Инклюзивті білім беру мәселесі шет елдерде дамуы

10 
Инклюзивті білім беру мәселесі шет елдерде дамуы. 
Инклюзивті білім беру мәселесі шет елдерде 1970 жылдан бастау алады, 
ал 90 жылға қарай АҚШ пен Еуропа өздерінің білім беру саясатына осы 
бағдарламаны толық енгізді. Ал, біздің елімізде инклюзивті білім беру жүйесінің 
дамуы туралы ресми дерек «Қазақстан Республикасының Білім беруді 
дамытудың 2010-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында» 
көрсетілді. Осы бағдарлама төңірегінде инклюзивті білім беруді жетілдіру 
мәселелері қарастырылып, 2015 жылға мына міндеттерді шешу көзделген: 
-мүмкіндіктері 
шектеулі 
балаларды 
біріктіріп 
оқытудың 
модульдік 
бағдарламалары жасалады; 
- мүмкіндіктері шектеулі балаларды жалпы білім беретін ортада біріктіріп оқыту 
ережесі әзірленеді; 
- түрлі кемістігі бар балалар үшін бірігу нысандары анықталады; 
-мүгедек балаларға қашықтықтан білім беруді ұйымдастыру қағидалары 
әзірленеді. 
Мемлекеттік бағдарлама негізінде 2020 жылға қарай мектептерде мүгедек 
балалар үшін көтергіш жабдықтар, пандустар, санитарлық бөлмелерде арнайы 
құралдар орнату, тұтқалармен, арнайы парталармен, үстелдермен және басқа да 
арнайы компенсаторлық құралдармен жабдықтау арқылы «кедергісіз аймақтар» 
құруы жоспарланған. 3030 мектепте мүмкіндіктері шектеулі балаларды оқытуға 
және тәрбиелеуге тең қол жеткізу үшін жағдайлар жасалу міндеті (мектептерде 
педагог-дефектологтардың, 
балаларды 
психологиялық-педагогикалық 
сүйемелдеудің, арнайы жеке техникалық және компенсаторлық құралдардың 
болуы) алға қойылған. Үйде білім алатын мүгедек балалар жеке мүмкіндіктері 
мен қажеттіліктері ескеріле отырып, компьютерлік техникамен қамтамасыз ету 
сияқты істері жүзеге асырылмақшы. Осылайша мемлекетіміз мүмкіндігі 
шектеулі жандарды әлеуметтік қорғау, олардың қоғамға етене араласуына, 
оларды оңалту, жұмысқа орналастыру және жаңа жұмыс орындарын құру, білім 
алу, оқыту, қайта мамандандыруда қолдан келгенше жағдай жасамақшы. 
Саламан Декларациясына сәйкес инклюзивті білім беру саясатының 
міндеттері мынадай: 
1.Әрбір бала білім алуға құқылы және оны алуға тиіс. 
2.Әрбір баланың дара қабілеттері, қызығушылықтары, қажеттіліктері және оқуға 
деген мұқтаждықтары болады. 
3.Білім беру жүйесіне оң өзғерістер, яғни осы мұқтаждықтарды қанағаттандыру 
мақсатына орай өзгерту. 
Осыған орай, инклюзивті білім берудің негізгі 8 принципі туындайды. 
Яғни ол мына принциптер: 
1.Адам құндылығы оның мүмкіндігіне қарай қабілеттілігімен, жеткен 
жетістіктерімен анықталады. 
2. Әрбір адам сезуге және ойлауға қабілетті. 
3. Әрбір адам қарым-қатынасқа құқылы. 

11 
4.Барлық адам бір-біріне қажет. 
5.Білім шынайы қарым-қатынас шеңберінде жүзеге асады. 
6.Барлық адамдар құрбы-құрдастарының қолдауы мен достығын қажет етеді. 
7.Әрбір оқушы үшін жетістікке жету өзінің мүмкіндігіне қарай орындай алатын 
әрекетін жүзеге асыру. 
8.Жан- жақтылық адам өмірінің даму аясын кеңейтеді. 
Сонымен қорыта айтқанда, инклюзивті оқыту- оқушылардың тең құқығын 
анықтайды және ұжым іс-әрекетіне қатысуға, адамдармен қарым-қатынасына 
қажетті қабілеттілікті дамытуға мүмкіндік береді. Инклюзивті оқыту арқылы 
барлық балалардың мұқтаждықтарын ескеріп, ерекше қажеттіліктері бар 
балалардың білім алуын қамтамасыз ететін жалпы білім үрдісін дамытуға 
болады. Мұндай оқыту түрі арнаулы білім беру жүйесінде дәстүрлі түрде 
қалыптасқан және даму үстіндегі формаларды ығыстырмайды, қайта 
жақындатады. Инклюзивті бағыт арқылы мүмкіндігі шектеулі балаларды оқуда 
жетістікке жетуге ықпал етіп, жақсы өмір сүру мүмкіншілігін қалыптастырады. 
Осы бағытты білім беру жүйесіне енгізу арқылы оқушыларды адамгершілікке, 
ізгілікке, қайырымдылыққа тәрбиелей аламыз. Сонымен қоса, инклюзивті оқыту 
үрдісі балаларды толеранттылыққа тәрбиелеудің бастауы болмақ . 
Біздің елде мүмкіндігі шектеулі балаларды жалпыға білім беру ұйымына 
қарай бейімдеу 2002 жылдан басталды. Сол жылы Қазақстан ТМД елдерінің 
арасында алғаш рет «Мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік және 
медициналық-психологиялық-педагогикалық тұрғыдан қолдау» туралы заңды 
қабылдады. Осы заң аясында жарымжан балаларға ерте бастан білім беру 
мәселесіне мән берілген. Оларды білім беру, әлеуметтік, медициналық тұрғыда 
қамтамасыз ету қарастырылған. Ең бастысы, аталмыш заңда инклюзивті білім 
берудің негізгі принциптері айқындалды. Қазақстан 2008 жылы БҰҰ-ның 
«Мүгедектердiң құқықтары туралы» конвенциясына қол қойып, барлық 
мүмкіндігі шектеулі жандарға жағдай жасауға міндеттенген. Осы мәселені 
талқылаған халықаралық конференциялар, түрлі семинарлар ұйымдастырылуда. 
Сондықтан мемлекеттік «Білім беруді дамытудың 2011-2020» жылдарға 
арналаған бағдарламасына бірінші рет инклюзивті білім беруді дамыту қосылды. 
Бұл бағдарламада Инклюзивті білім жүйесін дамытудың мына мәселері 
көрсетілген: 
2015 жылға қарай аталған міндетті шешу үшін: 
•мүмкіндіктері 
шектеулі 
балаларды 
біріктіріп 
оқытудың 
модульдік 
бағдарламалары; 
•мүмкіндіктері шектеулі балаларды жалпы білім беретін ұйымында біріктіріп 
оқыту ережесі әзірленеді, түрлі кемістігі бар балалар үшін бірігу нысандары 
анықталады; 
•мүгедек балаларға қашықтықтан білім беруді ұйымдастыру қағидалары 
әзірленеді; 
•2020 жылға қарай мектептерде мүгедек балалар үшін көтергіш жабдықтар, 
пандустар, санитарлық бөлмелерде арнайы құралдар орнату, тұтқалармен, 

12 
арнайы парталармен, үстелдермен және басқа да арнайы компенсаторлық 
құралдармен жарақтандыру арқылы «кедергісіз аймақтар» құрылады; 
•3030 мектепте мүмкіндіктері шектеулі балаларды оқытуға және тәрбиелеуге тең 
қол жеткізу үшін жағдайлар жасалады (мектептерде педагог-дефектологтардың, 
балаларды психологиялық-педагогикалық сүйемелдеудің, арнайы жеке 
техникалық және компенсаторлық құралдардың болуы); 
•Үйде білім алатын мүгедек балалар жеке мүмкіндіктері мен қажеттіліктері 
ескеріле отырып, компьютерлік техникамен және компьютерлік қамтамасыз ету 
жинақтарымен қамтамасыз етіледі. 

жүктеу/скачать 0,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: