Географиялық «мәліметтер банкін» ұйымдастыру және картографияны автоматтандыру
Географиялық мәліметтердің көзі. Географиялық мәліметтердің көзі ретінде географиялық мәліметтердің әр түрлі бейнеде (суреттер, карталар, ғарыштық суреттер, күрделі зерзаттар) болады. Қазіргі уақытта Интернет жүйесі арқылы алынған сандық ақпараттар көп. Олар ГАЖ –да қолдану үшін мұндағы мәліметтердің түрлерін, сапасын, дәлдігін, шындылығын біліп, оларды ГАЖ-ға енгізу керек.ГАЖ –дың МБ –сына ерекше рөл беріледі. Кейбір кезде, егер де МБ-сы жақсы «басқару жүйесі» болса,оны ақпараттық жүйе ретінде қарайды.
Мәліметтер дегеніміз – объектілер туралы мәлім фактілердің жиынтығы
немесе осы объектілерді өлшеу нәтижелері. Мәліметтер – ақпараттар құру процесіндегі құрылыс элементі сияқты, себебі ол мәліметтерді өңдеу барысында алынады.
ГАЖ қатысты қолданылатын ақпарат дегеніміз – объекті туралы біздің
біліміміздің мөлшерін анықтайтын мәліметтердің жиынтығы.
Мұндай түсінікте білімді ақпараттың интерпретациясы нәтижесі ретінде
қарастыруға болады. Ең жиі таралған анықтама: білім – тәжірибеде расталған шынайылықтың танымдық нәтижесі.
ГАЖ қалыптастыру үшін мәлімет көздері ретінде келесілер жатады:
– Картографиялық материалдар (топографиялық және жалпы
географиялық карталар, әкімшілік-аумақтық бөлініс карталары, кадастрлық жоспарлар және басқалар). Карталардан алынған мәліметтерде аумақтық байланым бар, сондықтан ГАЖ базалық қабат түрінде қолданған ыңғайлы. Егер зерттелінетін аумақта сандық карта болмаса, онда карталардың сызбалық түпнұсқалары сандық түрге ауыстырылады.
Геомәліметтердің үлгілерін таңдағанда:
Біріншіден, қажетті ақпараттардың тұрпатын, әр түрлі үлгілерді салыстырып, мысалға «зерзаттық және қабаттық» құрлымы бойынша,
расторлық және вектролық мәліметтердің формасы бойынша;
екіншіден, ГАЖ –дың МБ –сын таңдағанда біз бұл үлгілерді қосып бірге пайдалана аламыз.
үніншіден, «зерзаттық» тұрғыда кеңістік дискреттік зерзаттармен көрсетіледі.
Аумақтар туралы айналасы,оны жеке бір зерзаттар ретінде көрсетіледі –
орман, дала, үй, қала т.б.»Қабаттық» тұрғыда мәліметтер шексіз нүктелер, сызықтар, полигондар, растордың элементтер түрінде көрсетіледі.Бұл тұрғыда, егер де жер бетінің бір компонентті өзгерсе, онда ол басқа қабат болып қабылданады. «Расторлық» - кеңістіктегі зерзаттарды және үздіксіз географиялық өзгерулерді ратр түрінде көрсетіледі. «Полигондық» - кеңістіктегі зерзаттарды дұрыс емес формалы бөліктерге бөлінеді. «Триангуляциялық» - кеңістіктегі зерзаттарды үшбұрыштарға бөледі. МБ үлгісін таңдағанда оның қандай формада екендігін –ең негізгі жұмыс.Бұл
форматта жұмыс істеу «арақашықтықтан зерделеу» мамандарына ыңғайлы. Бірақ бұл форматта көп мөлшердегі элементтер жоғалып кетеді. Сондықтан да қазіргі уақытта екі элементті біріктіріп, бір –бірін біріктіру үшін қолданалы.
МБ байланыстыру. МБ –сын құрғанда, ең күрделі мәселе –ондағы мәліметтердің бір бірін көрсету және оларды кодтау әдістері. Қазіргі уақытта МБ –ның мәлімет байланыстары 3 түрде көрсетілген:
қарапайым элементтерден күрделі зерзаттарды құру үшін қолданылатын байланыс;
зерзаттардын координаталарын есептпу арқылы қолданылатын байланыс;
мәліметтердің координаты арқылы есептелмейтін, мәліметтерді,МБ –ға кіргізерде кодтайтын байланыс.
Достарыңызбен бөлісу: |