Iii beynəlxalq türk dünyasi araşdirmalari simpoziumu III. Uluslararasi türk dünyasi araştirmalari sempozyumu ІІІ халықаралық ТҮркі әлемі зерттеулері симпозиумы
Keywords: comparative education, Turkey, Azerbaijan, teacher education curriculum
жүктеу/скачать 42,43 Mb. Pdf көрінісі
|
Keywords: comparative education, Turkey, Azerbaijan, teacher education curriculum Giriş Ana dili ediniminde bireyin zihinsel gelişiminin yanı sıra çevresiyle iletişim kurma çabası ve isteği de etkilidir. Dil becerilerinin geliştirilmesinde ise etkileşim önemlidir. Okula başlamadan önce çocuğun etkileşimde bulunduğu çevre aile bireyleri ve arkadaşlardan oluşmaktadır. Okul hayatının başlamasıyla birlikte bu çevreye okul arkadaşları ve öğretmenler eklenir. Farklı yaşlardaki öğrencilerin öğretmenlerini model aldıklarını bulgulayan araştırmalar bulunmaktadır (Kanger: 2002: 13; Atıcı: 2014: 423; Köse ve Demir: 2014: 17; Turan ve Arslan: 2016: 37). Özellikle ana dili öğretmenlerinin temel dil becerilerinin geliştirilmesindeki etkileri yadsınamaz. Öğrenciler okuma, yazma, konuşma ve dinleme becerilerini geliştirirken öğretmenlerini örnek almaktadırlar. Bu durum, öğretmen yetiştirme sürecinin titizlikle izlenmesini gerektirmektedir. Öğretmen yetiştirmeye yönelik farklı ülkelerdeki uygulamaların karşılaştırılarak incelenmesi, program geliştirme sürecine yardımcı olacak bulgular sağlayabilir. Nitekim Türkoğlu (1985: 18)’ya göre karşılaştırmalı eğitim, farklı kültürler ve farklı ülkelerde, iki veya daha fazla eğitim sisteminin benzerlikleri ve farklılıklarını tanımlamaya yardım eden, benzer görünen olguları açıklayan ve insanları eğitme yolları hakkında yararlı teklifler getiren bir disiplindir. Dolayısıyla Türkiye ve Azerbaycan’da Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmenlerinin yetiştirilmesini ders türleri ve AKTS oranları bakımından karşılaştırmalı olarak inceleyen bu araştırma, öğretmen yetiştirme sürecinin daha nitelikli hâle getirilmesine yönelik çalışmalara ışık tutacağı için önemlidir. Araştırmanın Amacı İki ülkede ana dili öğretmeni yetiştirme sürecine ilişkin uygulamaları karşılaştırmalı olarak incelemek amacıyla gerçekleştirilen bu araştırmada aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır: 1. Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmeni yetiştirme programlarının genel çerçevesi nasıldır? 2. Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının hizmet öncesi eğitim döneminde aldıkları alan derslerinin dönemlik AKTS oranları nasıldır?
Hazar Üniversitesi Eğitim Fakültesi, esemedova@khazar.org 136 III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu 3. Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının hizmet öncesi eğitim döneminde aldıkları meslek bilgisi derslerinin dönemlik AKTS oranları nasıldır? 4. Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının hizmet öncesi eğitim döneminde aldıkları genel kültür derslerinin dönemlik AKTS oranları nasıldır? Sınırlılıklar Bu araştırma 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Türkiye’deki üniversitelerin eğitim fakültesi Türkçe eğitimi bölümlerinde okutulan lisans programı, Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü lisans programı, Azerbaycan Eğitim Bakanlığının 2014 yılında lisans programları için belirlediği devlet standartları ve Hazar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Azerbaycan Dili ve Edebiyatı Bölümünde okutulan lisans programının incelenmesiyle elde edilen bulgularla sınırlıdır. Yöntem Çalışma, tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Tarama modeli, geçmişte ya da hâlen var olan bir durumun var olduğu şekliyle betimlenmesini amaçlamaktadır (Karasar: 2002: 77).
Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Doküman analizi, incelenmek istenen konu hakkındaki bilgi ve belgelerin yazılı olduğu kaynakların incelenmesidir (Yıldırım ve Şimşek, 2008). İncelenen dokümanlar birincil kaynaklardır ve bunlara Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığının ve Azerbaycan’daki ilgili bölümün internet sitesinden, Niğde Üniversitesi ve Hazar Üniversitesi Eğitim Fakültelerinin dokümanlarından erişilmiştir. Türkiye’deki eğitim fakültelerinin dönemlik AKTS’leri standarttır. Ancak derslerin AKTS’leri farklıdır. Bu nedenle ders türlerine ilişkin karşılaştırmalar, Niğde Üniversitesi örneğinde gerçekleştirilmiştir. Hazar Üniversitesinin araştırmaya konu edilmesinin temel nedeni ise Azerbaycan’daki 2009 ve 2014 devlet standartlarından önce kredi sistemini ilk uygulayan üniversite olması ve Azerbaycan’da Amerikan ve Avrupa eğitim modelinde öğretim programları geliştiren bir üniversite olmasıdır.
