Ж. М. Адилов академик, доктор экономических наук, профессор

●
 Технические науки 
 
68                                                
№2 2014 Вестник КазНТУ
 
  
 
 
 
2-сурет.  Соғылу кезіндегі СЧ15 сұр шойын үлгісінің діріл үдеуінің сипаттамалары 
 
3-суретте  соғылу  кезіндегі  СЧ10  сұр  шойын  үлгісінің  діріл  үдеуінің  сипаттамалары   
келтірілген. 
 
 
 
3-сурет. Соғылу кезіндегі СЧ10 сұр шойын үлгісінің діріл үдеуінің сипаттамалары 
 
4-суретте  СЧЦ1  сұр  шойын  үлгісінің  шар-соққыштармен  ұрылу  кезіндегі  максимал 
амплитудалық  тәуелді  бәсеңдетілуі  келесі  жағдайларда  анықталды.  16 000  Гц  жиілікте  СЧЦ1  сұр 
шойын  үлгісінің  диаметрі  d=9,5  мм  шар-соққышпен  ұрылу  кезіндегі  ДҮД=73  дБ,  ал  диаметрі              
d=12,7 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі ДҮД=58 дБ. ΔАТБ=15 дБ. 
4-суретте  соғылу  кезіндегі  СЧЦ1  сұр  шойын  үлгісінің  діріл  үдеуінің  сипаттамалары   
келтірілген. 
 

●
 Техникалық ғылымдар 
 
ҚазҰТУ хабаршысы №2 2014                                            
69 
 
 
 
4-сурет.  Соғылу кезіндегі СЧЦ1 сұр шойын үлгісінің діріл үдеуінің сипаттамалары 
 
31  500  Гц  жиілікте  СЧЦ1  сұр  шойын  үлгісінің  диаметрі  d=9,5  мм  шар-соққышпен  ұрылу 
кезіндегі ДҮД=74 дБ, ал диаметрі d=12,7 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі ДҮД=57. ΔАТБ=17 дБ. 
5-суретте  соғылу  кезіндегі  СЧЦ2  сұр  шойын  үлгісінің  діріл  үдеуінің  сипаттамалары   
келтірілген. 
 
 
 
5-сурет. Соғылу кезіндегі СЧЦ2 сұр шойын үлгісінің діріл үдеуінің сипаттамалары 
 
5-суретте максимал амплитудалық тәуелді бәсеңдетілуі келесі жағдайларда байқалады. 500 Гц 
жиілікте СЧЦ2 сұр шойын үлгісінің диаметрі d=12,7 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі ДҮД=84 дБ, 
ал диаметрі d=15,2 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі ДҮД=68 дБ. ΔАТБ=16 дБ. 
16 000 Гц жиілікте СЧЦ2 сұр шойын үлгісінің диаметрі d=12,7 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі 
ДҮД=83 дБ, ал диаметрі d=15,2 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі ДҮД=66 дБ. ΔАТБ=17 дБ. 
31500 Гц жиілікте СЧЦ2 сұр шойын үлгісінің диаметрі d=12,7 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі 
ДҮД=82 дБ, ал диаметрі d=15,2 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі ДҮД=65 дБ. ΔАТБ=17 дБ. 
2-кестеде  жаңадан  қорытылған  ЕШ-1,  ЕШ-2  және  ЕШ-3  шойын  қорытпаларының  діріл 
сипаттамалары келтірілген.  
 

●
 Технические науки 
 
70                                                
№2 2014 Вестник КазНТУ
 
  
 
2-кесте.  Жаңадан  қорытылған  ЕШ-1,  ЕШ-2  және  ЕШ-3  шойын  қорытпаларының  діріл 
сипаттамалары  
 
 
р/с 
№ 
Ш
ой
ы
н
д
ард
ы
ң
  
м
арк
ас
ы
 
Ш
ар
-с
о
қ
қ
ы
ш
 
ты
ң
 д
и
ам
ет
р
і,
 
d,
  
м
м
 
Орташа геометриялық жиіліктері бар, Гц, октавалық жолақтардағы 
діріл үдеуінің деңгейлері, дБ 
Д
Ү
Ж
Д
, 
д
Б
А
 
