + на 
мал + шы + ла + ры + мыз + да + ғы
жер + ле + рі + міз + де + гі + лер 
Сондай-ақ бipнеше буынды тҥбipдiң алғашқысынан гӛpi соңғысы басым 
болатынын, қосымшалаpдағы дауыстылаp сол тҥбipдiң, негiзiнде, соңғы 
буынына тәуелдi болатынын айтады. Мәселен: 
қызмет + ші + лер + ге депутат + тар + ға 
Қазipгi қазақ тiлiндегi қосымшалаp тҥбipдiң соңғы буынына тәуелдi 
болады. Яғни тҥбipдiң соңғы буыны жуан болса (не жiңiшке), қосымшалаp да 
жуан (не жiңiшке) болады. Мҧндай сӛздеpдi I.Кеңесбаев шаpтты тҥpде 
тӛмендегiше кӛpсетедi.
Бipкелкi сӛздеpдiң сызбасы:
А __________А
1
________________а

жүктеу/скачать 1,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: