Globalization and economic growth
this article discusses theeraof globalizationin india and itsimpacton economic growth.each newevent in
theworld economy and politicsonce again confirms theglobalinterdependence of nations. an important
taskis to determine theactionand intensity ofthat connection. Globalization,about which so muchis said
and writtenin our time, has brought most of the developingcountriesnew opportunities, problems and
challengesthat hinderthe weakercounterpartiesand pushforward moreadaptive.
Keywords: economy, globalization, rate, import.
Джеймсонның (АҚШ) айтуынша, жа һандану
анықтамасы «бірнеше соқыр пілді суреттеге-
німен тең», осы түсінікті анықтау тіпті кітап
бөлімдерінің бастарына да шығарылған [1,54].
Жалпы алғанда, бұл – өзінің сипатын тек
тауарлар, капитал, қызмет пен адамдардың
трансшегаралық қозғалуын қысқарту ғана
емес, сонымен қатар қоғамның принциптері
мен
саяси-мәдениеттік
өмірінің
негізін
жақындататын
әлем
мемлекеттерінің
19
issN 1563-034Х KazNU bulletin. oriental series. №3(64). 2013
Жаһандану және экономикалық даму
өндірісі мен капиталын интернализациялау
процесі болып табылады. Бұл – заманауи
коммуникациялық және ақпараттық техноло-
гиядағы мемлекет тердің, мекемелер мен
адамдардың жылдам ашылып жатқан және
қаржылық-экономикалық, бұқаралық-саясаттық
және мәдени байланыстардың ашық гомогениза-
циялау жүйесі шегінде бүкіл әлемдегі мемлекет-
тердің өзара тәуелділігін күшейтуі.
Экономиканың осы күндері жаңа са тыға
көшуіне байланысты: бүкіл планета аумағында
бірыңғай жүйенің құрылу процесінің әсері-
нен микро және макроэкономикадан мегаэко-
номикаға, халықаралық қатынас пен пробле-
маларға да «планетарлық көзқараспен» қарау
керек.
Түсініктің бірмағыналы еместігінің салдары-
нан жаһандану феноменіне арналған әдебиет
«идеологиялық» бағыты бойынша әртүрлі болуы
таңғаларлық емес.
Кешендік еңбектерге байланыс ты «бейтарап-
тық» қатар да бар. Николас Крифтстің
еңбегінде «20-ғасырдағы жаһан дану мен
өсу» БЭСР елдерінің және көптеген дамушы
мемлекеттердің кіріс сатыларында теңдесі
жоқ дивергенция кездесіп отырса да, басқа
жағынан алғанда, осындай көрсеткіш адам
дамуының индексі (АДИ) сияқты прогрестің
оптимистік картинасы бейнеленген. Оның
еңбегінің маңызды қағидаларының бірі болып
даму нәтижесіне мемлекеттік саясаттың зор
ықпалы бар деген қорытынды жатады. Еңбекте
әрі қарай көрсетілгендей, осы құбылыстарды
Үндістанның дамуынан байқауға болады [2,26].
Отандық әдебиетте де өсу мен жаһан-
дану заманауи дәуірде мемлекеттер арасын-
дағы теңсіздіктің күшеюін салыс тыруға
едәуір назар аударылған. Қазақстан да зама-
науи жаһанданушы әлемге кіретін діктен, бі-
рақ бұл оған оңайға соқпаса да, отандық ғалым-
шығыстанушылардың дамушы мемлекеттердің
үлгісі мен тәжіри бе сіне назарын аударатындық-
тары таң ға ларлық жай емес [3,2].
Жаһандану феноменінің әрқилылығы өте
керемет.
Экономикалық әдебиетте жаһандану және
қандай да бір параметрлерінің өзара байланысы
жиі, жауабы екі қилы: өзара қатынас болымды да
болымсыз да болатындай етіп қарастырылады.
Мысал ретінде еркектер мен әйелдердің еңбека-
қысының арасындағы айырмашылық жаһандану
мен қысқартылу бөлінуі, жаһандану мен тең-
сіздік.
Сірә, дамушы мемлекеттерде осындай
әртүрлі «кластері» жаһандану эконо миканың
дамуына оң немесе теріс әсерін тигізеді деген
сұраққа бірқилы жауап беру мүмкін емес. Бірақ
жаһанданудың оң жағы да бар, тауарларды,
қызмет, капитал мен адамдардың мемлекеттік
ұлттық шегараларынан өтуін жеңілдетті, сонда
да, экономикалық әдебиетте оның теріс салдары
кеңінен талқылануда. Тұтас алғанда оған
объективті қарағанда мемлекеттердің барлық
топтары үшін жаһанданудың теріс салдарынан
келесіні белгілеп айтуға болады:
– кедей және бай мемлекеттер арасында
экономикалық және саяси сатыларындағы айыр-
машылық. ЮНИДО сарапшылары жаһандануға
«әлемдік экономиканы конкуренциямен қамта-
масыз ететін қажетті өндірістік массаға жеткен
және қалып қойған ұлттар арасындағы тереңдей
түсетін процестегі әлемдік экономиканың
құрылымын бұзу» деген анықтама берді;
– қоршаған орта үшін экономикалық жаһан-
данудың теріс салдары;
– дамушы мемлеттерге өз өндірістерін
трансұлттық корпорациясымен бірге дамыған
ауыстыруына байланысты, жұмыспен қамту
проблемаларының қиындауы,
– дамушы елдердің дамыған елдерінің
жұмысшы күштерінің ағынына байланысты
саяси проблемалар ұлттық мемлекеттердің
экономикалық қызметтерінің босауы; олардың
ашық және өзара байланыстарының өсу
дәрежесінің көтерілуі салдарынан ұлттық
экономиканың әлсіздігінің күшеюі;
– әлемдік нарықтың бос сегменттерінде
өндіріс орнату салдарынан экономикалық көш-
басшылар арасындағы бәсекелестіктің өсуіне
байланысты;
– кейбір елдердің білімге деген жаңа
талаптар, саяси және идеологиялық пюрализмнің
қажеттілігінің артуы, азаматтық қоғам және
тағы басқа позициялардың күшеюі және т.б.
экономикалық жаһанданудың саяси және идео-
логиялық аспектілеріне бейімделуге дайын
еместігі. Мұндай талаптар «альтер жаһандану»
«басқа» жаһандануға шеру деген өмірге жаңа
түсінік туғыза отырып, бірқатар елдердің кейбір
ұлт топтарында қарсы әрекет туғызады [4,45].
Үндістанда «жалпы үнділік» процестер
мен құбылыстарды анықтауға талпыну табыс-
20
ҚазҰУ хабаршысы. Шығыстану сериясы. №3(64). 2013
Л.М. Даниярова,
М. Құрманғазықызы
қа ешқашан алып келмейді, өйткені адал
зерттеуші ерте ме, кеш пе, оның құрған кестесін
сенімсіздікке әкеліп соқтыратын фактілерге тап
болады, ісі түскен шындық өте қарама-қайшы.
Кең көлемді ішкі нарығы бар Үндістан жаһан-
данудан пайда түсіруіне болатын сияқты.
Өйткені, мысалы, ішкі нарықты ірі мемлекет-
терде экспорттық және импорттық квоталар кіші
мемлекеттерге қарағанда азырақ. Бұл мемлекет,
батыс адамының көзқарасы бойынша, әлі де
қысымдағы, тиімсіз ішкі қарама-қайшылықтары:
штат пен облыстар ішіндегі лингво-ұлттық
проблемалары кең көлемді кедейшілік бола
тұра, жаһанданудың жаңа буынына түскен
өткен ғасырдың 80-90 жылдары едәуір даму
жылдамдығының жоғары көтерілуіне қол
жеткізді [5,25].
Үндістанның даму қарқыны осы мерзімде
(ЖИМ) жаңа индустриялық мемлекеттердің
даму қарқынына жеткен жоқ, бірақ бұл мемлекет
сыртқы шоктарға төзімді болып шықты. ЖИМ-
ға қарғанда оған азиялық қаржылық дағдарыс
едәуір аз әсерін тигізді.
Өткен ғасырдың ортасында белгілі ғалым
Г. Мюрдаль былай деп тұжырымдама жасады,
Оңтүстік және Оңтүстік Шығыс Азия елдерінің
тұрғындарының көпшілігі тығырықта, олар
қиын-қыстау жағдайға жеткен, көңіл-күйлері
нашар. Ал 21-ғасырдың басында белгісіз ғалым
Питер Дракер «Форум» журналына интервью
бере отырып, былай деп мәлімдеді: АҚШ-тың
шартсыз экономикалық үстемшілдік заманы
өтті, әлемдік экономикада аумақтық блоктар өте
үлкен рөл атқаруда, ал Үндістан экономикалық
күш жинауда [6,53].
Үндістанға заманауи жаһандану дәуірі қашан
келді. Колумбия университетінің профессоры
Джагдши Бхагвати суреттеген жолмен барсақ,
колониалдық кезеңнен кейінгі Үндістанның
экономикасының даму модельдерінің негізгі 2
даму фазасын белгілеуге болады [7].
Бірінші фаза – 20-50 жылдардан 90-жылдар
аралығы – сол жылдарғы көптеген дамушы
елдер арасындағы ең танымал болып есептелген
импорт ауыстырушы дамытуды көздеген
белсенді индустриализация кезеңі.
Екінші фаза – 90-жылдан бастап Үндістанда
либерализациялау және экономиканың жарты-
лай дозаланған ашықтығы бойынша реформа
жүргізу басталды.
Үндістанның жоғарыда айтылған экономи-
калық даму кезеңдеріне байланысты экономи-
касы мен саясатының өзара байланысын атап
өтпеуге болмайды. 1991 ж. реформа жүргізе
бастаған кезден Үндістан экономистерінің
бірқатары, Үндістан енді ғана Оңтүстік-Батыс
Азия сияқты «тиісті» даму жолына түсті
деген қағиданы кеңінен алға тартты, Үнді
экономистері, егер де ол импорт ауыстырғанның
орнына ертерек экспорт жолына түскенде
тәуелсіз дамудың ерте кезеңдерінде даму
қарқынына жетерлігін дәлелдейтін зерттеу
жасады [8,3].
Бірақ біз импорт ауыстыру Батыс
мемлекеттері мен Жапониядан даму жолына
кеш өткен әлем мемлекеттерінің фазасы деп
білеміз, қазір дамыған мемлекеттер тура
сондай-ақ модельге ерді: дамудың ұқсас сатыла-
рында: Англия Голландияны қуып жетіп, ал
АҚШ артынан Германия, Австралия, Англия-
ны мемлекеттік секторға қарасты экономиканың
импорт ауыстырушы моделі Үндістанның коло-
ниялық кезеңінің бүкіл әлеуметтік экономи-
калық құрылымын Батыс пен Жапония
мемлекеттері сияқты, олардың өндірістік
нарығындағы сатысында мемлекет белсенді
болды, бірақ барлық жерде бірдей емес,
кәсіпкерлердің мүмкіншіліктерін алға тартып,
соның ішінде халықаралық мүмкіншіліктерін
де. Біздің заманда: экспортты кеңейту мен
импортты ауыстыруды таңдау проблемалары
соншалықты біркелкі емес. Ғалымдар көзқара-
сының өзгеруіне, шетел капиталы мен
тауарларының ағыны мемлекеттердің үнемсіз
аса ашық болуының тиімділігіне күмән туғыз-
ған, Азия нарығының 1997-1998 жж. қаржылық
дағдарысы маңызды рөл атқарды.
Қорытынды жасай келе көп еңбектерде
экономиканы сыртқы әсерлерге ашу мен
экономикалық өсу арасында жалпы оң байланыс
бар екендігін атап өту қажет. Сонымен қатар
сауда өсуге әсерін тигізетінін дәлелдеуші
регрессиялық сатының барлығы үшін белгілен-
ген заңдылық тұрақсыз екендігін дәлелдеуді
талдау үшін басқа ауыстырылымдар мен басқа
уақыт бөлігін таңдап алу қиынға соқпайды
деген. Осы күнге дейін, әлі де дамушы елдер
үшін осындай ашықтық қаншалықты жемісті
болатындығы дәлелденбеген. Барлық елдер үшін
және барлық уақытта жарайтын дәл «рецепт»
жасау мүмкін емес, бірақ сыртқы фактор мен
21
issN 1563-034Х KazNU bulletin. oriental series. №3(64). 2013
Жаһандану және экономикалық даму
өсу қарым-қатынасын нақты мемлекетті нақты
дәуірде алып қарастыруға болады.
Заманауи жаһандану дәуірінде Үндістанның
экономикалық өсу шапшаңдығын жеделдету ішкі
факторлармен анықталмай, ішкі интеграцияны
тереңдетудің салдарымен анықталады. Ішкі
қорды қолдану шаралары, өндірісті ішкі
қарқындату, институттардың сапасын көтеру,
сонымен қатар дамудың қуып жету эффектісі
де ішкі интеграцияны тереңдетудің салдарымен
анықталады. Сонымен қатар бұл тенденцияда
сыртқы факторлардың рөлі өсе беруді
жалғастырады. Бұл туралы мемлекеттің дамудың
сыртқы көздерінің өсу бағдары айтады.
Әрине, бұл жерде өзінің рөлін елде таралған
ағылшын тілі де атқарды. Екінші жағынан,
Үндістандағы Үнді ұлттық конгресінің ұтысы
тұрғындардың, Шығыс бағытына саясат жүргіз-
ген, билікте болған В1Р партиясының бағытына
риза еместігін айтады.
Біркелкі протекционизм немесе прагмати-
калық либерализмді жоғары бағалай отырып,
бәріне мәлім болғандай, Батыс елдері эконо-
микалық заманауи өсу дәуіріне өту кезеңінде
өз экономикаларының ашықтығын шектеуге
бейімді болды. Бұл кез келген шектеуде
шапшаң, тездетілген құрылымдық реформалар,
либерализациялаумен
ашықтықтың
ХВҚ
заманауи дамушы мемлекеттеріне несие мен
займдар орнына ұсынылатын талаптармен
сәйкес келмейді. Көптеген мемлекеттер өзінің
елдерін тездетіп ашудан ұтпайды, олардың
экономикалық және әлеуметтік инфрақұрылымы
нашар дамыған болса, мемлекеттік аппараты
жемқорлыққа жақын болса және де үкіметке
сенімділік болмаса, экспорттық потенциалын
белсендіре алмайды.
Үндістанның үлгісі көрсеткендей, мемлекет-
тің жеке секторға деген шамалы позитивтік
қозғалуы экономиканың өсуін жылдамдатуға
әкеліп соқтырады.
Екінші жағынан, 1998 жылғы Азия дағ-
дарысының нәтижесінен алынған тәжірибе,
мемлекеттерді абай болуға шақырып, өз елін
сыртқы кірістерге ашуда таңдаумен қарауға
үйретеді. Оның дүниежүзілік саудадағы
үлесі шамалы ғана өзгеріп, ал ТШИ кірісінің
үлесі өте аз бола тұра, едәуір экономикалық
өсу шапшаңдығына қол жеткізген Үндістан
тәжірибесі бізді осы қорытындыға алып келіп
отыр. Үндістан тәжірибесі Қазақстанға да
пайдалы болуы мүмкін.
Әдебиеттер
1 Воскресенский А.Д. Восток/Запад: региональные подсистемы и региональные проблемы между-
народных отношений. − М., 2002. − 528 с.
2 Авдокушич Е.Ф. Международные экономические отношения. − М.: Юристъ, 2001. − 265 с.
3 Рамзес В. Век новой экономики: глобализация стучится в дверь. АзияиАфрикасегодня №5. −
2002. – 76 с.
4 Goldsmithe. &ManderJ. the Case against the Global economy &for a tura towards localization. − l.:
earthscan Publications,2001.− 185p.
5 hoogvelta.Globalization and the Postcolonial World: the New Political economy of Development. –
Palgrave,2001. − 325 p.
6CraftsNicholasGlobalization and Growth in the twentieth Century. iMF, WP/00/44. 76 p.
7 ostendorpremco Globalization and the Gender Wage Gap. World bank research Working Paper 3256,
april 2004. www.worldbank.org.
8 Ванина Е.Ю. Индия: страна и ее регионы. − М.: 2000. − 360 с.
References
1 voskresenskii a.D. vostok/zapad: regionalnye podsistemy i regionalnye problemy mejdunarodnyh
otnoshenii− М., 2002. − 528 p.
2 avdokushich e.F. Mejdunarodnye ekonomicheskie otnoshenia− М.: yurist, 2001.− 265 p.
22
ҚазҰУ хабаршысы. Шығыстану сериясы. №3(64). 2013
Л.М. Даниярова,
М. Құрманғазықызы
3 ramzes v. veknovoiekonimiki: globalizaciastuchitsia v dver. asia i afrikasegodnia №5, − 2002. – 76 p.
4 Goldsmithe. &ManderJ. the Case against the Global economy &for a tura towards localization. −l.:
earthscan Publications, 2001.− 185p.
5 hoogvelta.Globalization and the Postcolonial World: the New Political economy of Development. –
Palgrave,2001. − 325 p.
6 CraftsNicholasGlobalization and Growth in the twentieth Century. iMF, WP/00/44. 76 p.
7 ostendorpremco Globalization and the Gender Wage Gap. World bank research Working Paper 3256,
april 2004. www.worldbank.org.
8 vanina e.y india :strana i ee region. − М.: 2000. − 360 p.
23
issN 1563-034Х KazNU bulletin. oriental series. №3(64). 2013
Д.Б. Дауен
УДК 94(4/9)
Д.Б. Дауен
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Казахстан, г.Алматы
e-mail: dinara.dauyen@kaznu.kz
Участие лидирующих партий Казахстана и Китая
в модернизации страны
Статья рассматривает вопрос о роли доминирующей партии Казахстана и правящей партии Китая в
модернизировании страны, а также сходства и различия между Народно-демократической партией
"Нур Отан" и Коммунистической партией Китая. Обсуждена политика проведения модернизации,
основные действия партии обеих стран в целях осуществления модернизации.
Ключевые слова: модернизация, реформа, развитие, лидирующая партия, правящая партия.
Д.Б. Дәуен
Қазақстан мен Қытайдың
негізгі партияларының елді модернизациялауға қатысуы
Аталмыш мақала Қазақстан мен Қытайдың негізгі саяси партияларының елді модернизациялаудағы
рөлі жайлы мәселені, атап айтқанда, "Нұр Отан" Халықтық-Демократиялық партиясы мен Қытай
Коммунистік партиясының арасындағы ұқсастықтар мен ерекшеліктерді қарастырады. Аталған
партиялардың модернизацияны жүргізу саясаты, басты іс-әрекеті талқыланады.
