5. Оқу пәнінің 8-сыныптағы базалық білім мазмұны
51. Оқыту орыс тілінде жүретін мектептерде аптасына 3 сағаттан, барлығы 102 сағат, оқыту
ұйғыр, өзбек, тәжік тілдерінде жүргізілетін мектептерде аптасына 2 сағаттан, барлығы 68 сағат
бөлінген.
52. Курстың білім мазмұны төмендегідей тақырыптардан тұрады:
53. Әлеуметтік-тұрмыстық ая – 32/24 сағат. «Отбасы сыйластығы» – 12/10 сағат:
1) тілдік бөлім: құрмалас сөйлемдер. Сабақтас, салалас түрлері, ырықсыз етіс, ортақ етіс,
бұйрық рай. Сын есімдер. Құрмалас сөйлемдер интонациясы. Лексика: тақырып көлеміндегі лексикалық
бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: отбасы сыйластығы туралы қысқа 1-2 минуттық әңгімелерді тыңдап түсіну;
оқылым: тақырыпқа байланысты әңгімелер, мәтіндер оқу;
айтылым: монологтік сөйлеу: жоспары, баратын жағы, істейтін ісі жайлы;
жазылым: тақырыпқа қатысты әңгімелер жазу, өз ойын жазу;
тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу: диалог-сұхбат, сұрақ-жауап, сұрақ-мәлімет,
ақылдасу, рұқсат сұрау, және т.б; Отбасы сыйластығына қатысты достарымен полилог-ойбөліс;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: Қазақстандағы отбасы мүшелерінің сыйластығы
мәселелері; тақырыпқа байланысты әңгімелесу.
54. «Мен ата-анама көмектесемін» – 10/7 сағат:
1) тілдік бөлім: құрамалас сабақтас салалас сөйлемдер. Етістер. Есімше. Құрмалас сөйлемдер
интонациясы. Лексика: тақырып көлеміндегі лексикалық бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: тақырыпқа қатысты кішігірім әңгімелерді тыңдап түсіну;
оқылым: тақырыпқа қатысты мәтіндерді оқып, мазмұнын түсіндіру;
айтылым: монологтік сөйлеу: жасаған ісі, істейтін ісі, күнделікті ісі, ертеңгі істейтін
ісі және т.б. туралы айту;
жазылым: әңгіме жазу, өз іс әрекеті туралы тақырыпқа байланысты жазу;
тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу. Ата-аналарына көмектескені туралы достарымен
пікірлесу. Полилог-ойбөліс, диалог-сұхбат;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: әртүрлі ұлт өкілі отбасында балалары әке-шешесіне
қалай көмектесетіні туралы әңгімелер айту.
55. «Асханада тамақ ішемін» – 10/7 сағат:
1) тілдік бөлім: өтініш, тілек айтуға қатысты этикеттік орамдар. Лексика: тақырып
көлеміндегі лексикалық бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: тақырыпқа қатысты кішігірім әңгімелер тыңдап түсіну. Оқылым: тақырыпқа қатысты
мәтіндерді оқу;
айтылым: асханада ішкен тамағы туралы баяндау;
жазылым: тақырыпқа байланысты әңгіме жазу, өз іс әрекеті туралы жазу;
тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу. Тамақтану әдебі туралы достарымен пікірлесу.
Диалог-әңгіме, диалог-талқылау. Полилог-ойбөліс;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: өзге ұлт өкілдерінің тамақ мәзірі, дағдысы туралы
әңгімелесу.
56. Әлеуметтік-мәдени ая – 46/30 сағат. «Қазақстан қалаларын аралағым келеді» – 16/10
сағат:
1) тілдік бөлім: күрделі сөздер, біріккен сөздер. Лексика: тақырып көлеміндегі лексикалық
бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: тақырыпқа қатысты кішігірім әңгімелер тыңдап, түсіну;
оқылым: тақырыпқа қатысты мәтіндерді оқу;
айтылым: монологтік сөйлеу: қалалар туралы әңгіме айту, баяндау;
жазылым: әңгіме жазу, өз іс әрекеті туралы тақырыпқа байланысты жазу;
тілдесім: сұрақ-жауап, сұрақ-мәлімет диалогтары. Ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу.
Қазақстан қалалары туралы достарымен полилог-ойкөкпар. Диалог-әңгіме, диалог-талқылау;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: басқа ұлт өкілдерімен Қазақстан қалалары туралы
әңгімелесу.
57. «Қазақстан балалар жазушылары» – 16/10 сағат:
1) тілдік бөлім: тұйық етістік. Жалқы есімдер. Лексика: тақырып көлеміндегі лексикалық
бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: тақырыпқа қатысты кішігірім әңгімелерді тыңдап түсіну;
оқылым: тақырыпқа қатысты мәтіндерді оқу;
айтылым:монологтік сөйлеу: жазушының өмірбаяны туралы баяндау;
жазылым: әңгіме жазу, өз іс әрекеті туралы тақырыпқа байланысты жазу;
тілдесім: сұрақ-жауап, сұрақ-мәлімет диалогтары. Ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу.
Қазақстан балалар жазушылары мен олардың шығармалары туралы достарымен пікірлесу;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас: қазақ және орыс балалар жазушылары туралы пікірлесу.
58. «Шарын» шатқалына бардың ба?» – 14/10 сағат:
1) тілдік бөлім: туынды зат есімдер. Бұйрық рай. Лексика: тақырып көлеміндегі лексикалық
бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: тақырыпқа қатысты кішігірім әңгімелерді тыңдап түсіну (ұзақтығы 1-2 минут);
оқылым: тақырыпқа қатысты мәтіндерді оқу;
айтылым: өз ауылы /қаласы/облысының экологиясы туралы баяндау;
жазылым: тақырыпқа байланысты әңгіме жазу, өз іс әрекеті туралы жазу;
тілдесім: сұрақ-жауап, сұрақ-мәлімет диалогтары. Ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу.
Қазақстан экологиясы туралы достарымен пікірлесу;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: табиғат туралы әр ұлт өкілдерінің мақал-мәтелдері.
59. Оқу-еңбек аясы – 24/14 сағат. «Уақытты жоспарлап үйренейік» – 12/7 сағат:
1) тілдік бөлім: біріккен сөздер. Модаль сөздер. Лексика: тақырып көлеміндегі лексикалық
бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: тақырыпқа қатысты кішігірім әңгімелерді (ұзақтығы 1-2 минут ) тыңдап түсіну;
оқылым: тақырыпқа қатысты мәтіндер оқу;
айтылым: монологтік сөйлеу: мектепте не істегенін, әдетте не істейтінін айту;
жазылым: әңгіме жазу, өз іс әрекеті туралы тақырыпқа байланысты жазу;
тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу. Өзінің жұмыс күні туралы достарымен
пікірлесу. Диалог-әңгіме, диалог-талқылау. Полилог-ойбөліс;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: білім алуға қатысты қазақ халқының мақал
-мәтелдері.
60. «@-поштада қазақша сөйлесейік» – 12/7 сағат:
1) тілдік бөлім: қимыл есімдері. Сын-қимыл үстеулері. Лексика: тақырып көлеміндегі
лексикалық бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: тақырыпқа қатысты кішігірім әңгімелерді (ұзақтығы 1-2 минут) тыңдап түсіну;
оқылым: тақырыпқа қатысты мәтіндер оқу;
айтылым: монологтік сөйлеу: е-поштамен не істегенін, әдетте не істейтінін айту, баяндау;
жазылым: әңгіме жазу, өз іс әрекеті туралы тақырыпқа байланысты жазу;
тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу. Өзінің е- поштасы туралы достарымен
пікірлесу. Диалог-әңгіме, диалог-талқылау. Полилог-ойталқы;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: тілдік қарым-қатынасқа қатысты қазақ халқының
мақал-мәтелдері.
6. Оқу пәнінің 9-сыныптағы базалық білім мазмұны
61. Оқыту орыс тілінде жүретін мектептерде аптасына 3 сағаттан, барлығы 102 сағат, оқыту
ұйғыр, өзбек, тәжік тілдерінде жүргізілетін мектептерде аптасына 2 сағаттан, барлығы 68 сағат
бөлінген.
62. Курстың білім мазмұны төмендегідей тақырыптардан тұрады:
63. Әлеуметтік-тұрмыстық ая – 32/22 сағат. «Біз тату тұрамыз» – 16/11 сағат:
1) тілдік бөлім: тұрақты тіркестер. Олардың сөйлем ішіндегі экспрессивті мәні. Кейінгі
ықпалды қайталау. Лексика: тақырып көлеміндегі лексикалық бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: мәтінді тыңдап, айтылған ойды түсіну. Қазақ отбасы туралы берілген сөйлемдерді
түсіну және қолдану;
оқылым: қазақ отбасы туралы мәтіндерді дұрыс оқу және түсіну. Болған жағдайға байланысты,
сезімге әсер ететін сөздер мен сөйлемдердің мағынасын ұғу;
айтылым: қазақ отбасы туралы өзіне таныс жағдайлар бойынша конструкцияларды пайдаланып өз
ойын айту.
жазылым: өзара байланысты қысқа мәтіндерді жазу. Қазақ отбасы туралы өзі білетін
мәліметтерді қатыстырып сөйлем жаза білу, өз ойын қысқаша білдіре алу;
тілдесім: қазақ отбасы жайындағы сұхбаттарға қатысу. Қазақ отбасы туралы көзқарасын айтып,
пікір білдіру. Диалог-сұрақ. Диалог-мәлімет;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: отбасы тәрбиесі туралы қысқа мәтіндер, өлеңдер.
64. «Қазақ отбасында тұрғым келеді» – 16/11 сағат:
1) тілдік бөлім: этнолингвистикалық атаулар. Көмекші есімдер. Лексика: тақырып көлеміндегі
лексикалық бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: қазақ отбасының ерекшелігі туралы мәтінді тыңдап, айтылған ойды түсіну;
оқылым: мәтіндерді дұрыс оқу және түсіну;
айтылым: қазақ отбасындағы өзара сыйласымдылық туралы пікір білдіру;
жазылым: өзара байланысты қысқа мәтіндерді жазу. Өзі білетін мәліметтерді қатыстырып
әңгіме жазу, өз ойын қысқаша білдіру;
тілдесім: қазақ отбасы жайындағы сұхбаттарға қатысу. Диалог-сұрақ. Диалог-мәлімет. Өзіне
таныс жағдайлар бойынша конструкцияларды пайдаланып сөйлесу;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: ұсынылған қазақ отбасылары туралы мәтіндерді оқу.
65. Әлеуметтік-мәдени ая – 48/32 сағат. «Сурет галлереясына барамыз» – 16/11 сағат:
1) тілдік бөлім: қалау рай. Лексика: тақырып көлеміндегі лексикалық бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: мәтінді тыңдап, айтылған ойды түсіну. Суретшілер туралы берілген сөйлемдерді
түсіну және қолдану;
оқылым: суретшілер, сурет көрмесі, картиналар туралы мәтіндерді дұрыс оқу және түсіну;
айтылым: белгілі бір сурет туралы өз пікірін білдіру. Сурет галлереясындағы өзіне таныс
жағдайлар бойынша конструкцияларды пайдаланып сөйлеу;
жазылым: өзара байланысты қысқа мәтіндер жазу. Суретші мен суреттер туралы өзі білетін
мәліметтерді қатыстырып сөйлем жазу, өз ойын қысқаша білдіру;
тілдесім: сурет, суретшілер жайындағы сұхбаттарға қатысу. Диалог-сұрақ. Диалог-мәлімет;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: Ә.Қастеевтің туындылары туралы пікір алмасу.
66. «Мұражайға саяхат» – 16/11 сағат:
1) тілдік бөлім: неологизмдер. Қос сөздер. Лексика: тақырып көлеміндегі лексикалық
бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: мәтінді тыңдап айтылған ойды түсіну. Мұражай туралы берілген сөйлемдерді түсіну
және қолдану;
оқылым: мұражай, мұражайдағы экспонаттар туралы мәтіндерді дұрыс оқу және түсіну;
айтылым: ойын жеткізу барысында түрлі туындылар, экспонаттар жайлы айту. Мұражайдағы өзіне
таныс жағдайлар бойынша конструкцияларды пайдаланып сөйлесу;
жазылым: өзара байланысты қысқа мәтіндер жазу. Мұражай туралы өзі білетін мәліметтерді
қатыстырып сөйлем жазу, өз ойын қысқаша жазбаша түрде білдіру;
тілдесім: мұражай жайындағы сұхбаттарға қатысу. Диалог-сұрақ. Диалог-мәлімет. Диалогке
қатысу;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: ұлттық аспаптар мұражайы туралы әңгімелесу.
67. «Мен ұнататын теле/радио хабар» – 16/10 сағат:
1) тілдік бөлім: өздік етіс. Лепті сөйлемдер. Лексика: тақырып көлеміндегі лексикалық
бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: мәтінді тыңдап айтылған ойды түсіну. Радио, теледидардан естіген сөйлемдерді
түсіну және қолдану;
оқылым: көрген, естіген ақпараттары туралы мәтіндерді дұрыс оқу, түсіну;
айтылым: өзіне таныс жағдайлар бойынша конструкцияларды пайдаланып сөйлеу;
жазылым: өзара байланысты қысқа мәтіндер жазу. Теледидардан көрген бағдарлама туралы жазу;
тілдесім: теледидардан көрген, кино, бағдарламалар мен радиодан естіген жаңалықтар
жайындағы сұхбаттарға қатысу. Диалог-сұрақ. Диалог-мәлімет;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: Қазақстан телеарнасындағы танымдық бағдарлама
туралы әңгімелесу.
68. Оқу-еңбек аясы – 22/14 сағат. «Біздің елде орта мектепте білім алу. Қандай емтихандар
тапсырамын?» – 11/7 сағат:
1) тілдік бөлім: зат есім. Зат есімнен сын есім тудырушы жұрнақтар. Лексика: тақырыпқа
қатысты тілдік бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
айтылым: ойын жеткізу барысында көрген, естіген мәліметтері жайлы айту. Өзіне таныс
жағдайлар бойынша конструкцияларды пайдаланып сөйлеу;
тыңдалым: мәтінді тыңдап айтылған ойды түсіну. Естіген сөйлемдерді түсіну, қолдана алу;
оқылым: көрген, естіген ақпараттары туралы мәтіндерді дұрыс оқу және түсіну. Сөздер мен
сөйлемдердің мағынасын ұғу;
жазылым: өзара байланысты қысқа мәтіндер жазу. Өзі білетін мәліметтерді қатыстырып сөйлем
жазу, өз ойын қысқаша білдіру;
тілдесім: естіген, оқыған жаңалықтары жайындағы сұхбаттарға қатысу. Диалог-әңгіме,
диалог-талқылау. Полилог-ойбөліс;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: орыс тілді, қазақ тілді мектептерде оқылатын
тілдер туралы әңгімелесу.
69. «Менің арман мектебім» – 12/7 сағат:
1) тілдік бөлім: мақсатты келер шақ. Лексика: тақырыпқа қатысты тілдік бірліктер;
2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:
тыңдалым: мәтінді тыңдап айтылған ойды түсіну. Естіген сөйлемдерді түсіну;
оқылым: көрген, естіген ақпараттары туралы мәтіндерді дұрыс оқу және түсіну. Сөздер мен
сөйлемдердің мағынасын ұғу;
айтылым: ойын жеткізу барысында көрген, естіген мәліметтері жайлы айту. Өзіне таныс
жағдайлар бойынша конструкцияларды пайдаланып сөйлесу.
жазылым: өзара байланысты қысқа мәтіндер жазу. Мәтін бөліктеріне ат қойып, қысқаша
мазмұндап жазу. Өзі білетін мәліметтерді қатыстырып сөйлем жазу, өз ойын қысқаша білдіру.
тілдесім: естіген, оқыған жаңалықтары жайындағы сұхбаттарға қатысу. Диалог-сұрақ.
Диалог-мәлімет;
3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: сыныптағы оқушылар өз арман мектебі туралы ой
алмасады.
7. 5-сынып оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар
70. Пәндік нәтижелер бойынша 5-сыныптың соңында оқушылар:
1) 600-620 лексикалық минимумды;
2) сөз құрамын және түбірлес сөздерді ажыратуды;
3) сөзжасамның негізгі (сөз тудырушы, сөз түрлендіруші) тәсілдерін;
4) лексикалық минимум көлеміндегі сөздердің көптелу, тәуелдену, септелу, жіктелу
ерекшеліктерін;
5) етістіктің болымсыз түрін және «жоқ», «емес» сөздерін пайдалануды;
6) жай сөйлем құру тәсілдерін;
7) мәтіндегі сөздердің өзара байланысын, сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін;
8) сөз тіркесінің сөзден, сөйлемнен өзгешелігін білуі тиіс.
71. Сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша:
1) тыңдалым: жеке сөз тіркестерін және сөйлесу кезінде өзіне қатысты жиі қолданылған
сөздерді; өзі және өз отбасы туралы, мектеп өмірі туралы, мекен жайы туралы, оқуы жайлы айтылған
сөздерді; жай сөйлем түрінде қысқаша айтылған сөйлемдерді, хабарландыруларды түсіну дағдыларын;
2) оқылым: қысқа, нақты, қарапайым мәтіндерді түсіну; өзіне таныс тақырыптар бойынша
күнделікті қолданылатын сөйлемдерді тауып оқу; тақырып көлеміндегі мәтіндерден өзіне қажетті
сөзді оқып түсіну; мәтіннен тірек сөздерді табу, ұқсас заттарды салыстыра сипаттау; қазақ
тіліндегі өлеңдерді жаттау дағдыларын;
3) айтылым: қарапайым сөздер мен сөз тіркестерін қолдана отырып, өз отбасы және басқа
адамдар туралы, өздерінің өмірі, оқуы, мектебі жайлы айта алу; өз ойын қысқа сөйлемдер арқылы
білдіру дағдыларын;
4) жазылым: тақырыптар көлемінде қысқаша сөйлемдер мен хабарландырулар жазу; мәтіні оңай
хат жазу; біреуге жазбаша алғыс білдіру; тақырып аясында түрлі мәліметтер жазу дағдыларын;
5) тілдесім: қарапайым жағдаяттарда өзіне таныс тақырыптар бойынша қысқаша сөйлесе алу;
күнделікті тұрмыста қолданылатын сұхбаттарды қысқаша сөйлемдер арқылы қолдай алу; еркін сөйлесу
үшін қарапайым сөздер мен тіркестерін түсіну, диалог пен полилогке қатыса алу дағдыларын
меңгеруі тиіс.
8. 6-сынып оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар
72. Пәндік нәтиже бойынша 6-сыныптың соңында оқушылар:
1) 720-740 лексикалық бірлікті;
2) ұсынылған лексикалық бірліктердің мағыналарын;
3) сөздің бір және көп мағыналы болатындығын;
4) лексикалық минимумға кіретін қос сөздер, біріккен сөздердің жасалу жолдарын;
5) тілдік қатынаста сөз құрамын ажыратуды, сөз таптарының (лексикалық бірліктер аясында)
сөзжасамдық ерекшеліктерін;
6) лексикалық минимум көлеміндегі сөздердің түрлену ерекшеліктерін;
7) септік, тәуелдік, жіктік, көптік жалғауларын;
8) етістіктің болымсыз түрін және «жоқ», «емес» сөздерін қолданатын жағдайларды;
9) жай сөйлем құру тәсілдерін;
10) сөйлемде үшін, туралы, сияқты атау септігін меңгеретін септеуліктерді;
11) мәтіндегі жай сөйлемдердің байланысын;
12) жай сөйлем мен құрмалас сөйлемнің қарапайым үлгілерін қатысымдық тұрғыда қолдану
жолдарын білуі тиіс.
73. Сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша:
1) тыңдалым: жеке сөз тіркестерін және сөйлесу кезінде өзіне қатысты жиі қолданылған
сөздерді, жеке басына байланысты айтылған мәліметтерді, сұрақтарды түсіну (жасы, туған жері,
тұратын жері, қызығушылығы, оқуы, сүйікті нәрселері); үнтаспадан тыңдаған қысқа хабарлардың
дұрыс, бұрыстығын түсіну; өзінің достары, тұрған жерінің табиғаты және өз отбасы туралы, мектеп
өмірі, сүйікті кейіпкерлері жайлы айтылған сөздерді түсіну; қысқаша айтылған хабарландырудағы
ақпараттарды түсіну дағдыларын;
2) оқылым: қысқа, нақты, қарапайым мәтіндерді түсіну; өзіне таныс тақырыптар бойынша
күнделікті қолданылатын сөйлемдерді тауып оқи алу; түрлі жанрдағы мәтіндерді дауыс ырғағын,
фонетикалық және орфоэпиялық ережелерді сақтай отырып, мәнерлеп және жүргізіп оқу; тақырып
көлеміндегі мәтіндерден өзіне қажетті сөзді оқып түсіну; мәтіннің тақырыбы, берілген қосымша
суреттер бойынша мәтіннің негізгі мазмұнын болжай немесе анықтай алу дағдыларын;
3) айтылым: қажетті сөздер мен сөз тіркестерін қолдана отырып, өз отбасы және басқа
адамдар туралы, олардың өмірі, оқуы, мектебі жайлы айта алу; жеке басы, отбасы, досы, жақсы
көретін ісі, кейіпкері және мектептегі үйірмелері, Астана, өзі тұратын жердің табиғаты т.б.
туралы әңгімелей білу; оқыған мәтін бойынша хабарлама жасау, өз ойын жеткізу дағдыларын;
4) жазылым: қысқаша сөйлемдер мен хабарландырулар жаза алу; мәтіні оңай хат жазу; біреуге
жазбаша алғыс білдіру; түрлі мәлімет жеткізе алу; оқыған мәліметтерді жазу; жеке басы, отбасы,
досы, жақсы көретін спортшысы, әншісі т.б. туралы мәліметтерді қосып хат жазу; тірек сұрақтарға
сүйене отырып, берілген тақырыпта шағын шығарма жазу дағдыларын;
5) тілдесім: қарапайым жағдаяттарда өзіне таныс тақырыптар бойынша қысқаша сөйлесе алу;
күнделікті тұрмыста қолданылатын сұхбаттарды қысқаша сөйлемдер арқылы қолдай алу; еркін сөйлесу
үшін қарапайым сөздер мен тіркестерін түсіну; әңгімені бастау, жалғастыру және аяқтау; амандасу,
қоштасу, танысу сияқты жағдаяттарда диалог құрау, полилогке қатысу дағдыларын меңгеруі тиіс.
9. 7-сынып оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар
74. Пәндік нәтиже бойынша 7-сыныптың соңында оқушылар:
1) 860-880 лексикалық минимумды;
2) сөздерге қосымшаларды ретіне қарай дұрыс тіркеу жолдарын;
3) туынды және күрделі сөздердің жасалуын;
4) сөзжасамның негізгі (сөз тудырушы, сөз түрлендіруші) тәсілдерін;
5) лексикалық минимум көлеміндегі сөздердің түрлену ерекшеліктерін;
6) етістіктің болымды, болымсыз түрлерін ажырата;
7) жай және құрмалас сөйлем құрудың қарапайым тәсілдерін;
8) мәтіндегі,сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін;
9) тұрақты сөз тіркестерінің қарапайым түрлерін білуі тиіс.
75. Сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша:
1) тыңдалым: сөйлесу кезінде өзіне қатысты жиі қолданылған сөздерді, жеке басына
байланысты айтылған мәліметтерді, сұрақтарды түсіну; отбасы мүшелерінің сөйлеу тілі, киім,
өзінің сүйікті ісі, мектептегі үйірмелер, Интернет, т.б. туралы үнтаспадан тыңдаған қысқа
хабарлардың дұрыс, бұрыстығын түсіну; қазақ тілін үйренуге, денсаулықты сақтауға қатысты
айтылған сөздерді түсіну; қысқаша айтылған жарнамалар мен хабарландырудағы ақпараттарды түсіну
дағдыларын;
2) оқылым: қысқа, нақты, қарапайым мәтіндерді түсіну; өзіне таныс тақырыптар бойынша
күнделікті қолданылатын сөйлемдерді тауып оқи алу; мәтінді оқу түрлерін (мәтінді шолып оқу,
таныса оқу, ізденіп оқу, зерттей оқу); мәтіннен өзіне қажет мәліметтерді іріктей алу; тақырып
көлеміндегі мәтіндерден өзіне қажетті ақпаратты оқып түсіне білу; мәтіннің тақырыбы мен берілген
қосымша суреттер бойынша мәтіннің негізгі мазмұнын анықтай алу дағдыларын;
3) айтылым: қажетті сөздер мен сөз тіркестерін қолдана отырып, өз отбасы және басқа
адамдар туралы, олардың өмірі, оқуы, мектебі жайлы айта алу; өзінің қазақ тілін үйренуі,
денсаулығына қатысты ой айту; белсенді лексикалық қорды пайдаланып сурет, сызба, кесте, карта
бойынша шағын мәтін құрастыру; балаларға арналған компьютерлік ойындар, Интернет туралы
хабарлама жасау; мектептегі үйірмелердің жұмысы, Астананың сипаты, т.б. туралы әңгімелеу; оқыған
мәтін бойынша өз ойын жеткізе білу дағдыларын;
4) жазылым: сурет, сызба, кесте, карта бойынша шағын мәтін құрастырып жаза алу; жеке басы,
отбасы туралы мәліметті қажет ететін іс қағаздарын толтыра білу; жоспарланған іс-шара туралы
хабарландыру жазу, оларды сипаттап жаза алу; біреуге жазбаша түрлі мәліметтерді жеткізе алу;
оқыған мәліметтерді жазу; өзіне ұнайтын мәселелер туралы мәліметтерді қосып, хат жазу; тірек
сұрақтарға сүйене отырып, берілген тақырыпта шағын шығарма жаза алу дағдыларын;
5) тілдесім: қарапайым жағдаяттарда өзіне таныс тақырыптар бойынша қысқаша сөйлесе білу;
күнделікті тұрмыста қолданылатын сұхбаттарды қысқаша сөйлемдер арқылы қолдай алу; әңгімені
бастау, жалғастыру және аяқтау жолдарын ажырата алу; диалог түрлерінің құрылу жолдарын тауып
(мысалы, сұрақ-жауаптан тұратын диалог, іс-әрекетке итермелейтін диалог, жаңа хабарды білуге
бағытталған диалог т.б.), өз мақсатына қарай орынды пайдалану; жағдаятқа сай келісім білдіру,
алғыс айту, кешірім сұрау, өтініш жасау дағдыларын меңгеруі тиіс.
10. 8-сынып оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар
76. Пәндік нәтиже бойынша 8-сыныптың соңында оқушылар:
1) 990-1020 лексикалық минимумды;
2) сөздерге жұрнақ, жалғауларды дұрыс тіркеуді;
3) туынды және қос сөз, қысқарған сөз, біріккен сөздердің ерекшеліктерін;
4) сөз тудырушы, сөз түрлендіруші қосымшалардың мүмкіндіктерін;
5) лексикалық минимум көлеміндегі етістіктердің түрлену ерекшеліктерін;
6) етістіктің болымды, болымсыз түрлерін;
7) жай және құрмалас сөйлем құраудың тәсілдерін;
8) тұрақты сөз тіркестерін, мақал-мәтелдерді ажырата білуі тиіс.
77. Сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша:
1) тыңдалым: нақты айтылған ойды, әдеби нормаға сай сөйлемдерді түсіну; мектепке, жазғы
демалысқа, тамақтануға, Қазақстанның қалалары мен табиғатына, т.б. қатысты тақырыптар бойынша
берілген ақпараттарды түсіну және қолдана алу; сөйлеушілердің анық және асықпай айтқан ойларын,
пікірлерін толық түсіне алу дағдыларын;
2) оқылым: күнделікті және өзінің жеке өмірі мен мектеп, қоғам өміріне байланысты
мәтіндерді дұрыс оқып түсіну; отбасындағы сыйластыққа, жазушылардың шығармашылығына,
Қазақстанның тарихы мен бүгініне қатысты, электрондық байланыстар жүйесін пайдалануға байланысты
мәтіндерді оқып түсіну; мәтіндерден тура, ауыспалы мағыналы сөздерді, мақал- мәтелдерді таба
алу, оларды қарапайым жағдаяттарда өз сөздерінде орынды қолдану; болған жағдайға байланысты,
сезімге әсер ететін сөздер мен сөйлемдердің мағынасын ұғына алу;
3) айтылым: өз ойын жеткізу барысында түрлі оқиғалар, өз арман-үміті, жоспарлары жайлы
айта алу; денсаулыққа, тамақтануға, отбасындағы сыйластыққа, е-пошта қызметін пайдалануға
қатысты өз көзқарасы мен ұсыныстары туралы пікір білдіре алу дағдыларын;
4) жазылым: өзара байланысты әрі өзіне қызықты, қажетті мағлұматтарды қамтитын қысқа
мәтіндерді жаза алу; берілген мәтінді түріне қарай ажырата алу; тілдік қатынаста өз ойын басқаға
жеткізе білу; өзінің жеке басына қатысты хат жаза алу; ұсынылған тақырып көлеміндегі мәселелер
бойынша өз ойын қысқаша жазбаша білдіру дағдыларын;
5) тілдесім: әртүрлі жағдаяттарға байланысты сөйлесе алу; күнделікті қарым-қатынаста
диалог, монологті берілген тақырып аясында өз бетінше құра алу; тосын сұхбаттарға (отбасы,
хобби, жұмыс, саяхат т.б.) қатыса алу; сөйлесім әрекетінде сөйлеу мәдениетінің нормаларын сақтап
қолдану, диалог пен полилогке қатыса алу дағдыларын меңгеруі тиіс.
Достарыңызбен бөлісу: |