«Жалпыұлттық құндылықтар негізінде білім беру және тәрбиелеу»
БАСТАУЫШ МЕКТЕП ОҚУШЫСЫНЫҢ ОҚУ ІС-ӘРЕКЕТІНДЕ
жүктеу/скачать 6,46 Mb. Pdf көрінісі
|
| БАСТАУЫШ МЕКТЕП ОҚУШЫСЫНЫҢ ОҚУ ІС-ӘРЕКЕТІНДЕ
СУБЪЕКТИВТІЛІКТІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ Жуманова З.Ж. Ұлытау облысы, Жаңаарқа ауданы, Бидайық ЖББМ. ХХ ғасырдың соңында адамзат білім берудің жеке тұлғаға бағытталған "мұғалім-оқулық-оқушы" парадигмасына көшті, онда оқушы шын мәнінде оқу үдерісінің орталық тұлғасы болып табылады. Бұл көшу қазіргі уақытта да жалғасуда. Бүгін мұғалімдер алдында ұлттық білім берудің барлық буындарының сапасын жақсарту бойынша үлкен жұмыс күтіп тұр. Оқушыларды оқытудың нәтижесі олардың ақпаратты өз бетінше іздеу және терең талдау дағдыларын меңгеруі тиіс. Оқушылардың осындай дайындығының шарттарының бірі оқытудың I сатысындағы іс-әрекеттік парадигмада оқу процесін ұйымдастыру болып табылады. Бұл мақсатты іске асыру үшін тұтас кешенді міндеттерді орындауды талап етеді, олардың ішінде негізгі болып табылады: қызметті оқыту арқылы ойлауды қалыптастыру, құндылықтар жүйесін және оның тұлғалық қасиеттеріндегі көріністерін қалыптастыру, білім берудің қазіргі заманғы деңгейіне және білім беру бағдарламасының деңгейіне тең әлем бейнесін қалыптастыру. Сондықтан маған оқу іс-әрекет парадигмасында оқу сабақтарын ұйымдастыру жағдайында оқу іс-әрекеті компоненттерінің өзара байланысы мен өзара байланысын зерттеу және оқу субъектілігінің қалыптасуы өзекті мәселе болып табылады. Оқу қызметінің құрылымы қызметтің жалпы құрылымына сәйкес келеді және келесі компоненттерді қамтиды: қажеттілік-міндет; іс – әрекет – құралдар- операциялар. Қызметте әрдайым субъектілік жүзеге асатындықтан, "қызметтің санаты объектінің екі полюсі – және объектінің полюсі мен субъектінің полюсі көлем ьі ретінде өзінің нақты толықтығында ашылады". [4]. с. 159]. Субъект қызметті тасымалдаушы болады. "Әлем бейнесі, оның іс-әрекеті мен күйі" [4]. с. 125]. Толыққанды қызмет субъектісі саналы, дербестік, жауапкершілік, бастамашылық, өзін-өзі тану мен рефлексия қабілеті сияқты психологиялық қасиеттерге ие. Жүргізілген талдау жүзінде оқу іс-әрекетінде өзін-өзі дамыту қабілеті ретіндегі оқу субъектілігін анықтауға мүмкіндік береді. Методологияда сипатталған негізгі қызмет түрлерінің құрылымына сәйкес, қызметтік парадигмада оқу процесін ұйымдастыру технологиясы келесі кезеңдерді қамтиды: 1-ұйымдастыру сәті, 2-белгілі норма бойынша дербес қызмет, 3-белгілі норма бойынша қызметті қайта құру. 4-белгілі норманы сынау, 5 - қызметтің жаңа нормасын құру, 6-қиындық тудырған тапсырманы 45 шешу үшін нормаларды қолдану. 7-норманы тілде белгілеу, 8-норманы типтік жағдайларда пайдалану, 9-нормаларды түсінік жүйесіне енгізу кезеңі,10-бұрын зерделенген нормалар бойынша жаттығу іс-қимылдарының кезеңі,11-сабақта рефлексивті талдау кезеңі, 12-мақсатқа жетуді тіркеу кезеңі. Осылайша, ұсынылған іс-әрекет қадамдарының дәйектілігі іс - әрекеттің барлық түрлерін қамтиды – өзін-өзі анықтау, нормаландыру және нормашығармашылық - оқушының санасында қалыптасқан іс-әрекет мақсаттарына қол жеткізуді қамтамасыз етеді. Бұл іс-әрекет қадамдарының реттілігін дамыта оқыту технологиясы деп атадық. Практикада жинақталған үлгілерді технологияның теориялық негіздерімен салыстыра отырып, "жаңа білімді енгізу" (сабақтың маңызды түрлерінің бірі) сабақ түрін жоспарлаудың және өзіндік (мұғалім) қызметінің рефлексиясының технологиялық картасы әзірленді. Дамытушылық бағыттағы сабақты ұйымдастырудың теориялық негізделген технологиясы практикалық қызметте іске асырылды. Негізгі қызмет түрлерінің құрылымына сәйкес әзірленген осы Технологиялық карта сабағының құрылымында оқу қызметінің барлық психологиялық механизмдері іске қосылған, оларды қалыптастыру кіші оқушының оқу субъектілігін дамытудың басты мақсатын құрайды. Оқу іс-әрекеті компоненттерінің қалыптасу белгілері арасындағы бар тәуелділіктерді зерттеу үшін оқу субъектісінің көрсеткіштері статистикалық тәуелділіктер пайдаланылды, атап айтқанда RS Спирменінің рангтік корреляциясы коэффициентін өлшеудің реттік деңгейі үшін өзара тәуелділік коэффициенті. Сабақ түрін жоспарлауға арналған технологиялық карта «Жаңа білімді енгізу» жүктеу/скачать 6,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|