Araştırma verileri “içerik analizi” yönteminin beş karakteristik aşaması olan 1) dokümanlara ulaşma, 2) orijinalliğin kontrol edilmesi, 3) dokümanların anlaşılması, 4) verinin analiz edilmesi ve 5) verinin kullanılması (Yıldırım ve Şimşek, 2011) aşamaları takip edilerek incelenmiştir. Bulgular Araştırmanın birinci sorusuna (Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmeni yetiştirme programlarının genel çerçevesi nasıldır?) ilişkin bulgular: Türkiye’deki üniversitelerin eğitim fakültelerinde uygulanmakta olan programlar Yüksek Öğretim Kurulu tarafından belirlenmiştir. Ortaokul ve lise öğretmenleri ayrı bölümlerde yetiştirilmektedir. Türkçe eğitimi bölümü mezunları ortaokullarda, Türk Dili ve Edebiyatı eğitimi mezunları ise liselerde görev yapmaktadır. Türkçe eğitimi bölümlerinde uygulanmakta olan programda toplam 59 ders bulunmaktadır. Bunların 33’ü alan, 12’si meslek bilgisi, 14’ü genel kültür dersidir. Ders içerikleri de Yüksek Öğretim Kurulu tarafından standart olarak belirlenmiştir. Alan derslerinin 3’ü, genel kültür derslerinin ise 2’si seçmelidir. Türkçe öğretmeni yetiştirme programı bütün eğitim fakültelerinde ortakken, seçmeli dersler farklılık göstermektedir. Alan derslerinin 7’si, meslek bilgisi derslerinin 4’ü, genel kültür derslerinin ise 3’ü teorik saatlerinin yanı sıra uygulama saatleri de olan derslerdir. Eğitim süresinin 4 yıl olduğu bölümde bu süre içinde okunan derslerin AKTS’si toplam 240’tır. Her dönemde en az 30 AKTS’lik ders alınması gerekmektedir. Azerbaycan’da devlet üniversitelerinin kredi sistemine geçişi 2005 yılında Bolonya sürecine katılımla başlamıştır. Lisans düzeyinde 240 kredi temelli ilköğretim programları 2009 yılında Devlet Standartları adıyla kabul edilmiş, 2014 yılında ise yeniden gözden geçirilerek geliştirilmiştir. Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmenliği bölümü 9 devlet, 10 özel üniversitede bulunmaktadır. Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmeni yetiştiren devlet üniversitelerinin tamamı, özel üniversitelerden ise Hazar ve Kafkas Üniversitesi hariç tüm üniversiteler kredi sistemi ile 2009 yılında tanışmış ve 2009`dan itibaren bu programları uygulamışlardır. Hazar Üniversitesine ise 2014 eğitim/öğretim yılından itibaren devlet standartlarını birebir uygulama zorunluluğu getirilmiştir. Devlet Standardı (Lisans Düzeyinin Öğretim Programı) ile Azerbaycan dili ve edebiyatı öğretmenliği bölümleri için belirlenen program Tablo 1’de verilmiştir:
137 Doç. Dr. Duygu UÇGUN-Doç. Dr. E. SEMEDOVA/Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı… Tablo 1. Azerbaycan Eğitim Bakanlığının 2014 yılında onayladığı Yüksel Öğretim Programları üzre Devlet Standartı (Lisans Düzeyinin Öğretim Programı) ile Azerbaycan dili ve edebiyatı öğretmenliği bölümündeki derslerin genel çerçevesi
Muasır Azerbaycan Dili 24 Pedagoji 9 Azerbaycan Tarihi 6
22 Psikoloji 7 Yabancı dil 13 Azerbaycan Sözlü Halk Edebiyatı 5 Azerbaycan Dilinin Öğretimi Metodolojisi 7 Nitg medeniyeti (Konuşma Kültürü) 5 Dünya Edebiyatı 17 Azerbaycan Edebiyatının Öğretimi Metodolojisi 7 Sivil savunma ve tıbbi bilgiler 10
Azerbaycan Dialektolojisi 4 Uygulamalar 21 Seçmeli dersler 6 Dilbilimine Giriş 4 Bilgisayar ve Eğitimde İKT 5 Edebiyat Bilimine Giriş 4 İfadeli Oku Praktikum 4 Eski Azerbaycan Yazısı 4 Azerbaycan Dilinden Praktikum 4
Azerbaycan Dili Tarihi 5
Toplam AKTS 89 64 40 Alan ve Meslek Seçmeli Dersler 38 Devlet Yeterlik Sınavı 9 AKTS Genel Toplam 240 Bu Program`daki zorunlu derslerin 9’u alan, 8’i meslek bilgisi, 5’i genel kültür dersidir. Derslerin AKTS’leri de standart olarak belirlenmiştir. Program’da seçmeli dersler de bulunmaktadır. Buna göre alan ve meslek bilgisi derslerinin 38 AKTS’lik kısmı, genel kültür derslerinin ise 6 AKTS’lik kısmı seçmelidir. Araştırmanın ikinci sorusuna (Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının hizmet öncesi eğitim döneminde aldıkları alan derslerinin dönemlik AKTS oranları nasıldır?) ilişkin bulgular, Tablo 2’de verilmiştir: Tablo 2. Türkçe ve Azerbaycan Dili ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının hizmet öncesi eğitim döneminde aldıkları alan dersleri Sınıf Türkçe Eğitimi Bölümü Alan Dersleri Yarıyıl Azerbaycan Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Bölümü Alan Dersleri Yarıyıl I II I II I Sınıf Yazı Yazma Teknikleri 4
6
Türk Dil Bilgisi I (Ses Bilgisi) 4
Azerbaycan Edebiyatı I (Halk Edebiyatı) 6
Türk Dil Bilgisi II (Şekil Bilgisi)
4 Edebiyat Teorisi
6 Edebiyat Bilgi ve Kuramları I 4
Azerbaycan Edebiyatı II
6 Edebiyat Bilgi ve Kuramları II
4 Azerbaycan Türkçesi II (Morfoloji)
6 Yazılı Anlatım I
3
Yazılı Anlatım II 4
Sözlü Anlatım I 3
Sözlü Anlatım II
4
Osmanlı Türkçesi I
3
Osmanlı Türkçesi II
4
21 20 12 18 II Sınıf Türk Dil Bilgisi III (Sözcük Bilgisi) 4
bilgisi/ Leksikoloji) 6
Türk Dil Bilgisi IV (Cümle Bilgisi)
4 Azerbaycan Edebiyatı III 6
Türk Halk Edebiyatı I 3
Azerbaycan Türkçesi IV (Cümle Bilgisi/ Sentaks)
6
3 Azerbaycan Edebiyatı IV 6 Eski Türk Edebiyatı I 4
Dilbilimine Giriş 6 Eski Türk Edebiyatı II 4
Yeni Türk Edebiyatı I 3
138 III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Yeni Türk Edebiyatı II
3
Seçmeli Ders I
4
Genel Dil Bilimi 4
Toplam AKTS 18 18 12 18 III Sınıf Anlama Teknikleri I: Okuma Eğitimi 5
6
Anlama Teknikleri II:
Dinleme Eğitimi
5
Azerbaycan Edebiyatı V 6
Anlatma Teknikleri I: Konuşma Eğitimi
5 Azerbaycan Edebi Dil Tarihi
6 Anlatma Teknikleri II: Yazma
Eğitimi
5 Azerbaycan Edebiyatı VI
6 Yabancılara Türkçe Öğretimi
3 Dünya Edebiyatı II
6 Özel Öğretim Yöntemleri II
5 Seçmeli ders I (dil alanı)
6 Çocuk Edebiyatı 3
Dünya Edebiyatı 5
Toplam AKTS 18 18 12 24 IV Sınıf Tiyatro ve Drama Uygulamaları 6
6
Türkçe Ders Kitabı İncelemeleri 4
Seçmeli ders II ( dil alanı) 6
Seçmeli Ders II 5 Seçmeli ders III (edebiyat) 6
Seçmeli Ders III 4 Seçmeli ders IV edebiyat) 6
Seçmeli ders V edebiyat)
6 Toplam AKTS 10 9 18 12 AKTS Genel Toplam 67 65 54 72 Türkçe eğitimi bölümlerinde dönemlik 30 AKTS’lik dersin alan derslerine dağılımı 1. sınıflar için I yarıyılda %70, 2. sınıflar için %60, 3. sınıflar için %60, 4. sınıflar için %33 oranındadır. II yarıyılda ise bu oranın 1. sınıflar için %66, 2. sınıflar için %60, 3. sınıflar için %60, 4. sınıflar için %30 olduğu görülmektedir. Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmenliği bölümünde ise dönemlik AKTS`lerin - Hazar Üniversitesinin yabancı dilli üniversite olmasından dolayı- farklılık gösterdiği anlaşılmaktadır. Şöyle ki, öğrenciler I., II.ve III. yarıyıllarda 32 AKTS, IV., V. ve VIII. yarıyıllarda 30 AKTS, VI. ve VII. yarıyıllarda 36 AKTS ders almaktadır. Derslerin alan derslerine dağılımı I. yarıyılda 1. sınıfta %37, 2. sınıfta %37.2, 3. sınıfta %41, 4. sınıfta %50 oranındadır. II. yarıyılda ise bu 1. sınıfta oran %56, 2. sınıfta %61, 3. sınıfta %68, 4. sınıfta ise %40 oranındadır. Araştırmanın üçüncü sorusuna (Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının hizmet öncesi eğitim döneminde aldıkları meslek bilgisi derslerinin dönemlik AKTS oranları nasıldır?) ilişkin bulgular, Tablo 3’te verilmiştir:
döneminde aldıkları meslek bilgisi dersleri Sınıf Türkçe Eğitimi Bölümü Meslek Dersleri Yarıyıl Azerbaycan Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Bölümü Meslek Dersleri Yarıyıl I II I II I Sınıf Eğitim Bilimine Giriş 4
Eğitim Psikolojisi 5
4 5 II Sınıf Öğretim İlke ve Yöntemleri 5
6
Öğretim Teknolojileri ve
Materyal Tasarımı
5 Mesleki İngilizce
6 Toplam AKTS
5 6 6 III Sınıf Özel Öğretim Yöntemleri I 5
6
Sınıf Yönetimi 3
Eğitim Programları ve Ölçme- Değerlendirme Stratejileri
6 Ölçme ve Değerlendirme
4
Toplam AKTS 8 4 6 6 IV Sınıf Okul Deneyimi 7
Yöntemleri (Metodoloji) 6
Rehberlik 5
Azerbaycan Edebiyatının Öğretim Yöntemleri (Metodoloji)
6
139 Doç. Dr. Duygu UÇGUN-Doç. Dr. E. SEMEDOVA/Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı… Türkçe eğitimi bölümlerinde dönemlik 30 AKTS’lik dersin meslek bilgisi derslerine dağılımı 1. sınıflar için I. yarıyılda %13, 2. sınıflar için %17, 3. sınıflar için %27, 4. sınıflar için %53 oranındadır. II. yarıyılda ise bu oran 1 ve 2. sınıflar için %17, 3. sınıflar için %13, 4. sınıflar için %43’tür. Hazar Üniversitesi aynı bölümünde meslek bilgisi derslerinin yarıyıllara dağılımı incelendiğinde 1. sınıflarda meslek derslerinin olmadığı, 2. sınıftan itibaren bu derslerin dönemlik derslere dağılımının I. yarıyıl 2. sınıfta %18, 3. sınıfta %20, 4. sınıfta %50, II. yarıyılda ise 2. sınıf için %20, 3. sınıf için %16, 4. sınıf için %61 olduğu görülmektedir. Araştırmanın dördüncü sorusuna (Türkçe ve Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının hizmet öncesi eğitim döneminde aldıkları genel kültür derslerinin dönemlik AKTS oranları nasıldır?) ilişkin bulgular, Tablo 4’te verilmiştir: Tablo 4. Türkçe ve Azerbaycan Dili ve Edebiyatı öğretmeni adaylarının hizmet öncesi eğitim döneminde aldıkları genel kültür dersleri Sınıf Türkçe Eğitimi Bölümü Genel Kültür Dersleri Yarıyıl Azerbaycan Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Bölümü Yabancı Dil ve Genel Kültür Dersleri Yarıyıl I II I II I Sınıf Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I 2
8
Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi II 2 Temel İngilizce II 8 Yabancı Dil I 3
Azerbaycan Kültürü 6
Yabancı Dil II 3 Azerbaycan Tarihi 6
Bilgisayar Bilimlerine Giriş 6
Toplam AKTS
5 20 14 II Sınıf Bilimsel Araştırma Yöntemleri 4
8
Bilgisayar I 3
Seçmeli (Humanitar alan) I 6
Bilgisayar II 3 Seçmeli (Humanitar alan) II 6 Etkili İletişim 4 Seçmeli (Fen bilimleri alanı) 6
Topluma Hizmet Uygulamaları 4
6
Uygarlık Tarihi 4 Seçmeli (Sosyal alan) II 6 Türk Eğitim Tarihi 4 Hayat bilgisi 6
Seçmeli Ders I 4
Seçmeli Ders II 4
Dil ve Kültür 4
жүктеу/скачать 42,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|