31,
5
 
63
 
125
 
250
 
500
 
1000
 
2000
 
4000
 
8000
 
16000
 
31500
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
 
1 
 
ЕШ-1 
9,5 
66 
62 
63 
64 
66 
63 
64 
64 
62 
69 
70 
75 
12,7 
80 
79 
78 
80 
56 
55 
53 
54 
54 
55 
53 
85 
15,2 
69 
64 
67 
69 
57 
55 
54 
54 
82 
82 
92 
95 
18,3 
55 
54 
58 
62 
59 
57 
55 
92 
92 
92 
92 
98 
2 
ЕШ-2 
9,5 
68 
65 
65 
65 
69 
65 
65 
68 
65 
70 
69 
115 
12,7 
82 
80 
70 
82 
60 
61 
62 
62 
63 
65 
61 
116 
15,2 
70 
65 
72 
70 
60 
65 
62 
63 
79 
60 
65 
118 
18,3 
60 
62 
65 
65 
60 
60 
61 
62 
85 
85 
90 
120 
3 
ЕШ-3 
9,5 
69 
68 
70 
66 
68 
65 
66 
68 
64 
73 
76 
116 
12,7 
82 
75 
76 
80 
62 
65 
65 
66 
66 
70 
74 
117 
15,2 
72 
80 
79 
74 
61 
62 
63 
66 
67 
68 
64 
120 
18,3 
61 
65 
68 
65 
64 
68 
69 
60 
90 
85 
92 
119 
 
Діріл үдеуі деңгейі қисығының сипаты төмендегідей: 
- зерттелген үлгілердің діріл үдеулерінің деңгейлері келесі аралықта жатыр 53-125 дБ; 
-  діріл  үдеулері  деңгейлерінің  максимумдары  4000-31500  Гц    (90-92  дБ)  жиіліктерінде 
байқалады; 
- діріл үдеулері деңгейлерінің минимумдары  1000-8000 Гц (53-55 дБ) жиіліктеріне тән; 
-  діріл  үдеулері  деңгейлерінің  максимал  мәндері  диаметрі  d=18,3  мм  шар-соққышпен  ұрылу 
кезінде байқалады; 
- салыстырылатын үлгілердің діріл үдеулері деңгейлерінің минимал мәндері диаметрі d= 9,5 мм 
шар-соққышпен ұрылу кезінде аңғарылады; 
- ЕШ-1, ЕШ-2 және ЕШ-3 жаңа қорытылған шойын үлгілерінің  «Lin» сипаттамасындағы діріл 
үдеулерінің  жалпы  деңгейлерінің  максимумдары  диаметрлері  d=15,2  мм  және  d=18,3  мм  шар-
соққыштармен ұрылу кезінде байқалады (123-125 дБ). 
6-суретте  соғылу  кезіндегі  ЕШ-1  бәсеңдеткіш  шойын  үлгісінің  діріл  үдеуінің  сипаттамалары   
келтірілген. 
 
 
 
6-сурет. Соғылу кезіндегі ЕШ-1 шойын үлгісінің діріл үдеуінің сипаттамалары 

●
 Техникалық ғылымдар 
 
ҚазҰТУ хабаршысы №2 2014                                            
71 
 
6-суретке сәйкес максимал амплитудалық тәуелді бәсеңдетілу 63 Гц жиілікте ЕШ-1 сұр шойын 
үлгісінің  диаметрі  d=12,7  мм  шар  соққышпен  ұрылғанда  ДҮД=79  дБ,  ал  диаметрі  d=15,2  мм  шар-
соққышпен ұрылғанда, ДҮД=64 дБ байқалады. ΔАТБ=15 дБ. 
 
 
 
7-сурет. Соғылу кезіндегі ЕШ-2 сұр шойын үлгісінің діріл үдеуінің сипаттамалары 
 
7-суретте  максимал  амплитудалық  тәуелді  бәсеңдетілу  63  Гц  жиілікте  ЕШ-2  жаңадан 
қорытылған  сұр  шойын  үлгісінің  диаметрі  d=12,7  мм  шар-соққышпен  ұрылғанда  ДҮД=80  дБ,  ал 
диаметрі d=15,2 мм шар-соққышпен ұрылғанда, ДҮД=65 дБ анықталады. ΔАТБ=15 дБ. 
8-суретте  соғылу  кезіндегі  ЕШ-3  бәсеңдеткіш  шойын  үлгісінің  діріл  үдеуінің  сипаттамалары   
келтірілген. 
 
 
 
8-сурет.  Соғылу кезіндегі ЕШ-3 сұр шойын үлгісінің діріл үдеуінің сипаттамалары 
 
8-суретте  максимал  амплитудалық  тәуелді  бәсеңдетілу  63  Гц  жиілікте  ЕШ-3  жаңадан 
қорытылған  сұр  шойын  үлгісінің  диаметрі  d=15,2  мм  шар-соққышпен  ұрылғанда,  ДҮД=80  дБ,  ал 
диаметрі d=18,3 мм шар-соққышпен ұрылғанда, ДҮД=65 дБ байқалады. ΔАТБ=15 дБ. 
250 Гц жиілікте ЕШ-3 сұр шойын үлгісінің диаметрі d=12,7 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі 
ДҮД=80 дБ, ал диаметрі d=15,2 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі ДҮД=74 дБ. ΔАТБ=6 дБ. 
16  000  Гц  жиілікте  ЕШ-3  сұр  шойын  үлгісінің  диаметрі  d=12,7  мм  шар-соққышпен  ұрылу 
кезіндегі ДҮД=70 дБ, ал диаметрі d=15,2 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі ДҮД=68 дБ. ΔАТБ=2 дБ. 

●
 Технические науки 
 
72                                                
№2 2014 Вестник КазНТУ
 
  
 
31 500 Гц жиілікте ЕШ-3 сұр шойын үлгісінің диаметрі d=12,7 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі 
ДҮД=74 дБ, ал диаметрі d=15,2 мм шар-соққышпен ұрылу кезіндегі ДҮД=64 дБ. ΔАТБ=10 дБ. 
 
ЛИТЕРАТУРА 
1 Лагунов Л.Ф., Осипов Г.Л. Борьба с шумом в машиностроении. – М.: Машиностроение, 1980. 150с. 
2  Тимощенко  В.А.,  Марталов  В.К.  Снижение  шума  в  источниках  образования  заготовительных 
производств обработки металлов. //Материалы Всесоюзной научно-методической конференции «Акустическая 
экология - 90». Под ред. д.т.н. Н.И. Иванова. – Л.: ЛДНТП, 1990. – С. 72-74. 
3  Утепов  Е.Б.  Вибродемпфирующий  сплав  «Каспи»  ДС121ЕРК  –Министерство  науки  и  новых 
технологий Республики Казахстан. КазгосЦНТИ, Актюбинский ЦНТИ, сер. НТД № 94-04, 1994. – 2с. 
4 Фавстов Ю. К., Шульга Ю. Н., Рахштадт А. Г. Металловедение высокодемпфирующих сплавов.  Под 
ред. А. Г. Рахштадта - М. «Металлургия» 1980. С. 271 с. ил. 
 
5 Марочник сталей и сплавов. Под редакцией В.Г. Сорокина. МОСКВА «МАШИНОСТРОЕНИЕ» 1989. 
640 с 
REFERENCES 
1 Lagunov L.F., Osipov G.L. Borba s shumom v mashinostroenii. – M.: Mashinostroenie, 1980. 150s.  
2  Timoshchenko  V.A.,  Martalov  V.K.,  Snijenie  shuma  v  istochnikah  obrazovaniya  zagotavitelnyh  proizvodstv 
obrabotki metallov. // Materialy Vsesoyuznoi nauchno – metodicheskoy konferentsii «Akusticheskaya Ekologiya - 90». 
Pod red. d.t.n.. N.I. Ivanova. – L.: LDNTP, 1990. – S. 72-74. 
3  Utepov  E.V.  Vibrodempfiruuyshchii  splav  «Kaspi»  DS121ERK  –  Ministerstvo  nauki  I  novyh  tehnologii 
Respublika Kazahstan. KazgosTSNTI, Aktuybinskii TSNTI, ser. NTD № 94-04, 1994. – 2s. 
4 Favstov Ju. K., Shul'ga Ju. N., Rahshtadt A. G. Metallovedenie vysokodempfirujushhih splavov. Pod  red. A. 
G. Rahshtadta - M. «Metallurgija» 1980. S. 271 s. il.  
 
5 Marochnik stalej i splavov. Pod redakciej V.G. Sorokina. MOSKVA «MAShINOSTROENIE» 1989. 640 s 
 
Өтепов Е.Б., Өмірбай Р.С., Егемова Ш.Б., Малғаждарова М.К. 
Сұр шойынның жаңа демпфірлігінің құрылуы 
Түйіндеме. Кеңінен таралған белгілі сұр шойындар СЧ10, СЧ20, СЧЦ1, СЧЦ2, СЧ15 дірілді акустикалық 
құрамы зерттелді.  Балқытылған  жаңа  шойын  құрамы  ЕШ-1  (1,5-2,6  )%  Si,  (0,7-1)%  Mn,  (0,8-0,95)%  Cr, ЕШ-2 
(1,7-3,5)% Si, (1,7-1,5)% Mn, (1,0-1,5)% Cr. Тәжірибелі шойындардың үдеу дірілі зерттелуімен, ЕШ-1 (75-98) дБ 
шойынының құрамы ең үйлесімді болып табылды.   
Кілт сөздер: акустика, дыбыстық сәулелену, дыбыстық қысым деңгейі, жиілік, шу және діріл, шойын. 
 
Утепов Е.Б., Омирбай Р.С., Егемова Ш.Б., Малгаждарова М.К. 
Создание новых демпфирующих чугунов 
Резюме.  Исследованы  виброакустические  свойства  широко  известных  чугунов  СЧ10,  СЧ20,  СЧЦ1, 
СЧЦ2, СЧ15. Выплавлены новые чугуны ЕШ-1 (1,5-2,6 )% Si, (0,7-1) % Mn, (0,8-0,95) % Cr, ЕШ-2 (1,7-3,5) % Si, 
(1,7-1,5)  %  Mn,  (1,0-1,5)  %  Cr.  Исследованы  виброускорение  опытных  чугунов,  наиболее  оптимальными 
свойствами обладает чугун ЕШ-1 (75-98) дБ.  
Ключевые слова: акустика, звуковое излучение, уровень звуковых давлений, частота, шум и вибрация, 
чугун. 
 
Utepov E.B., Omirbai R.S., Yegemova Sh.B., Malgajdarova M.K. 
Creating a new damping cast iron 
Summary.  Investigated  properties  of  well-known  iron  SCH10,  SCH20,  SCHTS1,  SCHTS2,  SCh15. Cast iron 
smelted new ESh-1 (1,5-2,6) % Si, (0,7-1) % Mn, (0,8-0,95) % Cr, ESh-2 (1,7-3,5) % Si , (1,7-1,5) % Mn, (1,0-1,5) % 
Cr. Investigated vibration acceleration experienced cast iron, the optimal properties has cast ESh-1 (75-98) dB. 
Key words: acoustics, sound radiation, sound pressure level, frequency, noise and vibration, cast iron. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

●
 Техникалық ғылымдар 
 
ҚазҰТУ хабаршысы №2 2014                                            
73 
 
УДК 693.542 
Х.Г. Аканов, М.Н.  Мухтарова, А.З. Нұрмұханова, А.К. Нұрсейтова,  
Г.К. Мукашева, Б.О. Қонақбаев 
(Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті, 
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті 
Алматы, Қазахстан Республикасы) 
 
БЕТОН ҚҰРАМЫНДАҒЫ ҚОСПАЛАРДЫҢ ҚҰНДЫЛЫҒЫН АНЫҚТАУ АНАЛИЗІ 
 
Түйіндеме.  Бұл  мақалада  қосылатын    қоспалардың  бетонға  деген  әсері  айтылған.  Қалыпты  жағдайда 
қатуы, жылытылған өңдеуден кейін қаттылығы және бетон қоспасының қозғалыстағы көрсеткіші келтірілген. 
Түйін сөздер: қоспа, бетон қоспасы, сапа көрсеткіші, жылыту өңдеулері, бетон мықтылығы, қысымның 
түрлері, тұрақтылық эффектісі және су ұстайтын қоспалар.  
 
Бетонды  дайындау  барысында  бетон  қоспасының  құрамын  реттеу  мақсатымен  әртүрлі 
химиялық  қоспалар  пайдаланады.    Олардың  кейбіреуін  қолданғанда,  уақыт  өтісімен  бетон  және 
темір-бетонды  құрылымдардың  беттерінде  тұздықтар  пайда  болуы  мүмкін.  Көрсетілген 
құбылыстарды  іздеу  мен  болдырмау  үшін  бетондарға  сәйкестелген  сынақтарды  қолданады.    Одан 
басқа,  сарапшылық  тексерулерде  бетондағы  кейбір  қоспаларды  анықтау  үшін  жылдамдатылған 
сынаулар жүргізілуі мүмкін [1].   
Қоспа сапа көрсеткiштерi бойынша, айқын өнiмге арналған нормативтiк-техникалық құжаттама 
талаптарына,  ал    сәйкес  әрекеттің  тиімділік  көрсеткіші  бойынша  ГОСТ  24211  талаптарға  сай 
тиімділік критериіне жауап беруi керек.  
Қосымшаның  тиімділігін  бетондық  қоспаның  сапалық  көрсеткішімен,  бақыланатын  және 
негізгі  бетон  құрамымен,  тұрақтанған  және  су  ұстап  қалатын  және  құрышты  арматураға  қатысты 
бетонды  қорғайтын  қасиеттерін  жоғарылататын  қосымшалардан  басқа  салыстырып  анықтайды. 
Көрcетiлген қосымшалардың тиiмдiлiгi тек қана негiзгi құрам бетондарында анықтайды. 
Бақыланатын құрам бетоны — қосымшаларсыз бетон.  
Негізгі құрам бетоны — қосымшаның оптималды мөлшерімен бақыланатын құрам бетоны [2].
 
 
Илемдендiрушi қоспалардың тиiмдiлiгін анықтау 
Илемдендiрушi қоспаның тиiмдiлiгi бетон қоспасының қозғалысының және берiктiктiң өзгеруi 
бойымен,  бетон  үлгiлерін  жылулық  өңдеу  және  қалыпты  жағдайларда  қатаюдан  кейiн  анықтайды. 
Илемдендiрушi  қоспалардың  тиiмдiлiгін  анықтауы  үшiн  ГОСТ  10180  и  ГОСТ  10181.1.  бойынша 
сынақ заттарын және қосалқы құрылымдарды қолданады. 
Сынақтарды  өткiзудiң  алдында  майда  және  iрi  толтырғыштар  кептiрiліп,  бетон  қоспаларының 
салмақтарын  өлшейдi.  Құрайтын  материалдардың мөлшерлеу  қателiгi  -  масса  бойынша  1  %-тен  аса 
емес. Қосымшаның өлшенген мөлшері жабудың суымен араластырады. 
Бақылау  және  негiзгi  құрамды  бетон  қоспаларын  бiрдей  су  цементтi  қатынаспен  даярлайды; 
бақыланатын  құрамның  қозғалғыштығын  2-4  см  деп  қабылдайды.  Бетондық  қоспалар  үшін 
қозғалғыштықты ГОСТ 10181.1. бойынша анықтайды. Бетондық қоспалардан сығу беріктігін анықтау 
үшiн  үлгiлер  жасайды.  Үлгiлер  жылулық  өңдеуге  ұшырайды  (сынақтарды  екi  мерзiмде  және 
сынақтарды  үш  мерзiмдегi  қалыпты  жағдайларында  қатуға  тастап  кетедi).  Үлгілер  ГОСТ  10180 
бойынша сығылғыштыққа сыналады. 
-жылулық өңдеуден өткендерге - 4 сағ. кейін содан кейінгі 24 тәулік мерзімде; 
- қалыпты жағдайларында қатқан - 3,  7  және  28 тәуілік мерзімде. 
Қосымшалардың пластификациялайтын қабiлеттiлiгiнiң тиiмдiлiгiн бетон қоспасының ыңғайлы 
жиналатындығымен  және  негiзгi  құрамды  бетонның  берiктiгiнiң  бетон  қоспасы  және  ГОСТ  24211 
талаптарына сәйкестiкте бетонның бақыланатын құрамын өзгеруi бойынша бағалайды. 
Сынау нәтижелерін журналға тіркейді, оған келесi графтар ескерілуi керек: 
-илеудің дайындалған күні; 
-үлгілердің таңбалануы; 
- қосымшаның атауы және оның мөлшерi; 
- конустың шөгуімен анықталатын бетон қоспаларының қозғалғыштығы ; 
-бетонның қату шарттары; 
 

●
 Технические науки 
 
74                                                
№2 2014 Вестник КазНТУ
 
  
 
-бетон үлгілерін сынау уақыты және бетон жасы; 
-бетонның сығылғыштыққа беріктігі. 
Тұрақтанған және су ұстап қалатын қосымшалардың тиiмдiлiгiн анықтау 
Тұрақтанған  және  су  ұстап  қалатын  қосымша  тиiмдiлiгін    бетон  қоспасының  жiктелетiн  -  су 
бөлу және ерiтiндi көрсеткiштерiнің өзгеруі бойынша анықтайды. Тұрақтанған және су ұстап қалатын 
қосымшалардың  тиiмдiлiгiн  анықтау  үшiн  ГОСТ  10181.4  бойынша  сынақ  заттары  және  қосалқы 
құрылымдарды  қолданады.  Негiзгi  құрамды  бетон  қоспаларын  ыңғайлы  жиналатындық  бойынша 
даярлайды.  Бетон  қоспалары  үшiн  ГОСТ  10181.4  бойынша  су  және  ерiтiндi  бөлу  көрсеткiштерiн 
анықтайды. 
Тұрақтанған  және  су  ұстап  қалатын  қосымшалардың  тиiмдiлiгiн  ГОСТ  24211  талаптарына 
сәйкестiкте бақылау құрамды бетон қоспасы мен негiзгi құрамды бетон қоспасының су және ерiтiндi 
бөлу өзгеруi бойынша салыстыра отырып бағалайды. 
Сынау нәтижелерін журналға тіркейді, оған келесi графтар ескерілуi керек: 
-илеудің дайындалған күні; 
- қосымшаның атауы және оның мөлшерi; 
- конустың шөгуімен анықталатын бетон қоспалары; 
-су және ерiтiндi бөлуді анықтайтын нәтижелер. 
 
