Құқық негіздерінің қайнар көздері
Нормативті-құқықтық акт: түсінігі және түрлері
жүктеу/скачать 1 Mb.
|
Ëåêöèÿ ?àçà?ñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû? ???û? íåã³çäåð³ êóðñûíû? ï?í³ æ
- Бұл бет үшін навигация:
- Нормативті-құқықтық актілердың түрлері.
| Нормативті-құқықтық акт: түсінігі және түрлері
Нормативті-құқықтық акт құқықтың негізгі нысаны ретінде «жазулы» құқық елдерінде пайдаланылады. Оның өзіне тән негізгі сипатымен белгіленеді, яғни ол бір жағынан, заң нормаларының қайнар көзі болып табылады, ал екінші жағынан, құқықтық актылардың түрлеріне жатады. Сонымен, нормативті-құқықтық акт: а) заң нормаларын ұстайды; б) арнайы жазбаша акт-құжат болып саналады; в) мемлекеттің ерекше шығармашылық әрекеттерінің нәтижесі. Нормативті-құқықтық акт өкілеттік заңдар тәртібінде не болмаса референдум атрқылы қабылдануы мүмкін, бірақ әр уақытта мемлекеттің еркін көрсетуі қажеттілік. Нормативті-құқықтық актыны оның жоғарыдағы көрсетілген белгілерін есептей отырып заңды нормаларды бойына сіңірген және белгілі процедуралық нысанды қабылданатын арнайы жазба акт-құжат ретінде білуіміз керек: а) мемлекеттің міндетті органдарымен; б) өкілетті заңдар тәртібінде; в) референдум тәртібіндегі. Нормативті-құқықтық актілерді басқа құқықтық актілердің түрлерінен айыра білу қажет - жекелеген заңды актыларден, ең маңыздысы - құқықты қолдану актісінен. Оларды біріктіретін жалпы заң табиғаты, әрқайсысының мемлекеттік - билік ұйғарымдары бар, бірақ қолдану актысында бұл ұйғарымдар жекеленген, нақтылық (субъектілерге және мазмұндарына байланысты) сипатта болады. Нормативті-құқықтық актылардың негізгі мақсаттары - құқық нысандары басқа басқадағыдай - құқықтық ақпаратты сақтап жөнді жағдайда қажетті жерлерге жеткізеді. Бұл жағынан нормативті - құқықтық актлар өте қолайлы жетілген құқық нысаны - мемлекет және «жәй» субъектілер үшін. Мемлекет сол артқылы оперативті түрде құқықтық реттейді, қоғамның құқықтық қажеттілігіне көңіл аударады, барлық қоғамдық процесстерді басқару жұмысына координация жасайды. Нормативті-құқықтық актілердың түрлері. Олар, ең алдымен заңдарға, қосымша заңдарға, нормативті-құқықтық актыларға бөлінеді. Заң мынадай белгілерден тұрады: а) мемлекеттің жоғарғы билік органдарымен не референдум артқылы қабылданады; б) оған ең жоғарғы заңдылық күш тән және құқықтың басқа қа йнар көздеріне қарағанда үстемдігі басым; в) қабылданады, өзгертіледі және ерекше процедуралық тәртіппен толықтырылады; г) маңыздылығы жоғары әлеуметтік аяны реттейді, өте маңызды қоғамдық қатнастарды, құқықтық реттеудің басын бекітеді; д) қоғамның қызығушылығы мен кркін көрсетуі міндетті; е) бірыңғай нормативті (басқа нормативті-құқықтан айырмашылығы, тек құқық нормаларынан тұрады жекелеген-билік ұйғарымын, «вкрапленияны» алуы мүмкін. Заңдар, өз жағынан, Конституциялық және кәдүмгі заңдарға бөлінеді: Конституциялық заңға мыналар жатады: а) Конституция (мемлекеттің негізгі саяси-құқықтық актысы); б) Конституцияның өзіне толықтырулар мен өзгертулер кіргізетін заңдар; в) заңдарды қабылдаудың қажеттігін бекіткен заңдар. Кәдімгі заңдарды кодификациондық (заңдардың негіздері, Кодекстер) және ағымдағыға бөлуге болады. Федеративтік мемлекеттерде заңдар федераральдық (жалпы федеральдық) және Федерацияның субъектілерінің заңдары. Қосымша нормативті-құқықтық актылар – заңдарға міндетті түрде негізделуі қажет және оған қайшы болмауы керек. Қазақстан Республикасындағы заңға қосымша (иерархия негізінде) нормативтік-құқықтық актыларға төмендегілер жатады: а) ҚР Президентің жарлығы б) ҚР үкіметінің нормативті актылары в) Атқарушы биліктің орталық органдарының нормативтік актылары (министрлер, мемлекеттік комитеттер және ведомствалар). Нормативті-құқықтық актылардың ерекше түрі ретінде тек мекемелерде, өндіріс орындарында әрекет істейтін локальды нормативтік актыларды айтамыз (уставтар, ережелер т.б.) жүктеу/скачать 1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|