Түйін сөздер: модернизация, реформа, даму, алдағы партия, басқару партия.
D.b. Dauyen
The participation of the leading parties of Kazakhstan and China
in the country's modernization
the article considers a question of the role of the dominating party of Kazakhstan and ruling party of
China in the country’s modernization. Compares the similarities and differences between the People's
Democratic Party “Nur otan” and the Communist Party of China. it is discussed the policy of carrying
out of modernization, the main actions of political parties of both countries with a view of modernization
implementation.
Keywords: modernisation, reform, development, leading party, ruling party.
По классической концепции модернизация –
это превращение традиционного аграрного
общества в индустриальное общество. Первое
описание модернизации получило отражение в
трудах великих мыслителей XiX века О.Конта,
Г. Спенсера, К. Маркса, М. Вебера, Э. Дюркгей-
ма и Ф. Тённиса. А после них и по сей день мо-
дернизация является основным объектом иссле-
дования множества мыслителей и ученых. На
сегодняшний день модернизация страны являет-
ся одной из самых актуальных и важных вопро-
сов в жизни Казахстана и Китая. Модернизация
охватывает широкий спектр отраслей. Мы сами
свидетели, того каких небывалых достижений
сегодня смог добиться Китай благодаря модер-
низации, и будет лишним повторять об этом. Од-
нако путь и способы проведения модернизации
интересны и важны, так как может послужить
нам в качестве образца. Модернизация вывела
Китай на передние места в мировом сообществе.
Казахстан же после обретения независимо-
сти также вступил на новый этап развития. Пе-
24
Вестник КазНУ. Серия востоковедения. №3(64). 2013
Участие лидирующих партий Казахстана и Китая в модернизации страны
ред страной стояли множества старых проблем
после СССР и новые проблемы молодого го-
сударства. Необходимо было менять всю госу-
дарственную, экономическую и политическую
систему страны. Поэтому и проведение крупно-
масштабных реформ было закономерным. Мы
сегодня видим ощутимые результаты данных
мероприятий по модернизированию страны, и
наверняка, многие согласятся с тем, что, несмо-
тря на многие нерешенные социально-экономи-
ческие проблемы, в Казахстане за последний
20-летний срок проведения модернизации стра-
ны улучшилось благосостояние народа. Но так
же, и само государство вышло на новую ступень
на международной арене.
Успешность или же провал модернизации
напрямую зависит от политики проведения. В
этой связи необходимо отметить прямую и осо-
бо важную роль правящей партии Китая и доми-
нирующей партии Казахстана. Однако деятель-
ности партий двух стран имеют свои различия
и особенности в проведении модернизации. На-
шей целью в данной статье является раскрыть
эти различия, также найти те особенности, кото-
рые могут быть позаимствованы для улучшения
проведения модернизирования.
В Казахстане основной лидирующей пар-
тией является Народно-Демократическая партия
«Нур Отан», поэтому и в исполнении всех ос-
новных и важных дел касающихся государства
доминирует данная партия. Конечно же, партия
осуществляет те дела государства, которые до-
зволены Конституцией Республики Казахстан,
Законом Республики Казахстан «О политиче-
ских партиях» и иными нормативными право-
выми актами Республики Казахстан, Уставом и
Программой партии.
«Нур Отан» был создан 19 января 1999 года
путем преобразования Общественного объ-
единения. По уставу партии, целью "Нур Отан"
является методами политической работы до-
биваться построения экономически сильного,
демократического, светского, правового, соци-
ального государства с развитыми институтами
гражданского общества, современной конкурен-
тоспособной политической системой, где также
одной из поставленных задач является участие
в проведении социально-экономических и поли-
тических реформ в соответствии с Программой
партии [1].
Всего у партии имеется три основополагаю-
щих документа – «Программа», «Народная плат-
форма» и «Стратегия действии НДП Нур Отан»,
которые играют большую роль в осуществле-
нии всех планов и задач партии. Ключевым до-
кументом НДП «Нур Отан» является Народная
платформа партии «За процветание Казахстана
и благополучие казахстанцев: как мы улучшим
жизнь каждого гражданина страны», отражаю-
щая перспективное видение развития страны. В
Народной платформе четко определены задачи,
на решение которых направлены усилия партии
на ближайшие годы. В данной Народной плат-
форме охвачены сферы социального и экономи-
ческого развития страны, включая образование
и науку, культуру, межнационального согласия,
демократизацию общества, молодежную поли-
тику, экологию и т.д. Ведется постоянная работа
над осуществлением всех положений и пунктов
Народной платформы. Ключевым моментом в
осуществлении данной платформы является си-
стемный мониторинг хода реализации. Анализ
в мониторинге основывается на конкретных и
цифровых данных, представленных централь-
ными и местными исполнительными органами.
Мониторинг дает возможность отслеживать и
благоприятные и негативные стороны работы
партии. По данным партии в целом наблюдается
положительная динамика реализации Народной
платформы, которая еще раз доказывает эффек-
тивность работы партии [2].
Согласно программе «Нур Отан», провоз-
глашенной в 2007 году, основной целью партии
является осуществление модернизационного
рывка. Для достижения своей цели партия «Нур
Отан» определила себе путь, это – благоприят-
ные условия для реализации человеческого по-
тенциала, эффективное государственное управ-
ление, передовая политическая система, благо-
приятные внутренние и внешние факторы [3].
Данная программа партии включает поч-
ти все сферы жизни страны, от экономики до
внешней политики, от социального развития до
культуры. Конкретный план партии по улучше-
нию экономического состояния страны таков:
создание, укрепление и развитие национальных
кампаний-лидеров, которые станут авангар-
дом отечественной экономики, конкурентными
«игроками» в региональной и глобальной эко-
номике. По мнению «Нур Отан», эта стратегия
наладит государственно-частное партнерство
25
issN 1563-034Х KazNU bulletin. oriental series. №3(64). 2013
Д.Б. Дауен
в реализации прорывных проектов. Создание
корпоративных лидеров должно происходить
посредством формирования новых компаний
в перспективных секторах экономики, при-
влечения иностранного бизнеса для работы в
Казахстане, поддержки и, при необходимости,
реструктуризации существующих предприятий.
Партия уделяет особое внимание динамичному
развитию малого и среднего бизнеса, которое
должно стать одним из приоритетных направ-
лений экономической политики государства и
обеспечить высокий уровень вклада субъектов
малого и среднего бизнеса в ВВП страны.
Партия также выступает за повышение роли
государства в управлении национальными сы-
рьевыми ресурсами, дальнейшее укрепление
рыночных механизмов регулирования экономи-
ческих взаимоотношений между государствен-
ным и негосударственным секторами. При-
лагает усилие в совершенствование системы
государственного управления индустриально-
инновационным развитием, укрепление и обе-
спечение эффективной работы государственных
институтов развития [4].
Коммунистическая партия Китая – это осно-
ва КНР. Партия, которая существует уже более
90 лет. Всем известно, что роль данной партии
в Китае очень велика. Это – правящая партия.
По Коммунистической партии и модернизи-
ровании КНР было написано множество работ
многими учеными и специалистами, как зару-
бежными, так и самими китайскими. Напри-
мер, среди них можно назвать таких авторов,
как Барри Нотон, Сьюзан Ширк, Томас Равски,
Хэ Чуаньци, Гао Фань, Пэн Мин, Сун Цзянь,
Л. Наумов, В. Портяков, Н.Л. Мамаева, Л. Делю-
син, К. Кокарев и др. Те или иные авторы каж-
дый по-разному рассматривали данный вопрос
с разных точек зрения и интересов. Если целью
китайских авторов является выявление каких-
либо недоработок Коммунистической партии
и их устранения для содействия модернизиро-
вания, то зарубежные авторы преследуют цели
найти что-нибудь полезное для своей страны, в
поисках лучшей модели развития. Ссылаясь на
ранее изученные материалы и новые данные,
также и мы стремимся найти те особенности
Коммунистической партии Китая в проведении
модернизации, которые могут быть полезны-
ми для проведения модернизирования в нашей
стране.
Человеческая история показывает, что роль
и судьба любой политической силы тесно со-
гласуются с тенденциями, закономерностью и
эволюцией времени. Вопрос о том сможет ли
партия сохранить свою динамичность в основ-
ном зависит от той роли, которую она играет в
продвижении истории и от степени признания
народа в такой роли.
Как известно, iii Пленум ЦК КПК 11-го со-
зыва, декабря 1978 года стал поворотным мо-
ментом в истории Китая. Данный пленум создал
политические предпосылки для постепенного
перехода к глубоким экономическим преобра-
зованиям. Китай прошел тернистый путь, чтобы
осуществить поставленные цели. Модернизация
для Китая означала не просто кратковременную
программу по развитию страны, а полное преоб-
разование государства. Для этого выработалась
стратегия экономических реформ и политики
открытости, появилась идеологическая кон-
цепция "строительства социализма с китайской
спецификой".
Анализируя модернизационную политику
Коммунистической партии Китая и народно-де-
мократической партии Казахстана «Нур Отан»,
можно найти некоторые общие сходства. Пар-
тии обеих стран уделяют особое внимание на-
уке и образованию. Обе партии отмечают науку
и образование основным капиталом человека в
свое будущее и в общее благосостояние страны.
Молодежь, получившая качественное и востре-
бованное обществом образование, – это и есть
двигатель развития страны. Сам Дэн Сяопин
еще в начале пути китайской модернизации го-
ворил о том, что «когда Китай, огромная страна
с миллиардным населением, покажет свою об-
разованность, он будет пользоваться огромным
превосходством в интеллектуальных ресурсах,
что ни одна страна не сможет сравниться».
«Центральный Комитет призвал нас делать
все возможное для развития образования, начи-
ная с начального и среднего образования. Это
стратегический ход. Если ЦК не ставил бы эту
задачу для партии именно сейчас, то крупные
мероприятии были бы отложены а история со-
хранила бы ответственность» [5].
А сегодня в Казахстане Правительством Ре-
спублики и народно-демократической парти-
ей «Нур Отан» во главе с Президентом страны
Н. Назарбаевым осуществляются множество
программ по поддержанию науки и образования
26
Вестник КазНУ. Серия востоковедения. №3(64). 2013
Участие лидирующих партий Казахстана и Китая в модернизации страны
в стране. Подготовка конкурентоспособных ква-
лифицированных работников для наиболее пер-
спективных отраслей, поддержка талантливых
научных кадров являются основой националь-
ного проекта «Интеллектуальная нация – 2020»,
где ядром является человеческий капитал. Если
цитировать слова главы государства, то, став
образованной и здоровой нацией, мы сможем
построить сильную экономику, которая, в свою
очередь, обеспечит нам всем благополучную
жизнь и высокий уровень доходов. Партия «Нур
Отан» по изложению своей программы «Казах-
стан-2017» одним из своих основных приорите-
тов определяет развитие качественного образо-
вания на всех уровнях. Таким образом, партия
обещает на всех уровнях образования внедрить
передовые программы обучения, соответствую-
щие лучшим мировым стандартам, выстраивать
конкурентоспособную систему качественного
образования, готовящую инновационно мысля-
щих граждан [6].
Немало важным ходом в модернизировании
является укрепление позиции самой партии. По
Уставу Коммунистической партии Китая партия
должна постоянно усиливать и улучшать свое
партийное строительство, осуществлять строгое
внутрипартийное управление, развивать лучшие
партийные традиции и стиль работы, неустанно
повышать уровень своего партийного руковод-
ства и государственного управления. Таким об-
разом, КПК выделяет четыре основных требо-
ваний, которых нужно соблюдать в партийном
строительстве: во-первых, продолжать держать-
ся основной партийной линии. Партия должна
обеспечивать единство взглядов и действий на
базе теории Дэн Сяопина, важных идей тройно-
го представительства. Во-вторых, продолжать
раскрепощать сознание, твердо держаться реа-
листического подхода и идти в ногу со време-
нем. Идеологическая линия партии требует во
всем исходить из действительности, соединять
теорию с практикой, быть реалистами, про-
верять и развивать истину по ходу практики.
В-третьих, продолжать беззаветно служить на-
роду. В-четвертых, продолжать держаться демо-
кратического централизма [7].
Народно-демократическая партия «Нур
Отан» же считает необходимым модернизиро-
вать свою деятельность в интересах дальней-
шего повышения уровня ее идеологической и
политической конкурентоспособности. По из-
ложению партии для этого требуется совершен-
ствование внутрипартийной организационной
деятельности, обновление структуры и органи-
зационной работы партии, повышение роли пер-
вичных партийных организаций, как основного
инструмента усиления влияния партии на жизнь
общества, развитие внутрипартийной дискуссии
по самым актуальным вопросам жизни партии и
общества, расширение социальной базы партии
через последовательное отстаивание интересов
всех социальных и демографических групп [8].
Еще одна тенденция, которая прослеживает-
ся в деятельности КПК и НДП «Нур Отан», –
это омоложение кадров. Новый курс развития
страны в условиях глобализации, век иннова-
ционных преобразований требует прогрессив-
ных кадров. Если взять КПК, то на рубеже 60-й
годовщины со дня основания Нового Китая ру-
ководящие кадры КПК всех уровней незаметно
сменили более молодые люди. По статистике, в
Китае доля кадровых работников в возрасте до
45 лет свыше 70%. Сегодня КПК выдвигает мо-
лодым кадрам многие конкретные требования,
например, вооружиться концепцией научного
развития, твердо верить, стремиться к идеоло-
гической чистоте, проводить низовую практику,
делать упор на верховенство закона в управле-
нии страной и так далее. Руководство Комму-
нистической партии уверено, что вместе с ру-
ководящей идеи КПК, которая идет в ногу со
временем, институционализация смены старых
кадров новыми может обеспечить и продлить
жизнеспособность партии.
НДП «Нур Отан» также отмечает особую
важность омоложения кадров. Одним из при-
знаков в этом направлении можно назвать соз-
дание молодежного крыла партии «Жас Отан».
Сфера деятельности «Жас Отан» разнообраз-
на, однако основной целью является участие
в политической жизни общества, создание со-
циально-экономических, политических и дру-
гих условий для всестороннего развития мо-
лодежи Республики Казахстан, повышения ее
духовно-нравственного, интеллектуального и
физического потенциала, социального статуса
и экономического положения. Нужно отметить
деятельность молодежного крыла партий «Жас
Отан», которое осуществляет довольно актуаль-
ные и важные мероприятия для модернизирова-
ния и развития казахстанского общества. Напри-
27
issN 1563-034Х KazNU bulletin. oriental series. №3(64). 2013
Д.Б. Дауен
мер, программа, разработанная по инициативе
«Жас Отан», «С дипломом в село» обеспечила
множество отдаленных населенных пунктов Ка-
захстана дипломированными специалистами,
что, в свою очередь, стимулирует развитие сель-
ской местности.
Наряду с комплексными мерами по модер-
низированию экономики и социальной сферы
страны, руководство Коммунистической партии
Китая также проводит модернизирование по-
литической системы. Как и КПК, также и НДП
«Нур Отан» сегодня активно участвует в пла-
номерной модернизации политической систе-
мы страны. По основополагающим документам
модернизация политической системы является
одним из приоритетных направлений деятель-
ности партии «Нур Отан». Но, несмотря на то,
что есть положительные результаты, однако,
надо признать что, ни в Китае, ни в Казахста-
не политическая модернизация еще не достигла
нужного уровня, неоднократно критикуется со
стороны Западного мира и международных экс-
пертов. Данный вопрос требует основательного
исследования.
Явное отличие видно в структуре двух пар-
тий. Одна партия – Коммунистическая, а дру-
гая – Народно-демократическая партия. Однако
основное различие двух партий – это статус и
время существования. Коммунистическая пар-
тия Китая является правящей партией всего ма-
терикового Китая, тогда как партия «Нур Отан»
является доминирующей партией Казахстана
наряду с другими партиями. И в этом плане
КПК может позволить себе право принимать ре-
шение за всю страну, а у партии «Нур Отан» нет
таковых полномочий. КПК является двигателем
развития КНР. А партия «Нур Отан» на данный
момент может действовать лишь в рамках ка-
ких-либо программ, которые способствуют раз-
витию страны. Коммунистическая партия Китая
была образована до образования самого КНР,
обладает большим опытом в правлении государ-
ства и в управлении развития страны, а партии
«Нур Отан» как молодой партии еще предстоит
утвердить себя и набраться навыков для продук-
тивной деятельности.
В КНР модернизация осуществляется как
неотделимая часть развития страны, а в Казах-
стане по предоставленным отчетам членов пар-
тий можно увидеть, что она развивается в рам-
ках каких-либо отдельных программ.
На наш взгляд, самое главное различие меж-
ду КПК и партией «Нур Отан» в проведении
модернизирования страны – это теоретическое
обоснование. Коммунистическая партия Ки-
тая ввиду своего большого опыта в управлении
страны и проведении модернизации в достаточ-
ной мере изучила всевозможные теории из миро-
вого модернизирования, извлекала урок и опыт,
которые впоследствии порождают свою новую
теорию по модернизированию, учтя социаль-
но-политическую и культурную идентичность
Китая, то есть сама основа для модернизации
модернизируется. В Китайском Центре иссле-
дований модернизации на основе обобщения
классических и современных теорий модерни-
зации, разработана оригинальная теория «вто-
рой модернизации» для Китая, согласно которой
модернизация – это сложный системный нели-
нейный процесс, в котором есть «каналы» для
модернизационного «прорыва» Китая. Разрабо-
тана теоретическая концептуальная нелинейная
модель «спирали модернизации» человеческой
цивилизации, которая теоретически показывает
возможность сделать модернизационный «про-
рыв» Китая в группу высокоразвитых стран
мира к 2050 году [9].
Казахстану же, в частности партии «Нур
Отан», в проведении модернизации не хватает
теоретической, концептуальной основы, в целом
в нашей стране сама модернизация еще не пол-
ностью изучена и не переосмыслена. Для успеш-
ного, беспроигрышного проведения модерниза-
ции, в первую очередь, требуется основательная
разработанность, изученность самой проблемы
модернизирования страны, чему может быть по-
лезен опыт Коммунистической партии и Китая
в целом.
Достарыңызбен бөлісу: |