Бетон қоспасының шайқалуын жақсартатын қосымшалардың тиiмдiлiгiн анықтау 
Бетон  қоспасының  шайқалуын  жақсартатын  қосымшалардың  тиімділігі  қозғалғыштығының 
сақталуымен  және  қоспаның  сорғы  қондырғысынан  шайқалғанға  дейінгі  және  кейінгі  жіктелу 
көрсеткішімен  анықтайды.  Бетон  қоспасының  шайқалуын  жақсарту  қосымшалардың  тиiмдiлiгін 
анықтауы  үшiн  ГОСТ  10181.1  және  ГОСТ  10181.4  бойынша  сынау  заттары  мен  қосалқы 
құрылымдарды  қолданады.  Бетон  тасымалдаушы  науаның  ашық  аяғы  бетон  сорғысы  қабылдағыш 
шанаққа  нұсқайды.  Сынақтарды  өткiзудiң  алдында  сорғы  қондырғысы  арқылы  1:3-шi  құрамды 
цемент  -  құм  ерiтiндiсi  жіберіледі.  Көрcетiлген  ерiтiндiнiң  көлемi  0,5  м
3 
кем  емес  болуы  керек.  Iрi 
толтырғыштың астықтарының ең жоғары мөлшерi 20 мм аспауы керек. 
Көлемiнiң ыңғайлы жиналатындығы әрқайсысы  0,8 м
3 
кем емес бойынша бақылау және негiзгi 
құрамдары  бетон  қоспалары  даярлайды.  Қоспаны  бетон  сорғысының  қабылдағыш  шанаққа 
жүктейді,оларды  2  мин.  барысында  араластырады,  сосын  ГОСТ  10181.1  бойынша  қозғалғыштығын 
анықтайды. Бетон қоспаларын, су жүйесiнде орналастырылған қысымды әр минут арқылы бекiте, ең 
жоғары  өнiмдiлiкте  бетон    сорғысы  арқылы  қотарады.  Қабылдағыш  шанаққа  қосымшалармен  бетон 
қоспасы  үшiн  олардың  қотаруы  және  түсуден  кейiн  қозғалғыштық  пен  [3  ]  жiктелетiнін  қайтадан 
анықтайды. 
 
Сынау нәтижелерін өңдеу ережелері 
Негізгі  құрамды  бетон  қоспасының  қозғалғыштық  және  жіктеу  көрсеткіштері  қоспа  бетон 
сорғысынан өткенде төмендемеуі керек. Манометр көрсеткіштері бойынша бақыланатын және негізгі 
құрамды  бетон  қоспаларын  шайқау  барысында    гидрожуйедегі  орташа  арифметикалық  қысым 
анықталады.   
Қысым өзгерісін D Р  процент бойынша мына формуламен есептейді  
                                             
,
100




k
д
k
P
P
P
P
                                                                    (1) 
Мұнда, Р
к
- бақыланатын құрамды бетон қоспаларын шайқау барысында пайда болатын қысым 
көрсеткіші, МПа; 
Р
д
-  негізгі  құрамды  бетон  қоспаларын  шайқау  барысында  пайда  болатын  қысым  көрсеткіші, 
МПа; 
                                              
;
...
2
1
n
P
P
P
P
kn
k
k
k




                                                                  (2) 
                                           
,
...
2
1
n
Р
Р
Р
P
дn
д
д
с
д




                                                                   (3) 
мұнда    Р
к1
,  Р
к2
,  Р
кn
  -  1-ші,  2-ші,    ...,  n-ші  бақыланатын  құрамды  бетон  қоспаларын  шайқау 
барысында пайда болатын қысым көрсеткіштер, МПа; 

жүктеу/скачать 38,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: