Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы
жүктеу/скачать 270,58 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 38 Табиғат жанын аялайық
| 119 сөз, Газеттен.
№36 Бетховен Людвиг Бетін жел қағып тотыққан, шашы дудыраған, мығым денелі мосқал адам Вена тұрғындарына жақсы таныс. Ол күн сайын серуенге шығады. Оған музыка жазу сондай қажет болса, даланың кеңістігін сезіну, көгілдір аспанды тамашалау сонша қажет. Оның бойында күш-қайрат, шығармашылық ой ұшан-теңіз еді. Міне, нак осы шақта музыкант үшін ең ауыр соққы - саңыраулыққа тап болу. Композитордың ауруы күн сайын күшейе түсті. Ол көпшілікпен араласа алмады. Бетховенге шет аулақта табиғатпен жеке “тілдесу” ғана қалды. Ол құстардың у-шуын, желдід гуілін естімеді. Ол мүлдем естуден қалды. Бұл ұлы композитор үшін ең ауыр соққы болды. Бірақ композитордың ерік-жігері күшті еді. Дәл осы кезде оның “Қаһармандық симфониясы” дүниеге келді. Бұл симфония бүкіл әлемді дүр сілкіндірген шығарма болды. 111 сөз, «Ол кім? Бұл не?» Кітабынан. №37 Пифагор Пифагор - ежелгі грек оқымыстысы. Ол Самос аралыңда туған. Бұдан 2500 жыл бұрын Кротонға келіп қоныстанады. Ежелгі Грецияның Италиядағы отары болған Кротон қалашығында өзінің шәкірттері- пифагоршылармен бірге ғылыммен шұғылданады. Олар ғылымда көптеген маңызды жаңалықтар ашты. Олар геометриадағы әйгілі Пифагор теориясын ашқан. Сендер Пифагор теориясын мектеп оқулықтарынан білесіндер. Ғалымдар сол кезде-ақ Жер шар тәрізді және Жерге ұқсас басқа да әлем дүниесі бар екенін айтты. Пифагор туралы аңыздар өте көп. Ол әйгілі теорияны ашқаннан кейін шабыт құдайына ризашылықпен құрмет білдірген. Оған арнап, өгізді құрбандыққа шалған. Пифагор мен оның шәкірттері ғылым үшін тынбай еңбек еткен. Олар ашқан жаңалықтар -ақиқат. Осыдан екі жарым мың жыл бұрын ғылымға үлес қосқан ғалымдардың еңбегі күні бүгінге дейін қолданылып келеді. 110 сөз, «Ол кім? Бұл не?» кітабынан. №38 Табиғат жанын аялайық Жазда қой бағып жүріп, таяқ тастам жердегі бұта артынан шыр-шыр еткен торғайдың даусын естідім. Бұл неге сонша шырылдайды деп, атымның басын бұрып қарасам, қанаты талып, жанталасып жүрген торғай екен. Бір кезде оған жанаса шүйіліп, қырғи да ұшып өтті. Әлсіреген торғайды іліп кете жаздады. Кенет бір торғай тыңнан қосылып, әлгі қалжыраған торғайға ара түсіп, жыртқыштың назарын өзіне аударуға әрекеттенді. Оларға тағы үш-төрт торғай көмекке келді. Бәрі жұп жазбай ұшып, ағаш тасасына көрінбей кетті де, мен көз жазып қалдым. Әлгі торғайлар тон-тобымен қайта көрінді. Қырғи көкке қайта көтеріліп кетті де, қайтадан қалықтап шабуылға әзірленді. Торғайлар топ болып ұшып, әлсіреген жалғыз торғайға ара түсіп аласұруда. Мен олардың жауға қарсы бірлесе күш жұмсайтынын көріп, қайран қалдым. 110 сөз, «Ұлан” газетінен» №39 Орманда Еменді ормандарда емендер бір-бірінен алшақ өседі. Жапырақтары қалын өскендіктен дәл түбі көлеңкелі, араларындағы ашық алаңқайлар шуақты болып келеді. Көлеңкелі жерлерде өсетін өсімдік аз, есесіне шуақты алаңқайларда биік шалғын мен қалың бұталар - жаңғақ, итмұрын, қып-қызыл жемістері тізіліп доланалар сыңсып тұрады. Құстар мен аңдар жыртылып айырылады. Жемістерді шоқып жеп барылдақ торғайлар жүреді. Қыстыгүні мұнда үсік ұрып тұрған тәтті итбүлдіргендерді теріп жеуге сарнауық торғайлар жиналады. Алып емендердің асты қабандар үшін бейне бір дайын қойма тәрізді. Олар дәмді де майлы емен жаңғақтарын жеуге келеді. Емен жаңғақтары айналаны шуға көміп, топ-топ болып жиналатын көк ала қанат жорғаторғайлардың да сүйсініп жейтін тағамы. Олар емен жаңғақтарын тоя жеп қана қоймай, өздерімен бірге ала кетеді. 105 сөз, «Ол кім? Бұл не?» кітабынан. №40 Кесіртке Жан-жануарлар өз құйрығын түрліше пайдаланады. Табиғатта құйрығын қиын сәттерде үзіп тастап кететін хайуанаттар да бар. Бұл кәдімгі өзіміз көріп жүрген кесіртке. Оның жаулары көп, бірақ қорғанатын ештеңесі жоқ. Кесіртке қашып үлгірсе жақсы, ал жауы әрі жүйрік, әрі епті болса қайтпек? Ондайда жауы шап беріп құйрықтан ұстайды да, сол құйрықты тістеген күйі қалады. Ал кесірткенің өзі лезде көзден ғайып болады. Құйрық кесірткеге жүре пайда болатын нәрсе. Біраз уақыттан кейін оның жаңасы өсіп жетіледі. Тоспа, тоған, көлдерді мекендейтін тритондар да осы сияқты. Құйрығын балық жұлып кетсе де, шаян жеп қойса да оған онша қауіпті емес, өйткені тритон құйрығы тұрмақ жұлынған аяғын да қайтадан өсіріп алады. жүктеу/скачать 270,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|