13. Гиперкапния мен гипоксия кезінде өкпенің вентиляциясының өзгеруі.
Гиперкапния – қандағы СО2 артық мөлшерінен туындаған жағдай, көмірқышқыл газымен улану. Бұл гипоксияның ерекше бір жағдайы деп түсінсек болады.Ауада СО2 концентрациясы 5% - дан жоғары болса, оны ауадан дем алған кезде дененің улануын көрсететін белгілерді тудырады: бас ауруы, жүрек айну, жиі тыныс алу, терлеудің жоғарылауы және тіпті сананың жоғалуы.
Гипоксия – ағзадағы немесе жеке мүшелер мен тіндердегі оттегінің төмендеуі,яғни жетіспеушілігі. Гипоксия ауадағы оттегінің мөлшерінің төмендеуінен,қан таиырларынан келетін оттегінің мөлшерінің аз болуынан және жасушаішілік тыныс алудың бұзыдысынан туындайды.
гемиялық гипоксия, онда артериялық РО 2 қалыпты, бірақ О2-ні тасымалдайтын гемоглобин мөлшері азайтылған
циркуляциялық (ишемиялық) гипоксия, онда тіндерге баратын қан ағымы азаяды, сондықтан қалыпты РаО2-ге және гемоглобин концентрациясына қарамастан қажетті оттегінің мөлшері оларға жеткізілмейді және соңында,
гистотоксикалық гипоксия, онда тіндерге жеткізілетін оттегінің мөлшері олардың қажеттіліктеріне сәйкес келеді, бірақ улы заттардың әсеріне байланысты тіндік жасушалар олар жеткізетін О2 қолдана алмайды.
Егер атмосферада оттегі жеткіліксіз болатын болса, онда ол гипобаритикалық гипоксия(немесе нормобаритикалық гипоксия) деп аталынады
Респираторлық гипоксия – өкпедегі оттегінің жетіспеушілігі(бронхит,пневмания).Мұндай жағдайда оттегі керекті мөлшерде қанға түспейді. Циркуляторлы гипоксия – жүректегі оттегінің жетіспеушілігі.
Гемическая гипоксия – гемоглобиндегі оттегінің жетіспеушілігі
Тіндік гипоксия – тіндерегі оттегінің жетіспеушілігі.
Гиперкапния мен гипоксияның өкпе вентиляциясына тигізер әсері қандай? Көмірқышқыл газымен уланған кезде,яғни гиперкапния кезінде қандағы гемоглобин оттегімен нашар байланысады. Нәтижесінде қан ағзаға аз оттегі мен өмірлік энергияны (прана) тасымалдайды. Міне, осының салдарынан тіндердің гипоксиясы пайда болады.
Әрбір альвеоланың жұқа капиллярлар желісімен қапталғаны белгілі. Мұнда оттегі ауадан қанға еніп, альвеолярлы-капиллярлық мембрана арқылы өтеді. Ішкі жағынан альвеолалар арнайы затпен, беттік-белсенді затпен немесе сурфактантпен жабылған. Оның басты қызметі : альвеолаларды көпірше қалпында ұстап тұру және бір – біріне жабысып қалмауын қамт. Ету. Және де сурфактант арқасында оттегі қанға тезірек өтеді.
Тыныс алу жолдарының ластануы және со2 концентрациясының жоғарылауымен сурфактанттың синтезі бұзылады, альвеолдар ыдырайды және қалпына келмейді. Нәтижесінде, зақымдалған альвеолаларда энергия мен оттегі қанға ене алмайды (сіңірілмейді) . Бұл организмде сүт қышқылының жиналуына, барлық метаболикалық процестердің бұзылуына және қышқыл-негіз балансының өзгеруіне әкеледі
