Тема 1. Введение в предпринимательство

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
221
мәселелерге  қарамастан  Мемлекеттің  қолдауына  ие 
бола  алатынын  да  ұқты.  Ол  қажет  болған  жағдайда 
«Даму»  кәсіпкерлікті  дамыту  қоры»  АҚ-ның  кіші 
кәсіпкерлікті  қолдау  бойынша  бір  бағдарламасын  пай-
далана алатынын біледі.  
 
Тақырып  2. Кәсіпкерліктің психологиясы
Гуля өзінің кәсіпкерлік қабілеттеріне көз жеткізгісі келіп, 
бірнеше  сұрақтарға  жауап  беріп  және  шағын  сынақты 
орындады.  Бірінші  Гуля  сұрақтарға  жауап  берді.  Міне 
оның нәтижелері:  
Бұл жауаптардың сараптамасы мынадай: 
1.  Гуля  ауылда  жұмыстың  жоқтығына  байланысты, 
тәуекелге  баруға  шешім  қабылдады.  Бір  жағынан 
тәуекел  жасайтын  да  ештеме  жоқ,  тек  өзінің  еңбегі 
және ата-анасының жинаған шағын қаражаты.  
тельством  в  стране,  есть  возможность  получить  госу-
дарственную поддержку, если она этим займется. Она 
знает, что может, при необходимости, воспользоваться 
одной из программ по поддержке малого бизнеса «Фон-
да развития предпринимательства «ДАМУ». 
 
Тема 2. Психология предпринимательства.
Для  того,  чтобы  убедиться  в  своих  предприниматель-
ских способностях Гуля   ответила на несколько вопро-
сов и выполнилать небольшой тест. Сначала Гуля отве-
тила себе на вопросы. Вот ее результаты:
Анализ этих ответов был такой:. 
1. Гуля решила, что она может рискнуть, так как в ауле 
работы  нет.  Да  и  рисковать  особо  нечем,  только  сво-
им трудом и небольшими накоплениями, которые есть 
у родителей. 
Кесте 2– Жеке кәсіпкерлік қабілеттерінің бағасы 
Таблица 2.    - Оценка личных предпринимательских способностей 
№
МІНЕЗДЕМЕ
ХАРАКТЕРИСТИКА
АНЫҚ 
БАЙҚАЛДЫ
ЯРКО  
ВЫРАЖЕНО
ОРТАША 
БАЙҚАЛДЫ
СРЕДНЕ  
ВЫРАЖЕНО
ӘЛСІЗ 
БАЙҚАЛДЫ
СЛАБО 
ВЫРАЖЕНО
1.
Белсенділік және жігерлілік
Активность и энергичность
Х
2.
Денсаулық
Здоровье
Х
3.
Оптимизм
Оптимизм
Х
4.
Ақылға сай тәуелділікке бейімділік
Склонность к разумному риску
Х
5.
Жеке жауапкершілік
Личная ответственность
Х
6.
Жеңуге және күресуге деген бейімділік 
Стремление бороться и побеждать
Х
7.
Қоғамдық мойындаушылық пен сыйлаушылыққа қажеттілік 
Потребность в общественном признании, уважении
Х
8.
Басқа адамды түсіне білу
Умение понять другого человека
Х
9.
Жеке көзқарасы
Собственная точка зрения
Х
10.
Өз ісінің  шебері
Профессионализм в своем деле
Х
11.
Дамыған елестету қабілеті, қиялы
Развитое воображение, фантазия
Х
12.
Сезу
Интуиция
Х
13.
Шығармашылық қабілеті
Творческие способности
Х
14.
Тәуелсіздікке деген ұмтылыс
Стремление к независимости
Х
15.
Қажырлылық пен табандылық
Стремление к независимости
Х
16.
Кез-келген жұмысты (лас жұмыстар) орындауға деген даярлық
Готовность выполнять любую (грязную) работу
Х
17.
Мәселелерді шешуге деген даярлық
Готовность решать проблемы
Х
18.
Өз күшіне және өзіне деген сенімділік
Уверенность в себе, собственных силах
Х

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
222
2.    Гуля  үшін  көршілердің  ойы  өте  маңызды,  бірақ 
олардың  ойлары  Гуляны  өз  бизнестеріне  пайдалануы 
мүмкін. 
 
Осыдан кейін Гуля тағы да бірнеше сұрақтарға жау-
ап берді және жауаптарын сараптады. Нәтижелері мы-
надай: 
Өзінің жауаптарына қарап, Гуля келесілерді түсінді: 
Гуляда  оптимизм  орташа  байқалды,  себебі  ол  өзінің 
жаңа ісін ашпақшы және табиғи үрей де бар. Істі қолға 
алмайынша бұл үрейлер әлі де сақталып тұрады. 
Оған тәуекелге бару онша ұнамайды, себебі тәуекелде 
оның ата-анасының жинаған аздаған қаражаты тұр. Ту-
ыстарынан да аздаған қаражат ала тұруға болады, бірақ 
алғысы да келмейді.   
1.  Гуля    басқа  адамдарды  түсінуде  өз  мүмкіншілігіне 
біршама  күмәнданады,  себебі  өзін  тым  жас  және 
тәжірибесіз деп санайды.    
2.  Гуля  өзінің    әлі  немен  айналысатынын  білмейді. 
Оның алған біліміне сұраныс жоқ.  
3.  Гуля өзінің арманы мен қиялына сенімді емес. Бірақ 
кей кезде Гуляда бәрі жақсы болып шығады.  
4.  Сезімге де қатысы бар.  
Гуляның    әзірше  тәуелсіздікке  деген  құлшынысы  жоқ. 
Ол  ата-анасымен  бірге  олардың  үйінде  тұрады.  Бірақ 
Гуля ерте ме кеш пе отбасын құратынын түсінеді, осы-
дан кейін ата-анасының қолына қараған өте ыңғайсыз 
болады.  
 
Гуляда  өз  күшіне  сенбейтін  бір  күмән  бар,  себебі 
ол  өздігімен  әлі  салмақты  ешнәрсе  істеп  көрген  емес. 
Өзінің берген жауаптарына қарап, Гуля келесідей шешім 
қабылдады: 
Табыс табуға деген қажеттілік бар; 
Ауылда мамандық бойынша жұмыс орны жоқ; 
Тәуекелге де салатын сондай бір үлкен ешнәрсе жоқ;
Қандай  да  болсын  өзінің  ісін  бастауға  дарыны  мен 
мінездемелері жеткілікті; 
Тақырып 3. Нарықтық мүмкіндіктер сараптамасы
Кәсіпкерліктің  жедел-курсын  тыңдағаннан  соң,    Гуля 
өзінің жеке бизнесі үшін жоспар құру керек деп шешті. 
Құрылатын жоспардың мақсаты екеу болатын.  Бірінші 
мақсат – ол бизнесті қалай ұйымдастыру және жүргізу, 
сонымен  қатар  өз  өзімен  де  барлық  мәселелерді 
шешіп алу керек. Екінші мақсат – ол «Даму» Қорының 
кепілдігімен берілетін, банктен мүмкін болатын кредит 
алу.  
Гуля  бизнес-жоспар  жазудан  бұрын  ең  бірінші  немен 
айналысатынын  және  бизнестің  түрін    таңдап  алуы 
керек  екенін  түсінеді.  Бірақ,  осыған  дейін  ол  бизнес-
жоспарының мазмұнын жобалап болса да біледі.   
Сонымен,  Гуля  бизнес-жоспарында  келесілерді  шешу 
керек:
1.  Немен айналысатынын таңдауы керек; 
2.  Оның бизнесінде ұйымдастыру түрінің қандай бола-
тыны; 
3.  Бизнесі  қандай  нарықта  жұмыс  істейді  және  ол 
нарықта қалай бекітіле алады; 
4.  Ол  қандай  тауар  түрін  өндіреді  немесе  қызмет 
көрсетеді; 
2. Мнение соседей для Гули очевидно важно, но, может 
быть,  мнение  соседей  получится  использовать  в  соб-
ственном бизнесе. 
 
После  этого  Гуля  ответила  еще  на  ряд  вопросов  и 
проанализировала  ответы.  Результаты  получились  та-
кими:
Посмотрев на свои ответы, Гуля поняла следующее:
1.  Оптимизм у нее выражен средне, но это потому, что 
она  хочет  затеять  для  себя  новое  дело,  и  есть  есте-
ственные страхи. Пока не попробуешь, эти страхи бу-
дут сохраняться. 
2.  Ей  не  очень  хочется  рисковать,  так  как  рисковать 
придется  небольшими  накоплениями  родителей.  Воз-
можноВозможно,  получиться  занять  немного  денег  у 
родственников, но тоже не очень хочется. 
3.  Гуля несколько сомневается в своих возможностях 
понимать других людей, т.к. считает себя еще слишком 
молодой и неопытной. 
4.  Гуля еще не знает, чем займется. Но то образование, 
которое она получила, не востребовано. 
5.  Гуля не уверена в своем воображении и фантазии. 
Но иногда у нее получается очень неплохо.
6.  Тоже самое касается интуиции. 
У Гули пока нет особого стремления к независимости. 
Она живет с родителями в их доме. Но Гуля понимает, 
что рано или поздно создаст семью и после этого зави-
сеть от родителей будет не очень удобно. 
 
У Гули есть сомнения в собственных силах, так как 
она еще ни разу не попробовала сделать что-то серьез-
ное сама. Посмотрев на свои ответы, Гуля решила, что:
потребность в заработках у нее есть;
рабочего места по специальности в ауле нет;
рисковать особо нечем;
имеется  достаточно  характеристик  и  талантов,  чтобы 
попробовать что-то свое.
Тема 3. Анализ рыночных возможностей.
Прослушав  экспресс-курс  предпринимательства,  Гуля 
решила, что ей будет необходимо составить  план для 
своего бизнеса.  Цели  плана, который будет необходи-
мо составить, было две.  Первая цель – это необходи-
мость разобраться самой, как организовывать и вести 
свой бизнес. Вторая цель – получение возможного кре-
дита от банка под гарантии Фонда «Даму».
Гуля понимает, что прежде чем писать бизнес-план, не-
обходимо  выбрать  вид  деятельности,  которымой  она 
будет заниматься и форму бизнеса. Но уже до этого она 
может примерно представить себе содержание бизнес-
плана. 
И так, Гуле в бизнес-плане необходимо решить следу-
ющее:
1.  Выбрать, чем она будет заниматься;
2.  Какая форма организации будет у ее бизнеса;
3.  На каком рынке будет работать бизнес и как она за-
крепится на этом рынке;
4.  Как она будет производить товары или услуги;
5.  Какие ресурсы ей потребуются для организации ра-
боты и для самой работы;

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
223
5.  Оған,  жұмыс  және  жұмысты  ұйымдастыру  үшін 
қандай қорлар қажет болады; 
6.  Кім онымен бірге жұмыс істейді және қалай; 
7.  Бизнеске  байланысты  қандай  тәуекелге  баратын 
жағдайлар шығып қалуы мүмкін; 
Гуля өзінің жеке ісін ашуы бойынша, жеке мүмкіндіктерін 
бағалап көруге шешім қабылдады. Ол үшін Гуля келесі 
кестені толтырды.
 
Жасалған  осы  сараптадан  кейін  Гуля  жеке  шаш-
6.  Кто будет работать вместе с ней и как;
7.  Какие риски у нее могут появиться в связи с бизне-
сом.
Гуля решила оценить свои личные возможности по от-
крытию своего дела. Для этого она заполнила следую-
щую таблицу.
После  такого  анализа  Гуля  приняла  решение,  что  она 
напишет  бизнес-план  частной  парикмахерской  и  если 
он покажет, что такой бизнес возможен, то она попро-
Кесте  3 – Жеке дарыны мен қабілеттерінің сараптамасы.
Таблица 3 - Анализ личных способностей и талантов.
ҚАБІЛЕТІ, 
ІСКЕРЛІГІ
СПОСОБНОСТЬ, 
УМЕНИЕ
КЕМШІЛІКТЕРІ
МИНУСЫ
АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ
ПЛЮСЫ
1. Дайындау
1. Готовить
1. Ауылда әйел адамдардың көбі тағамды 
жақсы дайындайды. 
1. В ауле большинство женщин умеют хорошо го-
товить.
2.  Егер кафе немесе асхана ашатын болса, 
онда ол үшін өте көп қорлар керек болады. 
2.  Если открывать кафе или столовую, то пона-
добится много ресурсов для этого.
3. Санитария саласындағы дәрігерлермен 
болатын мәселелер де жоқ емес. 
3. Не исключены проблемы с санитарными вра-
чами.
4. Тек келімсек адамдарды ғана 
тамақтандыра алады. 
4. Кормить можно только приезжих.
1. Ауылдың маңында машиналар өте көп жүретін 
жол бар. 
1. Около аула есть трасса с большим потоком машин
2. Тоқу, өру
2. Шить, вязать
1. Заттың өзіндік құны, қалада нарықтағы 
ұқсас заттардың бағасынан асып кетуі 
мүмкін. 
1. Себестоимость может оказаться выше, чем 
цена на аналогичную продукцию в городе на ба-
рахолке.
2. Дене пішімі стандартқа сай келмейтін 
адамдар өте аз.  
2. Людей с нестандартными фигурами очень 
мало.
1. Ауылда дене пішініне лайықтап киім тігіп, оны 
сататын ешкім жоқ; 
1. В ауле нет никого, кто шил бы на продажу с подгон-
кой по фигуре.
3. Ән айту,  билеу
3. Петь, танцевать
1. Ауылда ақшаға шығып өнер көрсететін 
іс-шаралар өте көп емес. 
1. В ауле не так много событий, на которых мож-
но было бы выступать за деньги.
1. Ешқандай қосымша қорлар талап етілмейді. 
1. Практически не требуются никакие дополнительные 
ресурсы
4. Сурет салу
4. Рисовать
1. Бұл қызмет түріне ауылда сұраныс жоқ. 
1. Эта услуга в ауле не востребована.
1. Ешқандай қосымша қорлар талап етілмейді.
1. Практически не требуются никакие дополнительные 
ресурсы
5. Шаш қию
5. Стричь
1. Жеке тәжірибесі жоқ.  
1. Нет серьезного личного опыта.
2. Құрал саймандар керек. 
2. Нужны инструменты.
1. Ауылда шаштараз болмағанына көп уақыт 
болған. 
2. Кәсіпқой шаштаразға шаштарын қиғызғысы 
келетін жастар мен орта жастағы әйел 
адамдардың саны өте көп. 
3. Шаш қию өнерін қалада үйренуге әбден бола-
ды. 
4. Ата-анасында шаштараз етіп  жабдықтауға бо-
латын жазғы ас үй бар.  
5. Қаржы дағдарысы аяқталып келеді. Көрші 
фермерлік шаруашылықта аз-көп бол-
сын жалақы төлей бастады. Адамдарда 
«әсемділікке» деген қаражат пайда бола баста-
ды. Бірақ тұрғындар шаштарын негізінен қалада 
немесе өз үйлерінде қиғызады. Ол олармен жеке 
таныс. 

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
224
6. Біраз мөлшерде болсын – сабынсу, шаш боя-
улары және басқа да әсемдікке қатысты тауар 
түрлерін сатуға болады. 
1. В ауле давно отсутствует парикмахерская.
2. Количество молодежи и женщин среднего возраста, 
которые бы захотели подстричься у профессионала, по-
хоже, достаточно велико.
3. Научиться стричь достаточно просто в городе. 
4. У родителей есть летняя кухня, которую вполне мож-
но переоборудовать под парикмахерскую. 
5. Кризис заканчивается. В соседних фермерских хозяй-
ствах стали более или менее платить. У людей появля-
ются деньги на «красоту». Однако жители в основном 
стригутся дома или в городе. Она таких знает лично.
6. Можно в незначительном количестве продавать со-
путствующие товары – шампуни, краску для волос и пр. 
тараз  ісіне  бизнес-жоспар  жасайтын  болып  шешті.  Ол 
осы бизнес түрін қолға алып көрмек. Гуля мұндай биз-
нес түрі оның көп уақытын алмайды және  ата-анасына 
шаруашылыққа да көмектесе аламын деп ойлайды.   
 
Осыдан кейін Гуля өзінің бизнес-жоспарын қысқаша 
мазмұндауға шешім қабылдады:  
Гуляда мынадай болып шықты:
Түйіндеме 
 
Жобаның  қысқаша  мазмұны.  Кәсіпорынның  бейінін 
қысқаша  суреттеу  (не  өндіреді,  клиенттері  кімдер,  ай-
налым және тағы да басқалар). 
 
Жер үйдің жазғы асханасындағы шаштараз. Негізгі 
қызмет  көрсету  түрі:  еркектерге  шаш  қию  және 
әйелдерге  шаш  үлгісін  жасау,  маникюр,  педикюр.  
Клиенттері – Ақсу ауылының тұрғындары, негізінен жас 
бует его открыть. Гуля думает, что такой бизнес не бу-
дет отнимать у нее весь деньдень, и она сможет помо-
гать родителям по хозяйству. 
После этого Гуля решила кратко описать свой бизнес. 
 
У нее получилось следующее:
Бизнес-план, написанный Гулей
Резюме
 
Краткое описание проекта. Краткое описание про-
филя предприятия (что производит, кто клиенты, обо-
рот и т.д.).
 
Парикмахерская  в  летней  кухне  частного  дома. 
Основные  услуги:  стрижки  мужчинам  и  прически  для 
женщин,  маникюр,  педикюр.    Клиенты  –  жители  аула 
Ак  Су,  в  основном  молодежь  обоих  полов  и  женщины 
Кесте  4. Бизнестің қысқаша сипаттамасы 
Таблица 4. Краткое описание бизнеса.
ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТ / ОБЩАЯ ИНФОРМАЦИЯ
Бизнестің атауы:   «Ақ Бота» шаштаразы / Название бизнеса: Парикмахерская «Ак Бота»
Мекенжайы:  Ақсу ауылы, Мұстафин көшесі, 16 үй. / Адрес:   с. Ак Су, улица Мустафина, д. 16
Телефон: 2-14-15 / Телефон: 2-14-15
Ұйымның түрі: ЖК,  салық салу патент бойынша / Тип организации: ИП, налогообложение по патенту
Лицензия және тіркеу: Патентті алу үшін ЖК тіркеу қажет 
Регистрация и лицензии: Требуется регистрация ИП и получение патента.
Миссия Өз ауылының тұрғындарын көркем ету / Миссия Сделать жителей своего аула красивыми.
Шаруашылықтың негізгі түрі Шаштараз қызметін көрсету. Шаш пен теріні күтуге арналған тауарларды сату.
Основные виды деятельности Услуги парикмахерской.  Продажа средств ухода за волосами и кожей.
Өнім, тауар және қызмет көрсету
Еркектерге шаш қию және әйелдерге шаш үлгісін жасау, маникюр, педикюр. Сабынсу, сабын,  шаш бояулары және 
басқа да шаш күтуге арналған тауар түрлерін сату.
Продукция, товары и услуги 
  
 
Для мужчин – стрижки. Для женщин – прически, покраска волос, маникюр, летом – педикюр. Продажа шампуней, мыла, краски 
для волос и т.п.
Компания басшысы және қызметкерлер / Руководители компании и сотрудники
Аты-жөні
ИМЯ
Мекенжайы
АДРЕС
Қызметі
РОЛЬ
Тәжірибесі
РОЛЬ
Жеке меншік
СОБСТВЕННОСТЬ
Гуля К.
Жоғарыда 
көрсетілген
Указан выше
Иесі, шебер.
Владелец, мастер.
Әзірше өте үлкен 
емес
Пока очень не большой.
Жеке, өзінікі
Частная, личная
Жулдыз К.
-“-
Шебер
Мастер
Жоқ
Нет

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
225
Кесте  5. Бизнес - идеяны сипаттау. 
Таблица 5.  Описание бизнес-идеи
СҰРАҚ / ВОПРОС
ЖАУАП / ОТВЕТ
1. Сіз не нәрсені  сатуды\
өндіруді көздеп отырсыз?
1. Что Вы собираетесь прода-
вать/производить?
Мен өз ауылымның тұрғындарына еркектер үшін шаш қию және әйелдерге үшін 
шаш үлгісін жасау қызмет түрін көрсеткелі отырмын. Қосымша әйелдер үшін мани-
кюр, педикюр қызмет түрлері ұсынылады. Шаштаразда әсемділікке қажетті тауар 
түрлері сатылатын болады.
Я собираюсь оказывать услуги жителям своего аула по стрижке для мужчин и прическам для 
женщин. Дополнительно женщинам будут предлагаться услуги маникюра и педикюра. В парик-
махерской будут продаваться сопутствующие товары.
2. Сіздің сатып алушыңыз 
кімдер болады?
2. Кто будет Вашим покупате-
лем?
Сатып алушылар екі топтан құралады:
1. Жас қыздар мен ұлдар.
2. Орта жастағы әйелдер, аздаған орта жастан асқан тартқан адамдар. 
Покупателями будут две группы:
1. Молодежь обоих полов.
2. Женщины среднего, реже старшего возраста. 
3. Сіз өз тауарыңызды \
қызметіңізді қалай сататын 
боласыз? 
3. Как Вы будете продавать Ваш 
товар/услугу?
1. Туыстарым және таныстарым арқылы. 
2. Автобус аялдамасында және дүкендерде хабарландыру беру арқылы. 
3. Шаштаразда жарнама тақтасы арқылы.  
1. Через знакомых и родственников.
2. Объявление у магазина и автобусной остановки.
3. Вывеска на парикмахерской.
4. Сіз өз тауарыңызды \
қызметіңізді қай жерде са-
татын боласыз? 
4. Где Вы будете продавать свой 
товар/\услугу?
1. Қызмет көрсету, қайта жабдықталған жеке тұрған жазғы ас үйде жүргізіледі. 
2. Тапсырыстар бойынша қызмет көрсету клиенттердің үйлерінде де жүргізілетін 
болады. 
1. Услуга будет оказываться в отдельно стоящей летней кухне, которая будет переоборудована. 
2. По заявкам услуги будут оказываться на дому у клиентов. 
5. Сіздің тауарыңыз \ 
қызметіңіз сатып алушыға 
және қоғамға қандай пайда 
әкелетін болады?
5. Какую пользу принесет Ваш 
товар покупателю/обществу?
1. Біздің ауылымыздың тұрғындары көркем бола түседі.
1. Жители нашего аула станут красивее.
среднего возраста. Ориентировочный оборот 1 000 000 
тенге  в  год.  Ориентировочная  прибыль  260  000  тенге 
в год или примерно 21 500 тенге в месяц в первый год 
работы. Заработок повысится примерно на 10 000 тен-
ге  в  месяц  на  следующий  год,  когда  Гуля  рассчитает-
ся с долгами.  Такой заработок считается в ауле впол-
не приличным. В случае развития бизнеса можно будет 
обучить и привлечь в бизнес младшую сестру, которой 
исполнилось 20 лет. Тогда они с сестрой будут каждая 
иметь патент и пользоваться общим оборудованием. 
 
