Ісін жаңа бастаған кәсіпкерлерге арналған КӘсіпкерліктің жедел курсы экспресс-курс предпринимательства для начинающих предпринимателей

Ісін жаңа бастаған 
кәсіпкерлерге арналған
КӘСІПКЕРЛІКТІҢ
ЖЕДЕЛ КУРСЫ
ЭКСПРЕСС-КУРС
ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
 для начинающих 
предпринимателей
«...Еңбек етуші халықтың 60 % - ы
шағын және орта бизнесте жұмыс істеген кезде
Қазақстан тұрақтылыққа қол жеткізетін болады...»
Қазақстан Республикасының Президенті
Н.Ə. Назарбаев
«…Когда 60% работающего населения 
будет трудиться в малом и среднем бизнесе, 
Казахстан достигнет устойчивости…»
Президент Республики Казахстан 
Н.А.Назарбаев
Алматы, 2012

УДК 334
ББК 65.290-2
К 26
Оқу-әдістемелік құралды әзірлеген:
«Халықаралық Бизнес Академиясы» КЕББМ
Разработчик учебно-методического пособия: 
 НОУ «Международная Академия Бизнеса»
Ғылыми Кеңесінің мәжілісінде бекітілген 
2011 жылғы 30 қарашадағы № 4 хаттама
Утверждено заседанием Ученого Совета 
 Протокол  4 от  30  ноября  2011 года
Авторлар ұжымы:
Т.В. Иссык, Г .Е. Қасенова, И. А.Леонтьева  
 Ж.Д. Cерікбаева, Д.Ж. Тшенсовская, С.А. Филин, А. З.Чивазова  
Авторский коллектив:
Иссык Т.В.,  Касенова Г.Е.,  Леонтьева  И.А.,
 Cерикбаева Ж.Д.,  Тшенсовская Д.Ж., Филин С.А., Чивазова  А.З.
Кәсібін жаңадан бастаған кәсіпкерлерге К 26 арналған кәсіпкерліктің жедел курсы = экспресс-курс предпринима-
тельства для начинающих предпринимателей. — Алматы, 2012. —  234 б — Қазақша, орысша
ISBN   978-601-80063-6-4
УДК 334
ББК 65.290-2
Рецензенттер:
1. Экономика ғылымдарының докторы, ЕХЭА корреспондент- мүшесі Н.В.Никифорова 
2. Экономика ғылымдарының докторы П.Б.Исахова 
3. «ДАМУ» Кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ Басқарма төрағасының орынбасары Е.Б.Нұрғалиев 
4. «ДАМУ» Кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ Оқыту және сервистік қолдау департаментінің директоры, экономика 
ғылымдарының кандидаты
 С.Ш.Игенбекова  
Рецензенты:
1. Доктор экономических наук, действительный член-корреспондент  МЭАЕ  Никифорова Н.В.
2. Доктор экономических наук Исахова П.Б.
3. Заместитель председателя  Правления АО «Фонд развития предпринимательства  «Даму»  Нургалиев  Е.Б.
4. Директор Департамента обучения  и сервисной  поддержки АО «Фонд развития предпринимательства «Даму», 
кандидат экономических  наук Игенбекова С.Ш.
Редактор: И. А.Леонтьева, «ХБА» КЕББМ аға оқытушысы, философия  шебері 
Редактор:  Леонтьева И.А.,  ст.преподаватель НОУ « МАБ»,  мастер  философии.
“Қазақстан  Республикасындағы  кәсіпкерліктің  жағдайы  мен  проблемалары”,  “Қазақстан  Республикасындағы 
кәсіпкерлікті дамыту мен қолдау бағдарламалары”, тарауларын “Даму” Кәсіпкерлікті дамыту қоры” АҚ қызметкерлері, 
«Франчайзинг» тарауын  - ҚР Франчайзинг одағы,  «IT» тарауын   –  «Қазконтент» АҚ мамандары дайындаған.
Главы: «Состояние и проблемы предпринимательства в Республике Казахстан», «Программы развития и поддерж-
ки предпринимательства в Республике Казахстан»  подготовлены сотрудниками АО «Фонд развития предприни-
мательства «Даму», глава «Франчайзинг» — подготовлена  Союзом  франчайзинга РК, глава «IT» — подготовлена  
специалистами  АО «Казконтент».
ISBN   978-601-80063-6-4   
© «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ, 2012
© АО «Фонд развития предпринимателей «Даму», 2012

