60
I ТАРАУ
Тарихтан туындаған болашақ
түркілердің қайта бірігуінің стратегиялық тұғырнамасының берік іргетасын
қалау болып табылады.
Түркілердің ең ежелгі мемлекеттерінің бірі – Алтын Орда империясы,
Ноғай және Қазақ хандығы секілді құрылымдардың құрамында эволюцияның
барлық сатысынан өткен
қазіргі Қазақстан Республикасы, Сақтар, Ғұндар,
Көктүріктер, Қарахандар мен Қыпшақтар секілді мемлекеттердің Отаны бо-
лып, қыпшақтардың тал бесігіне айналды. Аумағы 2 727300 шаршы шақырым
құрайтын Қазақстан жер көлемі жағынан әлемдегі 9-шы мемлекет болып табы-
лады. Оның алып жатқан ауданы шамамен Шығыс Еуропаның көлеміне тең.
Сонымен қатар Қазақстан ислам және түркі мемлекеттерінің арасында да жер
аумағы мен табиғи байлықтардың ресурстық қоры жөнінде ең бай ел ретінде
мойындалады. Халқының саны – 16 638000 адам құрайды. ІЖӨ жылдық көлемі
178 млрд 312 млн АҚШ долларын, ал халықтың тұтыну көлемі – 10 694 дол-
лар құрайды. 2009 жылғы барлау жұмыстарының қорытындысы бойынша,
Қазақстандағы мұнай қорының мөлшері 39,6 млрд баррель, яғни 6,5 млрд тон-
на құрады, бұл көрсеткіш жалпы әлемдік мұнай қорының 3,2 пайызы екендігін
көрсетеді. Қазақстан Үкіметі 2011 жылы мұнай өндіру деңгейін жылына 100
млн тоннаға дейін жеткізді, ал 2015 жылға қарай бұл мөлшерді 150 млн тоннаға
дейін жеткізу межеге алынып отыр. 2009 жылдың басындағы дәлелденген
ақпараттарға қарағанда елдегі табиғи газдың жалпы қоры 1,82
трлн шаршы
метр, яғни әлемдік қордың 1,7 пайызын құрады. Тәуелсіздік алған жылдар-
дан кейінгі мұнай өнімдері мен газ сатудан түскен пайда айтарлықтай болып,
соның нәтижесінде Қазақстан өмір сүру деңгейі жөнінен Азиядағы ең дәулетті
мемлекеттердің біріне айналды (247).
Қазақстан Республикасының сыртқы саяси стратегиясы Орталық Азияның
дамыған елдерімен үйлесімділік қарым-қатынастарын орнатуға, сондай-ақ түркі
мемлекеттерінің бірлестігін білдіретін елдермен тығыз байланыс дамытуға және
осы тұрғыдағы басымдықты сақтауға бағытталған. Орталық Азияның өзбектер,
түрікмендер және қырғыздар секілді ежелгі мемлекеттері мен халықтары та-
рихи эволюцияларының нәтижесінде, негізінен
тұрақты аумақтар шегінде
құрылған Өзбекстан, Түрікменстан және Қырғызстан өсіп келе жатқан осы
өңірдің Шығысымен де, Батысымен де тығыз қарым-қатынастарын дамытқан
елдер саналды.
Өзбек хандығын (Шейбанидтер мемлекеті) 1468 жылы Тимуридтер жойып
жібергенімен, ол 1500 жылы (Әзербайжанның Сефевидтер мемлекетімен бір
мезгілде) қайта жаңғырды.
Кейінірек, тура Әзербайжандағы секілді (Бұхара,
Қоқан және Хиуа хандықтарына бөлінген) Өзбекстан ХІХ ғасырда Ресей им-
периясына қосылды. Ал, 1920 жылға дейін ол Бұқара әмірлігі деп аталған мем-
лекет болды. Өзбекстан тек 1924 жылғы ұлттық қарсылық қозғалыстың толық
жойылуынан кейін ғана КСРО құрамына қосылды. Аталған республика КСРО
құрамында болған кезінде одақтың ішінде және одан тысқары жерлерде де
мақта өсіретін аграрлық аймақ ретінде танымал болды. 1991 жылдың 31 тамы-