И. П. Павлов жасаған созылмалы зерттеу әдісінің мәні, оның артықшылықтары
жүктеу/скачать 1,28 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 11. Қан арқылы О2 және СО2 газдарының транспорты. Гемоглобиннің түзілуі мен диссоциациясына әсер ететін факторлар. Қан мен тіндер арасындағы газ алмасу.
| Газдардың диффузиясы өкпе мембранасы арқылы жүзеге асады.Ол көпқабатты «бәліш»,ол сурфактантты қабық,альвеола эпителиі,интерстиций(2 негізгі мембрана),қылтамырлардың эндотелиі және плазма қабаттарынан тұрады,сонымен қоса Альвеола-капиллярлы мембранадан тұрады.Бұл мембрананың қалыңдығы шамамен 1мкм ді құрайды.Потологиялық жағдайда,мысалы өкпенің ісігі кезінде немесе өкпе фиброзы кезінде бұлмембрана айтарлықтай ісінеді,қалыңдығы арта түседі,осы кездеөкпенің газ алмасуы,яғни диффузиясы бұзылады.Адамның қалыпты жағдайдағы мембрана ауданы 50-80 м2 болады.Өкпені кескенде,аталектаз кезінде немесе пневмония кезінде бұл аудан айтарлықтай кішірейеді,соның салдарынан газ алмасуы бұзылады.
Әр газдың тыныс алу мембранасы арқылы өтуі кезіндегі диффузия коэффициентінің мәні мембранадағы газдың ерігіштігіне тікелей байланысты және осы газдың молекулалық массасының квадрат түбіріне кері байланысты. Бұрын түсіндірілген себептерге байланысты тыныс алу мембранасындағы газдың диффузия жылдамдығы суда бірдей, сондықтан берілген қысым градиентінде көміртегі диоксиді оттегіге қарағанда шамамен 20 есе, ал оттегі азотқа қарағанда 2 есе тез таралады. Өкпедегі диффузия процесі Фиктің ең бірінші заңымен сипатталады : диффузия ағымы,яғни А қабаты арқылы бірлік уақытындаөтетін заттардың мөлшері,қысым градиенті мен ауданы тура пропорционалды болады,ал қабаттың қалыңдығы кері пропорционалды болады.Формуласы : Клиникалық тәжірибеде «өкпенің диффузды қабілеті» (ӨДҚ) түсінігі кең қолданылады : бұл 1 минут ішінде өкпе мембранасы аркылы диффузданған газ көлемінің 1 мм сын.бағ .қысым градиенті есебiне катынасы . Оттегі үшін ӨДҚ 1 минут ішінде 1 мм сын . бағ . 25—30 мл оттегі , ал көмірқышқыл газы үшін 1 минут ішінде 1 мм сын.бағ 600 мл кұрайды . Есептеу жұтылған оттегі немесе шығарылған көмірқышқыл газын ( мл / мин ) және қысым градиентін өлшеу негізінде жүргізіледі . Бірінші көрсеткішті « Спиролит » немесе « Метатест » күралы көмегімен алуға болады . Кысым градиентін бүкіл өкпелік кылтамыр бойымен кысым градиентін есеп теу арқылы жүргізіледі. Мысалы , оттегі альвеолярлы ауада рО2 100 мм сын . бағ . , қылтамырда бастапкы бөлігінде - 40 мм сын.бағ . , дистальды бөлігінде 100 мм сын.бағ . дейін , орташа градиент шамамен 10 мм сын.бағ . тен . Демек , егер 1 минут ішінде зерттелуші 300 мл оттегі жұтса , онда 1 минут ішінде 1 мм сын.бағ . ӨДК = 300 / 10 = 30 мл оттегі . Көмірқышқыл газы үшін альвеолярлы ауа мен кан арасындағы орташа градиент 0,4-0,5 мм сын.бағ . тен . Егер 1 минут ішінде 250 мл CO2 шығарылса , онда СО2 үшін минутына ӨДК 250 / 0,4 = 620 мл / мм сын.бағ . болады. Кан мен альвеолярлы ауа арасындағы жанасу 0,3-0,7 с арасында бола ды . Осы уақыт аралығында газдын парциалды кысымдарынын толык тенесуі жүреді . Оттегінін гемоглобинмен байланысу үдерісі одан да жылдам бірнеше миллисекунд ішінде , жүретінін есепке алсақ , онда диффузия үдерісі мен каннын оттегімен канығуы және көмірқышқыл газынын берілуі толык көлемде 0,3-0,7 с арасында жүреді. 11. Қан арқылы О2 және СО2 газдарының транспорты. Гемоглобиннің түзілуі мен диссоциациясына әсер ететін факторлар. Қан мен тіндер арасындағы газ алмасу. Газдарды қанмен тасымалдау. Ағзада оттегі мен көмірқышқыл газы қанмен тасымалданады. Альвеолярлы ауадан қанға түсетін оттегі эритроциттердің гемоглобинімен байланысып, оксигемоглобин деп аталады және осы түрінде тіндерге жеткізіледі. Тіндік капиллярларда оттегі бөлініп, тіндерге өтеді, онда ол тотығу процестеріне қосылады. Бос гемоглобин сутекті байланыстырады және қалпына келтірілген гемоглобинге айналады. Тіндерде түзілетін көмірқышқыл газы қанға ауысады, кейін эритроциттерге түседі. Содан кейін көмірқышқыл газының бір бөлігі азайтылған гемоглобинмен біріктіріліп, карбгемоглобин деп аталады және осы түрінде көмірқышқыл газы өкпеге жеткізіледі. Алайда, эритроциттердегі көмірқышқыл газының көп бөлігі көміртегі ангидраза ферментінің қатысуымен бикарбонаттарға айналады, олар плазмаға өтіп, өкпеге тасымалданады. Өкпе капиллярларында бикарбонаттар карбоангидразаның арнайы ферментінің көмегімен ыдырайды және көмірқышқыл газы шығарылады. Көмірқышқыл газы гемоглобиннен бөлінеді. Көмірқышқыл газы альвеолярлы ауаға өтіп, шығарылған ауамен сыртқы ортаға шығарылады. Көмірқышқыл газынан гемоглобинге қарағанда көміртегі тотығы иіс газы деп аталатындығын білу керек. Бұл жағдайда пайда болған карбоксигемоглобин оттегін байланыстыра алмайды. Гемоглобин-молекулалық массасы 64500 Da болатын және глобин ақуызынан және төрт бірдей гемнен тұратын хромопротеид. Гем-прото-порфин, оның ортасында О2 тасымалдауда маңызды рөл атқаратын темір ионы орналасқан. Ерлердегі қандағы гемоглобиннің мөлшері 130 - 160г/л, әйелдерде-120-140г/л.гемоглобин қан өкпеде болған кезде O2 қосудың және қан дененің барлық мүшелері мен тіндерінің капиллярларынан өткен кезде O2 берудің керемет қасиетіне ие. Ескі эритроциттер қалыпты түрде жойылғаннан кейін және патологиялық процестердің нәтижесінде гемоглобиннің тыныс алу функциясы тоқтайды, өйткені ол ішінара бүйрек арқылы "жоғалады", өтпен шығарылады, ішінара мононуклеарлы фагоцитарлы жүйенің жасушалары арқылы фагоцитацияланады. жүктеу/скачать 1,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|