МАЗМҰНЫ/ СОДЕРЖАНИЕ 
  КІРІСПЕ / ВВЕДЕНИЕ 
6
1.  КӘСІПКЕРЛІККЕ КІРІСПЕ / 
  ВВЕДЕНИЕ В ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО 
8
 
«КƏСІПКЕРЛІК» ДЕГЕНІМІЗ НЕ? / 
 
ЧТО ТАКОЕ «ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО»?   
8
 
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІГІ НЕДЕ? /  
 
В ЧЕМ ОСОБЕННОСТИ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА?  
9
 
ҚАЙ КЕЗДЕ КƏСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТПЕН /  
 
ПОЧЕМУ ВОЗМОЖНА ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ? 
9 
 
СІЗ НЕ ҮШІН КƏСІПКЕР БОЛҒЫҢЫЗ КЕЛЕДІ? / 
 
ЗАЧЕМ ВАМ БЫТЬ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЕМ? 
10
 
ӨЗ ІСІН АШУ ҮШІН БАСТАПҚЫ КАПИТАЛ ҚАЖЕТ ПЕ? /  
 
НУЖЕН ЛИ СТАРТОВЫЙ КАПИТАЛ ДЛЯ ОТКРЫТИЯ СВОЕГО ДЕЛА? 
12
 
ЖЕКЕ БИЗНЕСТІ ҚАЛАЙ БАСТАУҒА БОЛАДЫ? /  
 
КАК ОТКРЫТЬ СВОЙ БИЗНЕС? 
12
 
БИЗНЕСІҢІЗДІ ҚАЛАЙ ДАМЫТУҒА БОЛАДЫ? /  
 
КАК РАЗВИВАТЬ СВОЙ БИЗНЕС? 
13
2.  КӘСІПКЕРЛІК ПСИХОЛОГИЯСЫ /  
  ПСИХОЛОГИЯ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
14
 
КƏСІПКЕР ДЕГЕН КІМ? / 
 
КТО ТАКОЙ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬ?  
14
 
БИЗНЕСТІҢ ТАБЫСТЫ БОЛУЫНА НЕ ЫҚПАЛ ЕТЕДІ?
 
/ 
 
ЧТО ВЛИЯЕТ НА УСПЕХ В БИЗНЕСЕ? 
15
 
3.  НАРЫҚТЫҚ МҮМКІНДІКТЕРДІ ТАЛДАУ /  
  АНАЛИЗ РЫНОЧНЫХ ВОЗМОЖНОСТЕЙ  
18
 
КƏСІПКЕРГЕ НАРЫҚ ЖАЙЛЫ ҚАНДАЙ  АҚПАРАТ КЕРЕК? / 
 
КАКАЯ ИНФОРМАЦИЯ О РЫНКЕ НУЖНА ПРЕДПРИНИМАТЕЛЮ? 
18
 
АҚПАРАТТЫ ҚАЛАЙ ЖИНАУҒА БОЛАДЫ? /  
 
КАК МОЖНО СОБРАТЬ  ИНФОРМАЦИЮ?  
19
 
НАРЫҚТЫҢ МҮМКІНДІКТЕРІ ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ РЫНОЧНЫЕ ВОЗМОЖНОСТИ? 
19
4.  МАРКЕТИНГТІК ҚЫЗМЕТ /  
  МАРКЕТИНГОВАЯ  ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ 
22
 
МАРКЕТИНГ ДЕГЕН НЕ? / 
 
ЧТО ТАКОЕ МАРКЕТИНГ?  
22
 
ТҰТЫНУШЫЛАРДЫ ТОПТАРҒА ҚАЛАЙ БӨЛУГЕ БОЛАДЫ? /  
 
КАК ОПРЕДЕЛИТЬ ВАШИХ ПОТРЕБИТЕЛЕЙ? 
22
 
БƏСЕКЕЛЕСТЕН ҚАЛАЙ ЕРЕКШЕЛЕНУГЕ БОЛАДЫ? /  
 
КАК МОЖНО ОТЛИЧИТЬСЯ ОТ КОНКУРЕНТА? 
23
 
«МАРКЕНТИНГ КЕШЕНІ» ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ «КОМПЛЕКС МАРКЕТИНГА»? 
24
5.  КӘСІПКЕРЛЕРГЕ АРНАЛҒАН ҚАРЖЫ /  
  ФИНАНСЫ ДЛЯ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЯ  
31
 
