Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы
жүктеу/скачать 270,58 Kb.
|
9-11 сынып оқушыларына арналған диктанттар жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- 76 Ханшайымның оралуы
- 77 Тарихи ғажайыптар
- 78 Қарғалы кеніші
| 127 сөз, Журналдан.
№75 Алтын адам “Алтын адам” - шартты атау. Ол - археологиялық қазбадан табылған жауынгердің алтындаған сән-салтанатты киімі. Басына төбесі ұзынша, шошақ бас киім киген, 200- ден аса алтын заттармен әшекейленген. Алтын заттардың әр бөлшегі барыстың, тау ешкінің, арқардың, жылқының, құстың кескінімен таңбаланған. Иір мүйізді, қанатты екі аттың мүсіні мандай тұсында тұр. Мойнына бұралған алтын алқа таққан, алқаның ұшында жолбарыстың басы бейнеленген. Сырт киімі бешпет пен шалбар. Қызыл түсті былғары қысқа бешпеттің бойына тұтас жапырақ алтыннан жапсырылған. Жағасы, өңірі., етегінде жолбарыстың айбарлы тұмсығы бейнеленген төртбұрышты ірі-ірі әшекейлер. Жейдесінің жағасы мен жеңіне де алуан-алуан алтын өрнек қадалған. Сыртынан буынған алтын белдіктегі әшекей де кесек алтыннан құйылған. Үлкен екі алтын сақинаның біреуінің бетінде сәнді бас киім киген, қолына қыран ұстаған адамның басы бейнеленген. 136 сөз, журналдан №76 Ханшайымның оралуы Адамзат өркениеті мен мәдениетіне сақтардың қосқан үлесі қаншалықты екенін қазір кім де болса мойындап қалған. Олар мұнан 2,5 мың жыл бұрын бүкіл Еуразия территориясын мекен еткен көшпенділер. Таулы Алтай қорғанынан табылған әйел адамның киімі қайтадан қалпына келтірілді. Киімдегі ою-өрнектің құндылығы орасан зор. Алтын адамның сыңары болуға лайық ханшайымның киімі адамды қайран қалдырады. Есіктен табылған Алтын адам, Атыраудан табылған самраттық әулие, Таулы Алтайдан табылған ханшайым киімі-адамзат құндылықтары екендігі даусыз. Бүгін өркениет атаулыны мойындата бастаған біздің ата-бабаларымыз өнердің қай түрін де жоғары деңгейде ұштаған. Олар атқа шабудың, кірпіш күйдіру мен темірді балқытудың асқан шебері бола білген. Генеалогиялық кесте жасап, көз жетпес кеңістіктерді бағындырған. Ал сақ зергері жасаған алтын өрнек пен әшекейді кез келген шебер бүгін де жасауға батылы бармайды. Таулы Алтайдан табылған ханшайым киімі осының тағы да бір дәлелі. Киімдегі ою-өрнек стилі көз тоймас сұлулық, ерекше дүниетаным. Бұл дүние жүзінің ғалымдары мен өнер зерттеушілері, әлем жұртшылығы мойындаған нәрсе. 145 сөз, Газеттен. Қазақ даласынан табылып жатқан археологиялық ескерткіштер өз ғажайыптарымен әлемді таңқалдырып келеді. Бұлардың барлығы-көне тарихымыздың куәлары. Алтын адам деген атқа ие болған ғажайып ескерткіш 1969-1970 жылдары Алматы қаласынан 50 шақырым жердегі Есік қорғанынан табылды. Оны алғаш ашып, әлемге танытқан ғалым - археолог Кемел Ақышев. Бұл обаға б.з.д. У-ІҮ ғасырда өмір сүрген 17-18 жас шамасындағы сақ жауынгері, сол кездегі дәстүр бойынша, киімімен, тұрмыстық заттарымен қоса жерленген. Оның салтанатты биік бас киімі, бешпеті, шалбары мен етігіне дейін 200-ден астам аң, құс сипатты алтын әшекейлермен безендірілген. Қару-жарағы, сақинасы да алтын. Оның Алтын адам аталуы да сондықтан. Сонымен қатар, Алтын адамның жанына қыш құмыралар, ағаш ыдыс-аяқтар қойылған. Соның бірі - 26 таңбадан тұратын жазуы бар күміс тостаған. Тостағандағы жазуды ғылымда Есік жазуы деп атайды. Бұл ескерткіштер қазақ жерін мекендеген бабаларымыздың осыдан 2500 жыл бұрын өзіндік жазу-сызуы мен өркендеген мәдениетінің болғандығын дәлелдейді. 141 сөз, Газеттен. №78 Қарғалы кеніші Қарғалы кеніші - Алматы қаласының маңындағы Қарғалы сайының бойынан 1939 жылы табылған алтын бұйымдар қоймасы. Бұл жерден 300-ге жуық алтыннан қапталып, асыл тастар орнатылған, ғажайын өрнекті бұйымдар табылған. Олардың ішінде сирек кездесетін тышқан бейнелі алтын сырға мен түйе бейнелі алтын жүзік бар. Бұл ескерткіштер б.з.д. II ғасыр мен б.з.ІІ ғасыр аралығында қазақ жерін мекендеген тайпалардың үздік өнерін көрсетеді. Ескерткіштердің ең бағалысы -аса шеберлікпен түрлі аңдар бейнесі салынған алтын тәж (диадема). Оның биіктігі -3,5 см, ернеуі -41,7 см. Ондағы бірінен-біріне ұласып кете беретін аң бейнелері аса нәзік те, әсем композиция құрайды. Андардың көзіне, тұяғына қондырылған асыл тастарды жай көзбен байқаудың өзі қиыи.. Ғаламат шеберлікпен салынған бұл өрнектерден сол заман өнерінің жетістігін ғана емес, адамдардың философиялық талғамын да тануға болады. жүктеу/скачать 270,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|