РО43- - фосфат ионының және ортофосфат ионының сапалық реакциялары
Фосфат-ион PO4-, гидрофосфат-ион HPO4-, дигидрофосфат-ион H2PO4- -үшнегізді ортофосфор қышқылының анионы, бірінші кезеңде – орта күшті қышқыл (pK1 = 2,15), ал екінші кезеңде – өте әлсіз қышқыл (pK2 = 7,21, pK3 = 12,30) болып саналады. Әр түрлі фосфор қышқылдарының көптеген фосфат-тұздары белгілі.
Фосфаттарға негізінен ортофосфор қышқылының тұздары H3PO4 (ортофосфаттар), пирофосфор қышқылы H4P2O7 (пирофосфаттар мен дифосфаттар ) және көптеген полифосфаттар (метафосфаттар, мысалы калий метафосфаты KPO3, триполифосфаттар, тетраполифосфаттар т.б.) жатады. Сапалық анализде көбіне ортофосфор қышқылы-орта фосфат-ион PO4-, гидрофосфат-тон HPO42- және дигидрофосфат-ион H2PO4- кездеседі.
Сондықтан алда тек орта және ортофосфат-иондары қарастырылады. Бұл аниондар сулы ерітіндіде түссіз және гидролизденеді, тотықтықтырғыш-тотықсыздандырғыш қасиет көрсетпейді, металл катиондарымен көпқұрамды тұрақты фосфатты комплекстер түзеді.
Аммоний ортофосфаты мен негіздік және сілтілік жер металдарының дигидрофосфаттары суда жақсы ериді, қалған металдардың ортофосфаттары суда аз ериді, минералды қышқылдарда және сірке қышқылында ериді (FePO4, AlPO4, CrPO4, Pb3(PO4)2 –нан басқалары).
1. ВаСl2 барий хлориді РО43- анионымен барий гидрофосфатының ақ тұн-басын береді ВаНРО4, ол күкірт қышқылынан H2SО4 басқа қышқылдарда ериді:
3ВаСl2 + 2Na3PО4 → Ba3(PО4)2↓+ 6NaCl
Барий ортофосфаты тұнбасы HNO3, HCl, CH3COOH-да ериді.
Гидрофосфат-анионы НРО42- барий катионымен барий гидрофосфатының ақ тұнбасын түзеді:
ВаСl2 + Na2HPО4 → BaHPО4↓+ 2NaCl
Аммиак қатысында гидрофосфат-анионы НРО42- барий катионымен барий ортофосфатының ақ тұнбасын түзеді:
2HPО42- + Ва2+ + 2NH3 → Ba3(PО4)2↓+ 2NH4+
Тәжірибе:
Сынауыққа 3-4 тамшы натрий гидрофосфаты Na2HPO4 ерітіндісін алып оған 2-3 тамшы аммиак және барий хлоридінің ерітіндісін барий ортофосфатының ақ тұнбасы түзілгенше қосады.
Достарыңызбен бөлісу: |