После того как Гуля кратко описала свой бизнес, она 
решила  описать  маркетинговую  составляющую  плана. 
Сначала она заполнила таблицу, описывающую бизнес-
идею.
 
После  заполнения  таблицы  Гуля  решила  провести 
небольшой  анализ  ситуации.  Она  хорошо  знает  свой 
аул, его жителей, их потребности и возможности. Ана-
лиз получился такой.
 
Кроме  того,  Гуля  рассчитывает  продавать  в  своей 
парикмахерской  сопутствующие  товары  примерно  на 
400 000 тенге в год с 20% надбавкой.
 
После такого анализа Гуля решила, что перспективы 
у ее бизнеса есть, и она может оказывать услуги земля-
кам, заняв позицию между стрижками дома и в городе. 
Таки образом, она может предоставлять услуги дешев-
ледешевле, чем в городе и со средним уровнем профес-
қыздар  мен  ұлдар  және  орта  жастағы  әйел  адамдар. 
Шамамен айналымда жылына 1 000 000 теңге. Шамамен 
бірінші жұмыс жылында болжанған пайда мөлшері жы-
лына 260 000 теңге немесе айына 21500 теңге. Гуля егер 
қарыздарын қайтарып болса, келесі жылы ай сайынғы 
табыс көзі 10 000 теңгеге артпақ. Мұндай табыс көзі ау-
ылда өте жақсы деп саналады. Егер де бизнесі дамып 
жатқан  жағдайда  өзінің  кіші  сіңілісін  де  үйретіп,  іске 
тартуға болады, сіңілісі 20 жасқа толды. Ондай болатын 
болса сіңілісі екеуінің де патенттері болады және екеуі 
жабдықтарды ортақ пайдалана алады. 
 
Гуля  өз  бизнесін  қысқаша  сипаттағаннан  кейін, 
жоспардың маркетингтік құрылымын сипаттауға шешім 
қабылдады. Біріншіден ол өзінің  бизнес-идеясын сипат-
тайтын кестені толтырды.
 
Кестені толтырғаннан кейін Гуля жағдайға кішігірім 
сараптама  жасауға  шешім  қабылдады.  Ол  өз  ауылын, 
тұрғындардың  сұранысы  мен  мүмкіндіктерін  жақсы 
біледі. Сараптама осындай болып шықты.
 
Сонымен  қатар,  Гуля  шаштараздық  іскерлікке 
қатысы бар деген, 400 000 теңгенің тауарын бір жылда 
20 пайыздық үстеме бағамен сатпақшы.
 
Гуля  осы  жасалған  сараптамадан  кейін,  бизнесінің 
болашағы  бар  және  ол  жерлестеріне  қалалық  және 
ауылдық  деңгейдің  ортасындағы  деңгеймен  қызмет 
көрсете  аламын  деп  шешті.  Мұндай  жағдайда,  Гуля 

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
226
Кесте  6. Жағдайдың сараптамасы 
Таблица 6.    - Анализ ситуации
i 
Бұл көмекші құралда барлық бағалар мен бағалаулар шартты түрде көрсетілген. Шаштараздың шынайы бизнес-жоспарын 
жасаған кезде, оны нақтылап есептеу қажет болады.
i 
 Все цены  и расценки в настоящем пособии условны. При написании реального бизнес-плана парикмахерской они нуждаются в уточнении.
НАРЫҚ / РЫНОК
Өнім және қызмет 
көрсету
Продукция и сервис
Баға, 
теңге
Цена
тенге
Негізгі сатып алушылар
Основные покупатели
Жылдық нарықтың мақсатты 
мөлшері
Размер целевого рынка в год
бірлікпен
Количество услуг
теңгемен
i
в тенге
i
Ерлердің шашын қию
Стрижка  мужская
200
Жас және орта жас шамасындағы ерлер
Мужчины молодого и среднего возраста
 800   
 160 000    
Әйелдердің шашын 
қию 
Стрижка женская
350
Барлық жастағы әйелдер
Женщины всех возрастов
750
265 500
Шаш үлгісі
Прическа
350
Жас және орта жас шамасындағы әйелдер
Женщины молодого и среднего возраста
750 
265 500
Бояу
Покраска
500
Орта және орта жастан асқан әйелдер
Женщины среднего и старшего возраста
150
75 000
Химиялық бұйралау
Химическая завивка
650
-“-
100
65 000
Маникюр
Маникюр
400
Барлық жастағы әйелдер
Женщины всех возрастов
100
 
40 000
Педикюр
Педикюр
600
Жас және орта жас шамасындағы әйелдер
Женщины молодого и среднего возраста
50
30 000
Қас бояу 
Окраска бровей 
200
Орта және орта жастан асқан әйелдер
Женщины среднего и старшего возраста
50
10 000
Кірпік бояу
Окраска ресниц
200
-“-
50
10 000
Барлығы:
Итого:
2800 (или 7.5 в 
день)
920 000
сионализма. 
Чтобы еще раз удостовериться в своих предположени-
ях, Гуля провела SWOT- анализ. 
 
Еще раз, проанализировав ситуацию, Гуля решила, 
что внешние угрозы хоть и значимы, но вероятность их 
возникновения не высокая, а собственные слабости она 
вполне может преодолеть. 
Для определения того, что ей необходимо сделать для 
привлечения клиентов Гуля заполнила следующую та-
блицу.
қалалық  бағадан  арзандау  және  орташа  кәсіпқойлық 
деңгеймен қызмет көрсете алады.
Өзінің жорамалдарына сенімді болу үшін SWOT сарап-
тамасынан өтті.
 
Гуля жағдайды тағы да бір рет сараптап алып, сыртқы 
қатерлер үлкен болса да бар, бірақ олардың орын алу 
мүмкіндігі аса үлкен емес, ал өзімнің жеке әлсіздіктерімді 
жеңе алатын мүмкіндігім бар деген шешімге келді.  
Клиенттерді тарту үшін, Гуля келесі келесі кестені тол-
тырды:

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
227
Кесте  7. Нарықтағы үдеріс
Таблица 7.    -Тенденции на рынке
ҮДЕРІС / ТЕНДЕНЦИИ
Негізгі үдеріс және олардың 
себептері
Основные тенденции и их причины
Олардың бизнеске және тәуекелге 
әсері
Их влияние на бизнес и факторы риска
Жоспарланған іс-әрекет
Планируемые действия
Дағдарыс келесі себептерге байла-
нысты болып жатыр:
Кризис проходит поэтому:
Төлемге қабілеттілік сұранысының 
өсіп келе жатқаны байқалады. Биз-
нес ашу үшін оңтайлы уақыт.
Наблюдается рост платежеспособного 
спроса. Удачное время для открытия биз-
неса.
1. Қалада тұратындар туыстарына, 
тағы да қаражаттарын жібере баста-
ды.
1. Земляки, живущие в городе, начинают 
опять присылать деньги родным.
Қызмет көрсету түріне де-
ген сұраныс ұлғайып келеді. 
Дағдарыстың қайталану қаупі
Спрос на услуги расширяется. Риск по-
вторного кризиса
2.Фермерлік шаруашылық ау-
данда аяғынан тұра бастады, 
жұмысшыларды жұмысқа   шақырып 
жатыр және қомақты жалақы 
төлемесе де уақытында тұрақты 
жалақыларын төлеп жатыр.
2. Фермерские хозяйства в районе стано-
вятся на ноги, приглашают работников и 
платят пусть небольшие, но постоянные 
заработные платы.
Қызмет көрсету түріне деген 
сұраныс ұлғайып келеді. Тәуекел де 
үлкен емес.
Спрос на услуги расширяется. Риск неу-
рожая
3. Күзде жерлестер қалаға етті 
жақсы сатады. Ет бағасы ақырындап 
болса да өсіп келе жатыр.
3. Осенью земляки хорошо продают мясо 
в город. Цена на мясо медленно, но рас-
тет.
Қызмет көрсету түріне деген 
сұраныс ұлғайып келеді. 
Етке деген сұраныстың құлдырау 
қауіпі бар, мысалы кеден одағымен 
және Ресей Федерациясынан тасы-
малданатын еттерге байланысты.  
Спрос на услуги расширяется.  Риск па-
дения спроса на мясо, например, в связи 
с таможенным союзом и поставками мяса 
из России
4. Жерлестерімізде өз өздерін күтуге 
деген қаражаттары пайда бола ба-
стады. Бұл жағдай, жерлестеріміздің 
қаладан шаш үлгісін қойдырып 
немесе шаштарын қидырып 
келетіндеріне байланысты.
4. У земляков появились деньги на уход 
за собой. Это видно по тому, что часто 
земляки возвращаются из города под-
стриженные или с прическами.
Шаштараз қызмет көрсету түріне де-
ген сұраныс қалыптасқан.
Спрос на услуги парикмахерской сформи-
рован
БӘСЕКЕ / КОНКУРЕНЦИЯ
Бәсеке және бәсекелестік 
түрлері
Конкуренты и тип конкуренции
Компанияның көлемі\ 
нарықтағы үлесі
Размер компании/  
доля в рынке
Бәсекелестің ұтымды 
жақтары
Сильные стороны конкурента
Бәсекелестің әлсіз 
жақтары
Слабые стороны конкурента
Ауылда кәсіпқой 
бәсекелестер жоқ
В ауле профессиональных кон-
курентов нет
Көпшілігі өздерінің үйінде 
шаштарын қидырады 
Очень многие стригутся сами 
дома
80%
Арзан
Дешево
Кәсіпқой емес
Не профессионально
Қалалық шаштараздар
Городские парикмахерские
20%
Ауылдың тұрғындары үшін
Дорого для жителей аула
Кәсіпқой
Профессионально

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
228
 
8 кесте. SWOT - сараптамасы 
 
Таблица 8.    - SWOT- анализ
БИЗНЕСТІҢ ҰТЫМДЫ ЖАҚТАРЫ
СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ БИЗНЕСА
БИЗНЕСТІҢ ӘЛСІЗ ТҰСТАРЫ
СЛАБЫЕ СТОРОНЫ БИЗНЕСА
1.  Клиенттердің материалдарды сатып алуға дейінгі, 
жеке қажеттілігінің есебін жүргізу мүмкіндігі.  
2. Үйге келіп қызмет көрсету мүмкіндігі.
3.  Кез-келген уақытта қызмет көрсету мүмкіндігі.  
1.  Возможность учета индивидуальных потребностей клиентов 
до закупа материалов.
2. Возможность оказывать услуги на дому.
3.  Возможность оказывать услуги в любое время. 
1. Жеке кәсіпқойлық деңгейінің төмендігі. 
2. Мұндай тар нарық үшін арналған тауарларды сатып 
алу қиындықтары.  
1. Низкий собственный профессионализм.
2. Сложности закупок материалов для такого узкого рынка
БИЗНЕС ҮШІН СЫРТҚЫ МҮМКІНДІКТЕР
ВНЕШНИЕ ВОЗМОЖНОСТИ ДЛЯ БИЗНЕСА
БИЗНЕС ҮШІН СЫРТҚЫ ҚАТЕРЛЕР
ВНЕШНИЕ УГРОЗЫ ДЛЯ БИЗНЕСА
1. Жерлестердің материалдық жағдайлары баяу болса 
да өсіп келе жатыр. 
2. Шаштараздық қызмет көрсету түріне сұраныс өсіп 
келе жатыр. 
1. Благосостояние земляков медленно, но растет. 
2. Появляется спрос на услуги парикмахерской.
1. Қаржы дағдарысының жалғасуы. 
2. Табыстылықтың аздығы. 
3. Етке деген сұраныстың азаюы. 
1. Продолжение финансового кризиса.
2. Неурожай.
3. Падение спроса на мясо. 
Кесте  9-Маркетинг кешені
Таблица 9.    - Комплекс маркетинга.
СҰРАҚ / ВОПРОС
СІЗДІҢ ЖАУАБЫҢЫЗ / ВАШ ОТВЕТ
1. Өнім. Өз тауарыңызды, 
қызметіңізді сипаттаңыз. Олар 
қандай болып келеді? 
1. Продукт. Опишите свой продукт, 
услугу. Что они будут из себя пред-
ставлять?
Шаш қию және шаш үлгісін қою, шаштарды бояу, қастар мен кірпіктерді күту 
мен бояу, маникюр мен педикюр.
Стрижки и прически, окраска волос, ресниц и бровей, маникюр и педикюр.
2. Орны. Өнімді сату және 
қызмет көрсету орынын 
сипаттаңыз? Таңдауыңызды 
негіздеңіз? 
2. Место. Опишите место продажи 
продукта или оказания услуги. Обо-
снуйте свой выбор.
Ата-анамның жазғы ас үйі. Қосымша құрылысқа немесе жалдағанға қаражат та-
лап етпейді.  
Летняя кухня у родителей. Не требуется дополнительных средств на строительство или 
аренду.
3. Баға. Бағаңызды сипаттаңыз 
және негіздеңіз? 
3. Цена. Опишите цену и обоснуй-
те ее.
Баға, қаладағы бағадан 20-20 пайызға төмен болуы керек. Бұл жерлестерімнің 
қаладағы шаштараздық қызмет көрсету түрінен бас тартып және сонымен қатар 
өз үйлерінде шаштарын қидыратын тұрғындар қызмет көрсету түріне келуі үшін 
керек. 
Цена должна быть на 20-30% нижениже, чем в городе. Это необходимо для того, чтобы 
земляки отказались от стрижек в городе и для того, чтобы те, кто стрижется дома пришли 
за услугой.
4. Жылжыту. Жылжыту 
әдістерін сипаттаңыз, жарнама 
түрі. Таңдауыңызды негіздеңіз?
4. Продвижение. Опишите методы 
продвижения, вид рекламы. Обо-
снуйте свой выбор.
Жарнамалар дүкендер мен автобус аялдамаларында жарнамаланады. Жарнама-
лар үлкен көлемді, тартымды болуы керек, түрлі түсті болса өте жақсы. 
Барлық таныстар мен туыстар қызмет көрсету түрі туралы хабардар болады. 
Шаштараздың ашылуына қонақтар шақырылады. Істің алдағы уақытта, алға ба-
суы үшін молда шақырылады.
Алға жылжу мақсатында, құрбыларына, сіңлілеріне, бауырларына және анасы-
на шаш үлгілерін  пайдалануға  болады.    
Оған қандай материалдар қажет болатыны туралы талқылана отырып, ал-
дын ала қызмет көрсету түріне тапсырыстар ұйымдастырылады.  Матери-
алдар нақты анықталған клиенттің тапсырысына және алдын ала төленген 
қаражатына  байланысты әкелінеді.  
Реклама будет вывешена у магазина и на автобусной остановке. Реклама должна быть до-
статочно большой, привлекательной, желательно цветной. 
Все родственники и знакомые будут оповещены об услуге. На открытие парикмахерской бу-
дут приглашены гости. Будет приглашен мулла для освящения. 
В качестве продвижения можно будет использовать прически для подруг,  сестры и мате-
ри, стрижку брата.
Будет организован предварительный заказ услуги с обсуждением, какие материалы по-
надобятся для нее. Материалы будут привозиться под конкретного клиента, возможно за 
деньги, полученные от него заранее.  

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
229
5.Қатысушылар. Сіз бизнесте 
байланыста  болатын барлық 
адамдарды сипаттаңыз. Сізге 
қажет болатын қызметкерлер 
мен сыртқы байланыстағы 
қызметкерлерді қоса 
сипаттаңыз.
5. Участники. Опишите всех тех лю-
дей, с которыми Вы будете связа-
ны в бизнесе. Включите как описа-
ние внешних контактов, так и описа-
ние сотрудников, которые Вам пона-
добятся.
Жабдықтаушылар. Телефон бойынша қажетті материалдарға  тапсырыс беруге 
болатын жабдықтаушыны қаладан іздестіру керек болады. Болашақта, тапсы-
рыстарды мекенжайларға тасымалдап жүрмеу үшін, пошта арқылы да жіберуді 
де жоққа шығаруға болмайды. Серіктестер. Қаладан материалдарды тасымал-
дау үшін көлік қажет болады. Бұл бірінші кезеңде көлігі бар бауыры көмектесе 
алады, себебі оған тек жанар-жағармайына ғана төлеуге болады. 
Поставщики. Необходимо будет отыскать в городе поставщика, который сможет собрать 
необходимые материалы по телефонному заказу. Не исключено, что в будущем понадо-
биться возможность пересылки заказа по почте, чтобы не ездить за ним. 
Партнеры. Для поездок в город за материалами понадобится транспорт. На первом этапе в 
этом может помочь брат, у которого есть машина,  при условии оплаты бензина. 
6. Физикалық куәландыру. 
6.1. көрсетілген қызмет түріне, 
шығарылған тауарға физикалық 
куәландырудың сапасын 
сипаттаңыз.
6.2. Қызметті жүзеге асы-
ру кезінде, тауарлар сатыла-
тын физикалық қоршаған орта-
ны сипаттаңыз. Бөлме қалай ор-
наластырылуы қажет? Бөлме 
қалай көрінеді және онда нелер 
орналасады? 
6. Физические  свидетельства.
6.1. Опишите  физические (матери-
альные) свидетельства качества вы-
пускаемой продукции, оказанной 
услуги.
6.2. Опишите физическое окружение 
в котором будут оказываться услуги, 
происходить продажи. Как должно 
быть устроено помещение? Как вы-
глядит еть это помещение и то,
«Қараңдар, кәдімгі қаладағыдай» деп жерлестері айтатындай шаш қию мен 
шаш қою үлгісі, көрсетілген қызмет түрінің куәләндырылған сапасы болуы ке-
рек.   
Ас үй жөндеуден өткен және жарым-жартылай жабдықталған болуы тиіс. Жар-
нама маңдайша тақтасы қажет болады. Егер, жеке кіретін есік ұйымдастырылса 
өте жақсы болар еді.  Бөлмеде тазалық және гигиеналық тазалық болуы керек. 
Бөлмеде шаштараздың жұмыс орыны және бас жуу үшін жағдай жасалуы ке-
рек.  Жеке кіретін есік жасалуы керек және  жарнама маңдайша тақтасын ілу 
қажет болады. Бөлмеде тұрған барлық заттар және клиенттің көзіне түсуі 
мүмкін немесе отырған жерден 20 метр радиустегі барлық заттар тиянақты, 
таза болып тұруы керек. 
Свидетельством качества оказанной услуги должны стать стрижки и прически, о которых 
бы земляки говорили: «Смотри, как в городе». 
Кухня должна быть отремонтирована и частично переоборудована. Необходима вывеска. 
Лучше будет, если получиться организовать отдельный вход. Помещение должно выгля-
деть чистым, гигиеничным.
В помещении должно быть создано рабочее место парикмахера с условиями для мытья го-
ловы. 
Лучше сделать отдельный вход, повесить вывеску. Все, что окружает помещение и может 
попасть в поле зрение клиентов, в радиусе 20 м. всё должно выглядеть ухоженным. 
7. Процесс. Қызмет көрсету 
процесін сипаттаңыз. Бұл про-
цесс қалай қызмет көрсету са-
пасын көтереді? 
7. Процесс. Опишите процесс оказа-
ния услуги. Как этот процесс будет 
демонстрировать качество услуги?
Қызмет көрсету процесі біраз әртістік нышанмен орындалуы керек.
Сапаны көтеру үшін, қызмет көрсетілмес бұрын,  клиенттің нені қалайтыны 
белгілі болса да толық сұралуы керек. 
Процесс оказания услуги должен выполняться с некоторой долей артистизма. 
Для демонстрации качества,о до начала оказания услуги, клиент должен тщательно опра-
шиваться, даже если заранее известно, что он хочет получить. 
Тақырып  5- Кәсіпкерге арналған қаржы 
Бизнесті ашу үшін және оны қолдап отыру үшін қанша 
қаражат  кететінін  түсіну  мақсатында,  Гуля  бірқатар 
есептерді  жүргізуге  шешім  қабылдады.    Ол  үшін  Гуля 
келесі кестені толтырды: 
Шығыстардың бағасы

жүктеу/скачать 3,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: