Тема 5. Финансы для предпринимателя

Тема 5. Финансы для предпринимателя
Для того, чтобы понять, сколько денег ей понадобится 
для открытия и поддержания бизнеса, Гуля решила сде-
лать некоторые расчеты. Для этого она заполнила сле-
дующие таблицы.
Оценка расходов.

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
230
  
Таблица 10. Долгосрочные инвестиции. Улучшение зданий и сооружений
ҒИМАРАТ / ЗДАНИЕ
Ғимараттың сипаттамасы  
Описание имеющегося здания 
Құны
Стоимость
Ғимаратты жақсартудың 
сипаттамасы
Описание необходимого улуч-
шения здания
Бюджет
Бюджет
Жазғы ас үй
Летняя кухня.
200 000 т
Ас үйді косметикалық 
жөндеу.
Косметический ремонт кухни
 50 000
i
 
Ас үйдің ауласы
Двор кухни
-
Ауланы және жеке кіру 
есігін қалпына келтіру.
Приведение в порядок двора, 
отдельный вход.
20 000
Жарнамалық маңдайша 
тақтасы
Вывеска
5 000
Барлығы: / Всего:
200 000
75 000
Орны және жабдықтар / Место и оборудование
ҚАЖЕТТІ БҰЙЫМДАР МЕН САЙМАНДАР / ПРИНАДЛЕЖНОСТИ И ИНВЕНТАРЬ
Бар бұйымдар мен 
саймандардың сипаттама-
сы
Описание имеющихся принад-
лежностей и инвентаря
Құны
Стоимость
Қажетті бұйымдар мен 
саймандардың сипаттама-
сы
Описание необходимых при-
надлежностей и инвентаря
Бюджет
Бюджет
Айна
Зеркало
 3 000
Суға арналған шелек (3 
дана)
Ведро для воды (3 шт.)
1 500
Орындықтар  (3 дана.)
Стулья (3шт.)
10 000
Шылапшын (2 дана)
Тазы (2 шт.)
2 000
Газ плитасы
Газовая плита
10 000
Саймандардың жинағы 
Набор инструмент
10 000
Қазан   (2 дана.)
Кастрюли (2шт.)
2 000
Ақжайма және сүлгі
Простыни и полотенца
2 000
ЖАБДЫҚТАР ЖӘНЕ МАШИНАЛАР / ОБОРУДОВАНИЕ И МАШИНЫ
Бар жабдықтар мен маши-
налар
Описание имеющихся оборудо-
вания и машин
Құны
Стоимость
Қажетті  жабдықтар мен 
машиналар
Описание необходимых обору-
дования и машин
Бюджет
Бюджет
Бұйралауға арналған 
қысқыштар
Щипцы для завивки
3 000
Фен
Фен
7 000
Шаш алатын машина
Машинка для стрижки
10 000
Кассалық аппарат
Кассовый аппарат
20 000
Барлығы:
Итого:
28 000
52 500
Барлық ұзақ мерзімді инвистициялар (бастапқы капитал) / Все долгосрочные инвестиции (стартовый капитал)
АТАУЫ / НАИМЕНОВАНИЕ
БЮДЖЕТ / БЮДЖЕТ
Ғимарат
Здание
75 000
ОРНЫ ЖӘНЕ ЖАБДЫҚТАР
Место и оборудование
52 000
БАРЛЫҒЫ:
Итого:
127 000
i
  
Барлық бағалар мен бағалаулар мысал ретінде көрсетілген, олар нақтылауды, есептеуді қажет етеді.  
i 
 
Все цены и расценки, приведенные в примере, условные и нуждаются в уточнении

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
231
Шығыс материалдарының, қызмет көрсетудің және олардың саны мен құндарының  тізбесі 
Перечень расходных материалов, услуг, их требуемое количество и стоимость 
ШЫҒЫС МАТЕРИАЛДАРЫНЫҢ ТҮРІ 
(АЙНАЛЫМДАҒЫ ЕМЕС)
ВИД РАСХОДНЫХ МАТЕРИАЛОВ
(НЕ ОБОРОТНЫЕ)
ЖАЛПЫ БІР АЙЛЫҚ ШЫҒЫН
ОБЩИЕ ИЗДЕРЖКИ В МЕСЯЦ.
ЖАЛПЫ БІР ЖЫЛДЫҚ ШЫҒЫН
ОБЩИЕ ИЗДЕРЖКИ В ГОД
А. Өндірісті негіздегі материалдар 
(сүлгі, ақжайма, салфеткалар және 
т.б.)
А. Материалы производственного назна-
чения (полотенца, простыни, салфетки и 
т.д.)
20 000
240 000
Б. Қосалқы өндірісті негіздегі мате-
риалдар (сабын, су сабын, және т.б.)
Б. Вспомогательные производственные 
материалы (мыло, порошок, ветошь и т.д.)
10 000
120 000
Барлығы: / ИТОГО:
30 000
360 000
ШЫҒЫС МАТЕРИАЛДАРЫНЫҢ ТҮРІ
(АЙНАЛЫМДАҒЫ)
ВИД РАСХОДНЫХ МАТЕРИАЛОВ
(ОБОРОТНЫЕ)
АЙЛЫҚ ҚҰНЫ
СТОИМОСТЬ В МЕСЯЦ
ЖЫЛДЫҚ ҚҰНЫ
СТОИМОСТЬ В ГОД
Әтір
Одеколон
1 000
12 000
Мақта
Вата
200
2 400
Шаш бояуы
Краска для волос
2 000
24 000
Тырнақтарға арналған лак
Лак для ногтей
2 000
24 000
Бұйралауға арналған қысқыштар
Химикаты для завивки
2 000
24 000
Газ
Газ
1 000
12 000
Барлығы: / Итого:
8 200
98 400
СЫРТҚЫ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ
ВНЕШНИЕ УСЛУГИ
АЙЛЫҚ ҚҰНЫ
СТОИМОСТЬ В МЕСЯЦ
ЖЫЛДЫҚ ҚҰНЫ
СТОИМОСТЬ В ГОД
Электр жарығы және т.б.
Электричество
500
6 000
Қалаға қатынайтын көлік
Транспорт в город
2 000
24 000
Барлығы: / Итого:
2 500
30 000
БАРЛЫҚ ШЫҒЫСТАР
ИТОГО СТАТЬИ РАСХОДОВ
АЙЛЫҚ ШЫҒЫС
РАСХОДЫ В МЕСЯЦ
ЖЫЛДЫҚ ШЫҒЫС 
РАСХОДЫ В ГОД
Айналымдағы емес материалдар 
шығысы
Расходные материалы не оборотные
30 000
360 000
Айналыс
Расходные материалы оборотные
8 200
98 400
Сыртқы қызмет көрсету
Внешние услуги
2 500
30 000
Барлығы: / Итого:
40 700
488 000

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
232
АТАУЫ / НАИМЕНОВАНИЕ
БЮДЖЕТ / БЮДЖЕТ
Ғимарат / Здание
75 000
Орыны және жабдықтар / Место и оборудование
52 000
Курстарда оқу / Обучение на курсах.
50 000
Барлығы: / Итого:
177 000
Гуля  вспомнила,  что  еще  необходимо  дополнительно 
пройти курсы парикмахеров. Она знает о таких курсах в 
городе. Это потребует еще 50 000 тенге. 
В итоге у Гули получилась следующая таблица.
Инвестиции
Оборотный капитал
 
Таким образомобразом, Гуля посчитала, что для на-
чала бизнеса ей необходимо инвестиций 177 000 тен-
ге и 40 700 тенге на первый месяц работы. Кроме того, 
Гуле нужен небольшой капитал для закупа товара, кото-
рый она будет перепродавать.  Гуле надо на это 26 667 
тенге в месяц. Все вместе и  есть необходимый старто-
вый капитал. Он получился 244 376 тенге.
 
Гуля задумалась, где она может взять эти деньги.  У 
нее получилось следующее. 
Гуля қосымша шаштараздық курсын оқу керек екендігін 
есіне түсірді. Ол қаладағы мұндай курстарды біледі. Ол 
тағы да 50 000 теңгені қажет етеді. 
Қорытындысында Гуляда келесі кесте шықты:
Инвестициялар
Айналым капиталы
 
Гуля  бизнесін  бастау  үшін,  оған  жұмыстың  бірінші 
айына  177  000  теңге  және  40  700  теңге  инвистиция 
қажет деп есептеді. Сонымен қатар, Гуляға жұмыс ба-
рысында  сататын  тауарларды  сатып  алу  үшін  аздаған 
капитал да қажет. Бұл үшін Гуляға айына 26 667 теңге 
керек. Осының барлығы бастапқы капитал болып табы-
лады. Ол — 244 376 теңгені құрайды. 
Гуля  бұл  қаражатты  қайдан  аламын  деп  ойланды.  Ол  
мынадай болып шықты:  
ШЫҒЫСТАР 
СТАТЬЯ РАСХОДОВ
АЙЫНА 
В МЕСЯЦ
ЖЫЛЫНА 
В ГОД
Айналымдағы емес материалдар шығысы
Расходные материалы не оборотные
30 000
360 000
Айналымдағы материалдар шығысы
Расходные материалы оборотные
8 200
98 000
Сыртқы қызмет көрсету
Внешние услуги
2 500
30 000
Барлығы:
Итого:
40 700
488 000
Кесте 11- Бастапқы капитал көзі.
Таблица 11.    - Источники стартового капитала.
КАПИТАЛ КӨЗІ
ИСТОЧНИК КАПИТАЛА
СОМАСЫ (ТЕҢГЕ)
СУММА (ТЕНГЕ)
1. Өзінің жинағаны
1. Собственные накопления
40 000
2. Ата-анасының жинағаны
2. Накопления родителей
70 000
3. Ағасының көмегі
3. Помощь брата
40 000
4. Басқа да туыстарының көмегі, болашақта көрсетілетін 
қызметінен несие есебінде, қарқынды клиенттерден келген 
қаражат. 
4. Помощь других родственников, кредит в счет будущих услуг от потенци-
альных клиентов.
20 000
5. «Даму» қорының кепілдігімен банктен микро-кредит неме-
се жазғы ас үйді кепілдікке қойып банктен несие алу (жылына 18 
пайыз).
5. Микро-кредит банка под гарантии фонда «Даму» или под залог самой 
летней кухни. (18 % годовых)
74  366
Барлығы:
Итого:
244 366

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
233
После получения расчетов, Гуля решила составить план 
доходов и расходов на месяц  и год. Вот что у нее по-
лучилось.
 
Чистая прибыль,  это то, что заработает Гуля в пер-
вый год работы. Однако Гуля рассчитывает за год рас-
считаться со всеми долгами, и тогда ее личный зарабо-
ток через год  станет 421 600 тенге в год  или 35 133  
тенге в месяц. 
 
После расчета возможных доходов и расходов Гуля 
решила составить прогноз баланса на начало и конец 
годагода, если она начнет работать с 1 января 2011 г.. 
Вот что у нее получилось.
Гуля решила посчитать рентабельность своего возмож-
ного бизнеса. Получилось так:
Есептерін жүргізіп болған соң, Гуля айына және жылына 
шаққандағы кірістер мен шығыстардың есебін жүргізді. 
Ол мынадай болып шықты: 
 
Таза пайда, ол Гуляның тек бірінші жылда ғана та-
батын  табысы.  Бірақ,  Гуля  бірінші  жылда  барлық 
қарыздарынан  құтылатын  болса,  екінші  жылы  айына 
35 133 теңге, ал жылына 421 600 теңге табыс табатына 
сенеді. 
 
Кіріс  және  шығыс  қаражаттарының  есептерін 
жүргізіп болған соң,  Гуля жылдың аяғы мен басы бой-
ынша  болжамдарын  жасады,  егер  ол  2011  жылдың  1 
қаңтарынан бастап жұмыс жасайтын болса, ол мынадай 
болыады:  
Гуля өзінің бизнестегі мүмкіндігінің ұтымдылығын есеп-
теп көрмек болды. Ол мынадай болып шықты:
Кесте 12 – кірістер мен шығындардың жоспары. 
Таблица 12.   - План доходов и расходов
БАПТАР
СТАТЬЯ
АЙЫНА (ТЕҢГЕ)
В МЕСЯЦ (ТЕНГЕ)
ЖЫЛЫНА (ТЕҢГЕ)
В ГОД (ТЕНГЕ)
Қызмет көрсетуді сату
Продажа услуг
75 000
900 000
Тауарларды сату
Продажа товаров
33 333
400 000
Жалпы сату көлемі (кіріс)
Общий объем продаж (доход)
108 333
1 300 000
Кемшілігі:
Минус:
Сатып алынған тауарлардың бағасы
стоимость закупленных товаров
26666
Айналымдағы емес шығыстар
расходы не оборотные
30 000
36 000
Айналымдағы шығыстар
расходы оборотные
8 200
98 000
Банкке несиені қайтару 
возврат кредита банку
6 167
57 000
Несие бойынша пайыздық үстеме
процент по кредиту
1 110
13 320
Бауырының, туыстарының, ата анасының қарыздарын қайтару 
возврат долга брату, родственникам, родителям
8 333
100 000
Жабдықтар мен мүліктердің тозуына байланысты кететін 
қаражат (25 пайыз орташа есеппен)
амортизационные отчисления на оборудование и имущество (25 % в 
среднем)
1083
13 000
Жөндеуге кететін шығындар (ғимарат)
амортизационные отчисления на ремонт.
4 167
50 000
Ас үйге салынатын салық (1%)
налог на недвижимость – кухня (1%)
167
2 000
Патенттің құны
стоимость патента
15 00
18 000
Барлық шығыстар:
Всего расходов:
87 393
1 048 716
Таза пайда
Чистая прибыль
 20 940
251 280

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
234
Кесте 13 – 2011 жылдың басы мен аяғына жүргізілген теңдік есептер 
Таблица 13.   - Баланс на начало и  конец 2011 года.
ТЕҢДІК
БАЛАНС
ЖЫЛДЫҢ БАСЫНА
НА НАЧАЛО ГОДА
ЖЫЛДЫҢ АЯҒЫНА
НА КОНЕЦ ГОДА
Активтер
Активы
 
 
Ағымдағы активтер
Текущие активы
 
 
Тауарлар 
Товары
26666
26666
Айналымдағы қаражат
Оборотные средства
30 000
30 000
Айналымдағы емес қаражат
Необоротные средства
8 200
8 200
Алынған қызмет көрсету түрлері
Полученные услуги
2 500
2 500
Қажетті құралдар мен саймандар
Принадлежности и инвентарь
52 000
52 000
Негізгі құралдар
Основные средства
 
 
Бөлме
Помещение
 250 000
 250 000
Зияткерлік  капитал
Интеллектуальный капитал
 50 000
 50 000
Орын 
Место
25 000
25 000
Барлық активтер
Всего активов
444 366
444 366 
 
 
 
Міндеттер 
Обязательства
 
 
Ата-анасының жинаған қаражаты
Накопления родителей
70 000
0 
Бауырының көмегі
Помощь брата
40 000
0 
4. Басқа да туыстарының көмегі, болашақта көрсетілетін 
қызметінен несие есебінде, қарқынды клиенттерден келген 
қаражат. 
Помощь других родственников, кредит в счет будущих услуг от потен-
циальных клиентов.
20 000
0 
5. «Даму» қорының кепілдігімен банктен микро-кредит неме-
се жазғы ас үйді кепілдікке қойып банктен несие алу (жылы-
на 18 пайыз).
Микро-кредит банка под гарантии фонда «Даму» или под залог самой 
летней кухни. (18 % годовых)
74  376
0 
Барлық міндеттер 
Всего обязательств
204 366 
0 
 
 
 
Капитал және оның құрылымы
Капитал и его структура
 
 
Құрылтай капиталы
Учредительный  капитал
240 000 
240 000  
Жеке капиталы
Собственный капитал
204 366  
Барлық капиталдар
Всего капитал
 
 
міндеттер + капитал
Обязательства + капитал
444 366 
444 366 

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
235
 
Гуля ұтымдылықтың не екнін жақсы біледі. 
Гуля ең бірінші өз тәжірибесіне аса мән бермек болып 
шешті,  ал  әр  заттың  немес  қызмет  көрсетудің  өзіндік 
құнын кейін есептеуге қалдырды. 
Сонан соң ол өзіндік құнды азайту жолдарын іздестіре 
бастайды. 
 
Тақырып  6.  Кәсіпкерліктің  заңгерлік  аспек-
тілері.  
Кәсіпкерліктің  түрлері  мен  жұмыс  істеу  тетіктерін 
білгеннен 
кейін, 
бәрібір 
жеке 
кәсіпкерліктен 
бастаған  дұрыс  деп  санайды.  Гуляның  мұндай  шешім 
қабылдауының себебі: 
1.  Ол жалғыз жұмыс істейді;
2.  Заңды тұлғаны ұйымдастыру өте көптеген дайындық 
жұмыстарын талап етеді; 
3.  Гуля әзірше барлық құжаттамаларды жүргізуге дай-
ын емес;
4.  Оның бизнесі шағын болады;
Гуля патентпен жұмыс істеуге шешім қабылдады, себебі 
ол оған мүмкіндіктер береді: 
1.  Жыл бойы жұмыс істеуге болады;
2.  Қаржылық және бухгалтерлік есеп беру жұмыстарын 
жүргізбейді;
3.  Көрсетілген пайданың 2 пайызын қана салық түрінде 
төлейді. 
Еегер  бизнесі  дамып  жатқан  жағдайда,  Гуля  патент-
тен бас тартып, жеке кәсіпкер ретінде жұмыс жасайды 
және  салықтың  әлеуметтік  тәртібін  пайдаланыды.  Иә, 
ол түсінеді егер жеке кәсіпкер ретінде тіркелетін болса, 
салықты 3 пайыз мөлшерінде төлейтінін.  
 
Тақырып 10. Қызметкерлерді басқару.
Қазір  Гуля  қызметкерлерді  жалдай  алмайды.  Егер 
бизнесі  дамып  жатқан  жағдайда,  Гуля  Қазақстан 
Республикасының  барлық  заңдылықтарын  және  Еңбек 
Кодексінің барлық талаптарын орындайтын болады. Ол 
болашақта мүмкін болатын қызметкерлер келесі сапаға 
жауап беру керек деп санайды: 
Гуля  знает,  что  такая  рентабельность  считается  впол-
не приличной. 
Гуля  решила,  что  расчет  себестоимости  каждой  услу-
ги она проведет позже, ориентируясь на первый свой 
опыт. Затем она начнет искать пути уменьшения себе-
стоимости. 
 
Тема 6. Юридические аспекты предпринима-
тельства
Изучив  формы  и  виды  предпринимательства,  Гуля  по-
прежнему считает, что начинать стоит  с формы  инди-
видуального предпринимателя. Гуля так решила, пото-
му что:
1.  Она будет работать одна;
2.  Организация юридического лица требует много под-
готовительной работы;
3.  Гуля пока не готова вести всю необходимую доку-
ментацию;
4.  Бизнес у нее будет маленький.
Гуля решила, что она будет работать по патентупатен-
ту, так как это ей даст возможность:
1.  Работать круглый год;
2.  Не  вести  бухгалтерский  учет  и  не  составлять  фи-
нансовую отчетность;
3.  Платить всего 2% от заявленного дохода в виде на-
логов. 
Если  бизнес  будет  развиваться,  то  Гуля  откажется  от 
патента и будет работать как индивидуальный предпри-
ниматель  и  использовать  специальный  налоговый  ре-
жим.  Правда она понимает, что в виде налогов тогда 
начнет платить 3%. 
 
Тема 10. Управление персоналом.
В настоящее время Гуля не намерена нанимать персо-
нал. В случае, если бизнес начнет развиваться, то Гуля 
будет  следовать  всем  требованиям  законодательства 
республики Казахстан о труде.  Она предполагает, что 
возможный  персонал должен отвечать следующим ка-
чествам. 
Кесте 14 – Ұтымдылық есебі 
Таблица  14.    - Расчет рентабельности
ПАЙДА
ПРИБЫЛЬ
ШЫҒЫНДАР
ЗАТРАТЫ
ПАЙДА / ШЫҒЫНДАР *100%
ПРИБЫЛЬ/ЗАТРАТЫ *100%
251 280 теңге
1 048 716 теңге
24 %
Кесте 15– Лауазымы, біліктілігі және қызметкердің тәжірибесі 
Таблица 15.   - Должность, квалификация и опытность персонала
ЛАУАЗЫМ
ДОЛЖНОСТЬ
МІНДЕТТЕРІ
ОБЯЗАННОСТИ
БІЛІМІ
ЗНАНИЯ
ТӘЖІРИБЕСІ
НАВЫКИ
ЖЕКЕ ҚАСИЕТТЕРІ
ЛИЧНЫЕ КАЧЕСТВА
Сатушы
Продавец
Қажетті тауарларды 
сату
Продажа сопутствую-
щих товаров
Өнімдер 
Продуктов
Жекелеп сату
Розничной продажи
Мейірімділік
Доброжелательность
Шебер 
Мастер
Шаштараз қызметін 
көрсету
Парикмахерские услуги
Негізгі заманауи шаш 
үлгілері 
Основных современных 
причесок
Ерлер мен әйелдердің ша-
шын алу, шаш бұйралау, ма-
никюр, педикюр. Үйретуге 
тура келуі мүмкін. 
Стрижка мужчин и женщин, за-
вивка, маникюр, педикюр. Воз-
можноВозможно, придется обу-
чать
Мейірімділік, кли-
енттерге деген 
ықыласының жоғары 
болуы керек. 
Доброжелательность, 
внимательность

ҚОСЫМШАЛАР / ПРИЛОЖЕНИЯ
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
236
Қосымша 8.  Мемлекеттік органдардың сенім телефондары
Приложение 8. Телефоны доверия государственных органов
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің Салық комитеті
Налоговый комитет Министерства финансов Республики Казахстан
8 (7172) 71 79 63
Қазақстан Республикасы Бәсекелестікті қорғау агенттігі
Агентство Республики Казахстан по защите конкуренции 
8 (7172) 74 96 29
Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі
Министерство внутренних дел Республики Казахстан
8 (7172) 72 24 93, 
 8 (7172) 71 58 25
Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі 
Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан
8 (7172) 60 21 28
Қазақстан Республикасы Экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы 
күрес агенттігі (Қаржы полициясы) 
Агентство Республики Казахстан по борьбе с экономической и коррупционной преступностью  
(Финансовая полиция) 
8 (7172) 90 92 14, 
8 (7172) 90 92 11
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі 
Министерство культуры и информации Республики Казахстан 
8 (7172) 74 01 07,
8 (7172) 50 30 51 (ф)
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты 
Верховный Суд Республики Казахстан 
8 (7172) 74 78 51
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі
Министерство финансов Республики Казахстан
8 (7172) 71 77 64
Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі
Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан 
8 (7172) 24 04 75,
8 (7172) 24 04 76,
8 (7172) 24 12 13
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын 
бақылау мен қадағалау агенттігі
Агентство Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и  
финансовых организаций 
8 (7272) 78 81 00
Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігі 
Министерство экономического развития и торговли Республики Казахстан
8 (7172) 74 28 09
Қазақстан Республикасы Мұнай және газ министрлігі
Министерство нефти и газа Республики Казахстан
8 (7172) 97 69 31, 
8 (7172) 97 68 90
ҚР Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті 
Комитет таможенного контроля МФ РК 
8 (7172) 79 45 52,  
8 (7172) 79 46 28