БАСТАПҚЫ КАПИТАЛ ДЕГЕН НЕ? / 
 
ЧТО ТАКОЕ СТАРТОВЫЙ КАПИТАЛ? 
31
 
БИЗНЕСТІ БАСТАУ ҮШІН АҚШАНЫ ҚАЙДАН АЛУҒА БОЛАДЫ? /  
 
ГДЕ НАЙТИ ДЕНЬГИ ДЛЯ НАЧАЛА БИЗНЕСА? 
32
 
АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ АҒЫНЫ ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ ДВИЖЕНИЕ ДЕНЕЖНЫХ СРЕДСТВ?  
34
 
ЖК БУХГАЛТЕРИЯСЫ ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ БУХГАЛТЕРИЯ ИП? 
35
 
БАНКТІК КРЕДИТ НЕ ҮШІН ҚАЖЕТ? /  
 
ДЛЯ ЧЕГО НУЖЕН БАНКОВСКИЙ КРЕДИТ?  
48
 
БАНКТІ ҚАЛАЙ ТАҢДАУҒА БОЛАДЫ? /  
 
КАК ПРАВИЛЬНО ВЫБРАТЬ БАНК? 
48

6.  КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ /  
  ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
53
 
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ҚАНДАЙ ТҮРЛЕРІ БАР? /  
 
КАКИЕ ВИДЫ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА СУЩЕСТВУЮТ? 
53
 
БИЗНЕСТІҢ ҚАНДАЙ НЫСАНДАРЫ БАР? /  
 
КАКИЕ ФОРМЫ БИЗНЕСА СУЩЕСТВУЮТ?  
55
 
ЖЕКЕ КƏСІПКЕРЛЕР ДЕГЕН КІМДЕР? /  
 
КТО ТАКИЕ ИНДИВИДУАЛЬНЫЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛИ?  
55
 
БІРІККЕН КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІГІ НЕДЕ? /  
 
В ЧЕМ ОСОБЕННОСТИ СОВМЕСТНОГО ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА? 
57
 
ЖЕКЕ КƏСІПКЕРДІ МЕМЛЕКЕТТІК ТІРКЕУ ТУРАЛЫ КУƏЛІКТІ ҚАЛАЙ АЛУҒА БОЛАДЫ? / 
 
КАК ПОЛУЧИТЬ СВИДЕТЕЛЬСТВО О ГОСУДАРСТВЕННОЙ РЕГИСТРАЦИИ ИНДИВИДУАЛЬНОГО ПРЕДПРИНИМАТЕЛЯ? 
60
 
ШАҒЫН БИЗНЕСКЕ САЛЫҚ САЛУ ЕРЕКШЕЛІГІ НЕДЕ? /  
 
В ЧЕМ ОСОБЕННОСТИ НАЛОГООБЛОЖЕНИЯ МАЛОГО БИЗНЕСА? 
61
 
БІРЖОЛҒЫ ТАЛОН ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ РАЗОВЫЙ ТАЛОН? 
64
 
ПАТЕНТТІҢ ЕРЕКШЕЛІГІ НЕДЕ? /  
 
В ЧЕМ ОСОБЕННОСТЬ ПАТЕНТА? 
67
 
ОҢАЙЛАТЫЛҒАН ДЕКЛАРАЦИЯ ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ УПРОЩЕННАЯ ДЕКЛАРАЦИЯ? 
71
 
ФЕРМЕРЛІК ШАРУА ҚОЖАЛЫҒЫН ЖҮРГІЗУ ЕРЕКШЕЛІГІ НЕДЕ? /  
 
КАКОВЫ ОСОБЕННОСТИ КРЕСТЬЯНСКОГО ФЕРМЕРСКОГО ХОЗЯЙСТВА? 
74
 
ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ ҚАНДАЙ ТҮРЛЕРІ БАР? /  
 
КАКИЕ ВИДЫ ЮРИДИЧЕСКИХ ЛИЦ СУЩЕСТВУЮТ? 
82 
 
ЗАҢДЫ ТҰЛҒАНЫ ҚАЛАЙ ТІРКЕУГЕ БОЛАДЫ? / 
 
КАК ЗАРЕГИСТРИРОВАТЬ ЮРИДИЧЕСКОЕ ЛИЦО? 
83
 
ТОЛЫҚ СЕРІКТЕСТІК (ТС)  ДЕГЕН НЕ? / 
 
ЧТО ТАКОЕ «ПОЛНОЕ ТОВАРИЩЕСТВО (ПТ)»? 
84
 
КОММАНДИТТIК СЕРIКТЕСТIК (КС) ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ «КОММАНДИТНОЕ ТОВАРИЩЕСТВО(КТ)» ? 
85
 
«ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ШЕКТЕУЛІ СЕРІКТЕСТІК (ЖШС)» ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ «ТОВАРИЩЕСТВО С ОГРАНИЧЕННОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТЬЮ (ТОО)»? 
85
 
«ҚОСЫМША ЖАУАПКЕРШІЛІККЕ ИЕ СЕРІКТЕСТІК (ҚЖС)» ДЕГЕН НЕ? / 
 
ЧТО ТАКОЕ «ТОВАРИЩЕСТВО С ДОПОЛНИТЕЛЬНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТЬЮ (ТДО)»?  
86
 
АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ (АҚ) ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ АКЦИОНЕРНОЕ ОБЩЕСТВО (АО)? 
86
 
«ӨНДІРІСТІК КООПЕРАТИВ (ӨК)» ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ  «ПРОИЗВОДСТВЕННЫЙ КООПЕРАТИВ (ПК)»? 
87
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ САЛЫҚ ОРГАНДАРЫ ҚЫЗМЕТІНІҢ МƏНІ НЕДЕ? /  
 
В ЧЕМ ЗАКЛЮЧАЕТСЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ НАЛОГОВЫХ ОРГАНОВ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН? 
88
 
КƏСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТКЕ ҚАНДАЙ МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ ЖҮРГІЗІЛЕДІ? /  
 
КАКОЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ КОНТРОЛЬ ОСУЩЕСТВЛЯЕТСЯ НАД ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬЮ? 
89
 
ТЕКСЕРУДІ КІМ ЖƏНЕ ҚАНДАЙ ЖИІЛІКПЕН ЖҮРГІЗЕ АЛАДЫ? / 
 
КТО И КАК ЧАСТО МОЖЕТ ПРОВОДИТЬ ПРОВЕРКИ? 
94
 
ШАРТ ДЕГЕН НЕ?/  
 
ЧТО ТАКОЕ ДОГОВОР? 
100
 
БАҚЫЛАУ-КАССА МАШИНАЛАРЫ НЕ ҮШІН ҚАЖЕТ? /  
 
ЗАЧЕМ НУЖНЫ КОНТРОЛЬНО-КАССОВЫЕ МАШИНЫ? 
109
7.  БИЗНЕС-ЖОСПАР /  
  БИЗНЕС-ПЛАН 
116
 
БИЗНЕС-ЖОСПАР ДЕГЕН НЕ? / 
 
ЧТО ТАКОЕ БИЗНЕС-ПЛАН? 
116
 
БИЗНЕС-ЖОСПАР ҚАНДАЙ БӨЛІМДЕРДЕН ТҰРАДЫ? /  
 
ИЗ КАКИХ РАЗДЕЛОВ СОСТОИТ БИЗНЕС-ПЛАН? 
117
8.  ТӘУЕКЕЛДЕР /  
  РИСКИ 
122 
 
КƏСІПКЕРЛІК ТƏУЕКЕЛ ДЕГЕН НЕ? / 
 
ЧТО ТАКОЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКИЙ РИСК?  
122
 
ТƏУЕКЕЛДЕР ТУЫНДАУ СЕБЕПТЕРІ ҚАНДАЙ? /  
 
КАКОВЫ ПРИЧИНЫ ВОЗНИКНОВЕНИЯ РИСКА?  
122

 
ТƏУЕКЕЛДІҢ ҚАНДАЙ ТҮРЛЕРІ БАР? / 
 
КАКИЕ ВИДЫ РИСКОВ СУЩЕСТВУЮТ?  
123
 
ТƏУЕКЕЛДІ ҚАЛАЙ ТӨМЕНДЕТУ БОЛАДЫ? /  
 
КАК МОЖНО СНИЗИТЬ РИСК?  
123
9.  ФРАНЧАЙЗИНГ /  
  ФРАНЧАЙЗИНГ  
125
10. ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІ БАСҚАРУ /  
  УПРАВЛЕНИЕ ПЕРСОНАЛОМ  
128
 
БИЗНЕСТЕГІ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ ОРНЫ ҚАНДАЙ? / 
 
КАКУЮ РОЛЬ ИГРАЕТ ПЕРСОНАЛ В БИЗНЕСЕ?  
128
 
ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІ ҚАЛАЙ ІРІКТЕУ КЕРЕК? /  
 
КАК ПРОВОДИТЬ НАБОР ПЕРСОНАЛА?  
130
 
ЖҰМЫСҚА ҚАБЫЛДАУ КЕЗІНДЕ РЕСІМДЕУ ТƏРТІБІ ҚАНДАЙ? /  
 
КАКИЕ СУЩЕСТВУЮТ ПРАВИЛА ОФОРМЛЕНИЯ ПРИЕМА НА РАБОТУ? 
132
 
ҚАНДАЙ ЕҢБЕККЕ АҚЫ ТӨЛЕУ ЖҮЙЕЛЕРІ БАР? /  
 
КАКИЕ СИСТЕМЫ ОПЛАТЫ ТРУДА СУЩЕСТВУЮТ? 
133
 
ЕҢБЕКАҚЫНЫ ҚАЛАЙ ЕСЕПТЕУГЕ БОЛАДЫ? /  
 
КАК РАССЧИТАТЬ ЗАРАБОТНУЮ ПЛАТУ?  
133
 
ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІ ЫНТАЛАНДЫРУ (МОТИВАЦИЯ) ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ МОТИВАЦИЯ ПЕРСОНАЛА? 
135
11. КӘСІПКЕРЛЕРГЕ АРНАЛҒАН IT / 
  IT ДЛЯ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЕЙ   
137
 
ИНТЕРНЕТ ДЕГЕН НЕ? ОНЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ НЕДЕ? / 
 
ЧТО ТАКОЕ ИНТЕРНЕТ? В ЧЕМ ЕГО ПРЕИМУЩЕСТВА? 
137
 
САЙТ НЕ ҮШІН КЕРЕК? /  
 
ЗАЧЕМ НУЖЕН САЙТ?  
137
 
САЙТҚА АРНАЛҒАН ХОСТИНГ ЖƏНЕ ДОМЕНДІК АТ ДЕГЕН НЕ? /  
 
ЧТО ТАКОЕ ХОСТИНГ И ДОМЕННОЕ ИМЯ ДЛЯ САЙТА? 
138
 
ИНТЕРНЕТТЕГІ ЖАРНАМАНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ НЕДЕ? /  
 
В ЧЕМ ОСОБЕННОСТИ РЕКЛАМЫ В ИНТЕРНЕТЕ?  
139
 
ИНТЕРНЕТ ДҮКЕННІҢ ЕРЕКШЕЛІГІ НЕДЕ? /  
 
В ЧЕМ ОСОБЕННОСТИ ИНТЕРНЕТ-МАГАЗИНОВ? 
139
 
  ӘДЕБИЕТТЕР / ЛИТЕРАТУРА 
142
 
  ГЛОССАРИЙ / ГЛОССАРИЙ 
145
 
  ҚОСЫМШАЛАР /  
  ПРИЛОЖЕНИЯ 
150
 
Қосымша 1. Қазақстан Республикасындағы заңды тұлғалардың ұйымдық-құқықтық нысандары /
 
Приложение 1. Организационно-правовые формы юридических лиц в Республике Казахстан 
151 
 
Қосымша 2. Кәсіпкерлік қызметті жүргізу, білу үшін ұсынылатын нормативтік — құқықтық актілердің ең төменгі тізбесі /  
 
Приложение 2. Минимальный перечень нормативных правовых актов, рекомендуемых для изучения для ведения  
 
предпринимательской деятельности   
172
 
Қосымша 3. Шағын бизнес субъектілері үшін салық есебін құру ережесі (оңайлатылған декларация) (Нысан 910.00) /  
177 
 
Приложение 3. Правила составления налоговой отчетности (упрощенной декларации) для субъектов  
 
малого бизнеса  (Форма 910.00) 
182
 
Қосымша 4. Лицензияланатын қызмет түрлері /  
 
Приложение 4. Список видов деятельности, подлежащих лицензированию  
187 
 
 
 
Қосымша 5. Шарттың құрылымы /  
194
 
Приложение 5.  Структура договора  
205
 
Қосымша 6. Мемлекеттік бақылау және қадағалау жүзеге асырылатын жеке кәсіпкерлік  
 
субъектілері қызметінің салалары /  
 
Приложение 6. Сферы деятельности субъектов частного  
 
предпринимательства, в которых осуществляется государственный контроль и надзор  
216
 
Қосымша 7. Бизнес-жоспар құру үлгісі /  
 
Приложение 7.  Пример составления бизнес-плана  
220 
 
Қосымша 8. Мемлекеттік органдардың сенім телефондары /  
 
Приложение 8. Телефоны доверия государственных органов 
236

КІРІСПЕ / ВВЕДЕНИЕ
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
6
ВВЕДЕНИЕ
 
Пособие  “Экспресс-курс  предпринимательства” 
предназначено  как  для  начинающих  предпринима-
телей,  так  и  для  тех,  кто  имеет  действующий  бизнес.  
Пособие  было  создано  в  рамках  программ  поддержки 
малого предпринимательства в Республике Казахстан.
 
Казахстан в рейтинге “Doing Business — 2012” (“Ве-
дение  бизнеса  —  2012”)  Международной  финансовой 
корпорации (МФК) и Всемирного банка (ВБ) поднялся с  
58  на  47  место.  Данный  рейтинг  оценивает  внедре-
ние  реформ  по  регулированию  предпринимательской  
деятельности и защите прав и интересов инвесторов, а 
также регуляторные нормы, которые влияют на местные 
компании в 183-х странах. Государственная политика в 
Республике Казахстан в отношении частного предприни- 
мательства нацелена на формирование среднего класса, 
путем  развития  малого  и  среднего  предприниматель-
ства, ориентированного на создание новых высокотех-
нологичных  производств  с  наибольшей  добавленной 
стоимостью.  Малый  и  средний  бизнес  имеет  важное 
социально-экономическое значение в экономике любой 
страны, обеспечивая способность страны приспосабли-
ваться к меняющейся рыночной ситуации. Предприятия 
малого и среднего бизнеса создают определенное чис-
ло рабочих мест. Их деятельность формирует достаточ-
но высокий уровень конкуренции, что способствует по-
вышению качества товаров и услуг, обеспечивает раз-
витие инновационной деятельности. 
 
Однако,  согласно  статистике,  8  из  10  открывшихся 
фирм, после года существования, прекращают свой биз-
нес. И только 2 продолжают работать. Причин закрытия 
фирм множество — это и отсутствие гибкости, необосно-
ванный  рост,  стремление  получить  сиюминутную  при-
быль,  отсутствие  финансового  учета,  непредвиденные 
расходы  и  нехватка  денег  на  них,  зависимость  от  по-
средников и поставщиков, отсутствие планирования и 
незнание основ электронной коммерции, необоснован-
ные расходы на рекламу и многое другое.
 
История  развития  предпринимательства  показы- 
вает, что успешный предприниматель всегда планирует 
свою деятельность. Планирование позволяет предста-
вить масштабы развития бизнеса через месяц, три ме-
сяца, полгода, год и на перспективу, например, 5 лет. 
План позволяет предпринимателю анализировать дохо-
ды и расходы. Для того, чтобы получить кредит в банке 
нужен бизнес-план. Анализ рыночных возможностей и 
разработка стратегии развития бизнеса обеспечивают 
получение определенного желаемого уровня прибыли. 
 
Очень  часто  предпринимателю  сложно  самостоя- 
тельно найти необходимую информацию, а еще труднее 
в ней разобраться. Меняется законодательство, условия 
торговли,  ставки  налогов  и  пошлин,  повышаются 
требования  к  соблюдению  условий  труда  и  защите 
окружающей среды.
 
В  данном  пособии  в  общедоступной  форме  содер-
жится  объем  необходимых  предпринимателю  знаний, 
который позволит начать, вести и развивать бизнес, не 
обращаясь на первоначальном этапе к услугам сторонних 
КІРІСПЕ 
  «Кәсіпкерліктің  жедел  курсы»  оқу  құралы  кәсібін 
жаңа  бастаған  кәсiпкерлер  мен  жұмыс  істеп  жүрген 
кәсіпкерлерге  арналған.  Оқу  құралы  Қазақстан  Респу-
бликасында  шағын  кәсiпкерлiктi  қолдау  бағдарламасы 
шеңберiнде жасалды.
Қазақстан «Doing Business - 2012» («Бизнесті жүргiзу —  
2012»)  халықаралық  қаржы  корпорациясы  (ХҚК)  
және  Дүниежүзiлiк банк (ДБ)  рейтингісінде 58 орын-
нан  47  орынға  жоғары  көтерiлдi.  Аталған  рейтинг 
кәсіпкерлік  қызметті  реттеу  жұмысын  реформалауды, 
инвесторлардың  құқықтары  мен  мүдделерiн  қорғауды, 
сонымен  қатар  183  елдегі  жергілікті  компанияларға 
ықпал ететін  реттеу нормаларын енгізуді қарастырады. 
Жеке кәсіпкерлік жөніндегі Қазақстан Республикасының 
Мемлекеттік  саясаты  қосылған  құн  деңгейі  жоғарғы 
жаңа  технологиялық  өндірісті  құруға  бағытталған 
шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту арқылы орташа 
класты қалыптастыруды көздейді. 
 
Шағын және орта бизнес әр мемлекеттің экономи-
касын өзгермелі нарық жағдайына бейімдеуде маңызды 
әлеуметтік-экономикалық  рөл  атқарады.  Шағын  және 
орта бизнес кәсіпорындары белгілі бір жұмыс орындарын 
құрайды. Олардың қызметтері бәсекелестікке қабілетті 
тауарлар  мен  қызметтердің  сапасын  жоғарлатуға 
мүмкіндік туғызады, инновациялық қызметтi дамытады.
Алайда,  статистикаға  сүйенсек,  жаңадан  ашылған  10 
фирманың  8-і  бір  жылдан  кейін  бизнесін  тоқтатады, 
тек  2-еуі  ғана  жұмысын  жалғастырады.  Фирмалардың 
жабылу  себептері  көп:  икемділіктің  жоқтығы,  негізсіз 
өсуі, жылдам табыс табуға талпыну, қаржылық есептің 
болмауы,  ойда  болмаған  шығындар  және  ақшаның 
тапшылығы,  делдалдар  мен  жабдықтаушыларға 
тәуелдiлiк,  жоспардың  жоқтығы  және  электрондық 
коммерция  негізін  жетік  білмеуі,  жарнамаға  негізсіз 
шығындар кетіруі және т.б. 
 
Кәсіпкерліктің  даму  тарихы  табысты  кәсіпкердің 
әрқашан  да  өз  қызметін  жоспарлайтынын  көрсетеді. 
Жоспарлау бизнестің бір айдан, үш айдан, жарты жыл-
дан,  жылдан  кейінгі  және  болашақта,  мысалы  5  жыл-
дан кейінгі даму ауқымын ұсынуға мүмкіндік береді. Жо-
спар  кәсіпкерге  табыстар  мен  шығындардың  көлеміне 
талдау  жасауға  мүмкіндік  береді.  Банктен  несие 
алу  үшін  бизнес-жоспар  қажет.  Бизнестің  нарықтық 
мүмкіндіктеріне  талдау  жасау  мен  даму  стратегиясын 
әзірлеу белгілі бір мөлшерде табыс алуды қамтамасыз 
етеді. 
 
Кәсіпкерге  әрқашан  да  қажетті  ақпаратты  дер-
бес  іздеп  табу  және  оны  түсіну  қиын  болып  келеді. 
Заңнаманың,  сауда  шарттарының,  салық  пен  баж 
салығының  мөлшерлемесінің  өзгеруі  жұмыс  жағдайы 
мен қоршаған ортаны қорғауға қойылатын талаптарды 
жоғарлата түседі. 
 
Бастапқы  кезеңде  бейтаныс  консультанттардың 
кеңесіне  мұқтаж  болмай,  кәсiпкерлерге  бизнесті 
бастауға, 
жүргізуге 
және 
дамытуға 
мүмкiндiк 
беретiн  көлемдi,  қол  жетiмді  ақпараттар  осы  оқу 
құралында  қарастырылған.  Оқу  құралының  мақсаты  - 

ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
КІРІСПЕ / ВВЕДЕНИЕ
7
консультантов. Цель пособия — донести до предприни- 
мателей информацию о возможностях ведения бизнеса. 
В  пособии  рассказывается  об  особенностях  предпри- 
нимательской  деятельности  и  психологии  ведения 
бизнеса, о том, как выбрать, найти и удержать своего 
потребителя. Подробно рассматриваются юридические 
аспекты предпринимательской деятельности — процесс 
регистрации  и  лицензирования,  трудовые  отношения, 
взаимоотношения предпринимателя с контролирующи-
ми организациями, особенности внешнеэкономической 
деятельности. Уделяется внимание возможностям раз-
вития бизнеса на условиях франчайзинга. Определяет-
ся  роль  информационных  технологий  в  предпринима-
тельстве. Даются практические советы по составлению 
бизнес-плана, управлению персоналом, маркетинговым 
решениям.
 
Данное пособие позволит понять основные прави-
ла  ведения  бизнеса,  которые  обеспечат  поступатель-
ное развитие компаний в условиях быстро меняющихся 
рынков.
 
Только  тот  сможет  достичь  большего,  кто 
больше знает!
кәсiпкерлерге кәсiпкерлiктi жүргiзу мүмкiндiктерi тура-
лы  ақпараттарды  жеткізу.  Оқу  құралында  кәсiпкерлiк 
қызметі  және  бизнесті  жүргізу  психологиясының 
ерекшелiктерi, қалай өз тұтынушысын тауып, оны ұстап 
қалу  туралы  айтылады.  Кәсiпкерлiк  қызметті  тiркеу 
және оны лицензиялау процестері, еңбек қатынастары, 
кәсіпкердің  бақылаушы  ұйымдармен  қарым-қатынас 
жасауы, сыртқы экономикалық қызметтiң ерекшелiгiнің 
заң  аспектілері  толық  қарастырылады.  Франчайзинг 
шарты  бойынша    бизнесті  дамыту  мүмкiндiктерiне 
көңіл  бөлінеді.  Кәсіпкерлік  қызметті  жүргізу  кезіндегі 
ақпараттық  технологиялардың  рөлі  анықталады.  Биз-
нес  жоспарды  құруға,  қызметкерлердi  басқаруға, 
маркетингтік  шешiмдерді  құруға  тәжірибелі  кеңестер 
беріледі. 
 
Осы  оқу  құралы  бизнесті  жүргiзудің  негiзгi 
ережелерін түсiнуге мүмкiндiк бередi, жылдам өзгермелі 
нарық  жағдайында  компанияның  үдемелі  дамуын 
қамтамасыз етеді.  
 
Көп білген ғана үлкен белестерге жетеді! 

1. КӘСІПКЕРЛІККЕ КІРІСПЕ / ВВЕДЕНИЕ В ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО 
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
8
1. ВВЕДЕНИЕ В ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО
 
Каждый человек хочет быть счастливым и успешным. 
Для  людей  инициативных,  желающих  чего-то  достичь 
в этой жизни — это одно и то же. Когда добиваешься 
поставленных целей, признания других лю-
дей, успеха, то и сам ощущаешь себя удо-
влетворенным,  уверенным,  окрыленным. 
Это и есть счастье.
  Современный  период  развития  Казах-
стана  дает  много  возможностей  любому 
желающему  попробовать  применить  свои 
предпринимательские  способности,  до-
стичь успеха и жить в благополучии.