И С Л А М Ғ А Д Е Й ІН Г І Ә Д Е Б И Ж Ә Д ІГЕР ЛЕР
Ж азбадағы бірінш і күрделі граф ем а үш таң б аға бөлінеді. О ртадағы НЧ
таң басы м ен қосы п санаған да барлы ғы алты таң б а ж азы лған. Ы ды стағы жазу
ж оғары да көрсетілгендей O L K U N C iDTZi болы п оқы лады . М үндағы біздің
қазіргі тілім іздегі ы ды с сөзі көне дәуірде, Б аласағүн ай м ағы н да ж іңіш ке ды бы -
старм ен ідіз болы п колдан ы лғаны н көреміз. Ал өлкүнч сөзіне келсек, сөз екі
м орф ем адан, өлкү түбірі мен үн ч(і) ж үрн ағы н ан қүралғаны н байқайм ы з. Ө лкү
сөзі көне зам анда
12
зодиакты қ ш оқ ж үлды здар атауы нда таразы сөзін ің орны на
қолданы лғаны белгілі. Қ азір бүл сөз қазақ тілін д е жеке қолдан ы лм ай ды , бірақ
өлш е етістігін ен бастау алы п, түрлі ф орм ада қолданы ла алады .
2. ТҮЗЕТІЛГЕН ОҚЫЛЫМ
А лғаш қы оқы лы м да бірінш і күрделі граф ем адағы жай таң баларды ң саны
үш еу деп тұж ы ры м далды ж эне ол O L
2
K4U болы п оқы лды . Кейінгі зерттеулер
ондағы ж ай таң баларды ң саны үш еу ем ес, төртеу екенін аны қтады . Я ғни, күрделі
граф емада төртінш і 'ҺЧ таң б асы н да ж азы лған.О ндай ж ағдайда жай таң балар
O L
2
C U K 4U болы п оқы лады . Ал алғаш қы оқы лы м дағы өл кү тү б ір і қазіргі оқы лған
өлчүкү сөзінен қы сқарған болуы ықтимал. Қ оры ты н ды да тілім іздегі өлш е< өлче
сөзіндегі ж етіспей түрған ды б ы с-таңб а оқы лы п, түп нұсқадағы таң балар да толы қ
таны лды . Енді түзетілген нүсқасы н келтірейік:
Т ран скрип ц ия
сы: O L
2
C U K 4U N C iD
2
iZi. Аудармасы: Ө лш еуіш ыды сы .
Қ оры та келгенде, коне Баласағұн қаласы ны ң салтанат қүрған орны н нақтылап
анықтауда ш еш уш і рөл атқарған ж азба ж әдігерліктердің маңы зы орасан. О ндағы
келтірілген мэлім еттердің тарихи, мәдени түрғы дан алғандағы қүнды лы ғы да аса
зор. Тілдік түрғы дан алғанда, бүл ж азба ескерткіш тер басқа тілдік салаларды бы
лай қойғанда көне түркілік төл эліпби мен соғды -араб түркілік әліпбилер тоғы сы н
сипаттауымен ерекш еленеді. Дін түрғы сы нан алғанда, ескерткіш ж азбалар көне
түркілік тэңірілік дін мен ислам дінінің үндесу, түтастану, алмасу кезеңін ты ң де-
ректермен куәлендіре бейнелейтін айры қш а айғак-дерек екендігі даусыз.
Достарыңызбен бөлісу: 
