Кеңестік психологаяда негізінен есіі зертгеуде іс-әрекепің
жалпы психологиялық теориясымен байланысты бағыттар
дамиды. Бүл теорияның негізінде ес психологиялық іс-
әрекеттің ерекше түрі, адамның теориялы қ және
практикалық әрекетінің жүйесі ретінде әртүрлі ақпараггы
еске қалдыруға, еске сақтауға және. қайта жаңгыртуға
бағытталған.
Іс-әрекет ретінде адамның есін зерттеудің басталуы
француз ғалымдарының жүмыстарымен, оның ішінде П.
Жаненің еңбектерінде негізі салынды. Ол алғашқылардың
бірі болып, еске сақтауға, қайта өндеуге және материалды
сақтауга бағдарланған есті іс-әрекет жүйесі ретінде
түжырымдады.
Психологиядағы француздың ғылыми мектебі барлық ес
үрдісгерінің олеуметгік байланыстылығьш, оның адамдардың
пракгикалық іс-әрекетіне тәуелділігін дөлелдеді.
Кезінде
біздің
елімізде
бүл ко н ц еп ц и я
А.С. Выготскийдің және оның ең жақын шәкірттері
А.Н. Леонтьевтің, А.Р. Луриянің негізін салған адамның
жогары психикалық қызметінің пайда болуы мәдени-тарихи
теорияның одан әрі дамуында көрініс тапты.
А.Р. Луриянің ғылыми жетекшілігімен жүргізілген
нейропсихологиялық зерттеулер естің физиологиялық
амалдарын сипаттауға мүмкіншілік берді.
Есті зерттеуге өзінің белгілі үлесін қосқан П.И. Зинченко
мен А.А. Смирновты ерекше атауға болады. Олар ырықты
жоне ырықсыз есте қалдырудың практикалық іс-әрекетті
үйымдастыруға және басқа жағдайларға төуелді екендігін
жан-жақты зерттеді.
Естің іс-әрекеттік теориясы на сөйкес әртүрлі
елестетулердің арасында байланыстар — ассоциациялар
үйымдастыру, сонымен қатар материалды есте қалдыру, есте
сақтау және қайта жаңғырту былай түсіндіріледі: адам есте
сақтайтын материалмен жүмыс барысында не істейді,
сонымен қатар мнемикалық үрдістер іс-әрекеттің түтас
қүрылымында қандай орын алатындығына байланысты.
Есте қалдыру амалының ерекшеліктерін ашып корсететін
өртүрлі қы зы қты деректерді А.А. С м ирнов о зін ің
зерттеулерінде атап корсеткен болатын-ды.
Достарыңызбен бөлісу: