9.1.4.1Мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау;
9.4.4.2 Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану.
Бағалау критерийі:
Білім алушы
Мәтіннің негізгі ойын анықтайды.
Салалас құрмалас сөйлемдерді мағыналық түріне қарай түрлендіріп қолданады.
Ойлау дағдысының деңгейлері:
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты:
15-20 минут
Тапсырма. Мәтінді тыңдап, берілген кестені толтырыңыз.
Демография - мемлекет дамуының кепілі
Демография – кез келген мемлекет үшін маңызды мәселе. Өйткені қай мемлекеттің де дамуына халық саны ықпал етеді. Сондықтан Мемлекет басшысы да жыл сайынғы Жолдауының бiр тармағын демографиялық ахуалға арнайды. Әсіресе, Елбасы «Қазақстан-2050» стратегиясында демографиялық ахуалға айрықша көңіл бөлді.
2018 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша еліміздегі халық саны 18 миллион 272 мың 400 адамға жетті. Статистикалық деректерге шолу жасағанда халық санының өсуі бірінші кезекте туу көрсеткішіне тәуелді болып отырғаны аңғарылады. Жалпы, демографиялық өсімді арттыру үшін ана мен бала денсаулығында ешқандай кінәрат болмауы тиіс. Халық денсаулығын жақсарту мақсатында арнайы бағдарламалар да қабылданды.
Ана мен бала денсаулығы – демографиялық саясаттың негізгі көрсеткіші. Демографиялық ахуалдың түзелуі – елдің экономикалық әлеуеті, әлеуметтік қорғалуы мен медициналық қызмет сапасының артуына тікелей байланысты. Мемлекет басшысының бастамасымен 2030 жылға дейін жүзеге асатын «Отбасылық-гендерлік саясат жөніндегі концепция» іске қосылды. Әлеуметтік төлемдердің жыл сайын артуы – отбасылық-демографиялық ахуалға да оң әсер етуде. Бүгінде жыл сайын елімізде 300-400 мыңға жуық сәби дүниеге келеді. Мемлекет тарапынан арнайы бағдарламалар жүзеге асып, жүйелі жұмыс істеп отырса, ол елдегі демографиялық ахуалдың жақсаруына дем бере алады. Ал егер мемлекеттік тұрғыда ұлттық құндылықтар мен отбасы институтын нығайтуға бағытталған шаралар жалғасын тапса, демографиялық өсімнің одан ары дамуына жол ашылады.
Салалас құрмалас сөйлемдерді мағыналық түріне қарай түрлендіріп қолданады.
2
Сөйлемнің салалас құрмаластың қай түріне жататынын ажыратады, жасалу жолын түсіндіреді.
1-cөйлем;
2-сөйлем;
3-сөйлем;
4-сөйлем.
1
1
1
1
Барлығы
8
«Отбасы және демографиялық өзгеріс» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика) Білім алушының аты-жөні: _____________________________
Бағалау критерийлері
Оқу жетістігінің деңгейі
Мәтіннің негізгі
ойын анықтайды.
Салалас құрмалас сөйлемдерді мағыналық түріне қарай түрлендіріп қолданады.
Төмен
Орта
Жоғары
Мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтауда, салалас құрмалас сөйлемнің түрлерін, жасалу жолын талдауда қиналады.
Мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтауда, салалас құрмалас сөйлемнің түрлерін, жасалу жолын талдауда қателеседі.
Мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтайды, салалас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажыратып, жасалу жолын талдайды.
«Отбасы және демографиялық өзгеріс» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
ІІ нұсқа
Оқу мақсаты:
9.1.4.1Мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау;
9.4.4.2 Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану.
Бағалау критерийі:
Білім алушы
Мәтіннің негізгі ойын анықтайды.
Салалас құрмалас сөйлемдерді мағыналық түріне қарай түрлендіріп қолданады.
Ойлау дағдысының деңгейлері:
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты:
15-20 минут
Тапсырма. Мәтінді тыңдап, жазылу мақсатын, негізгі ойын «Төрт сөйлем» тәсілі арқылы анықтаңыз, ойыңызды дәлелдеңіз.
«Төрт сөйлем» тәсілі
1.Пікір.Мәтіннің жазылу мақсатын өзіндік пікір арқылы бір сөйлеммен жазыңыз.
2.Дәлел. Өз пікіріңізді мәтіндегі негізгі ой арқылы бір сөйлеммен дәлелдеңіз.
- Бүгінгі таңда Қазақстан мен жалпы Орталық Азия елдеріндегі халықтың өмір сүру деңгейі біршама жақсарып келеді. Әлеуметтік мәселелерді шешудің арқасында халықтың өмір сүру ұзақтығы артып отыр. Қарт адамдардың қатары 4,5 пайызға өскен. Бұның бәрі аймақтағы тұрғындардың көбеюіне оң әсерін тигізуде.
Біріккен Ұлттар Ұйымы жүргізген зерттеу нәтижесінің қорытындысы бойынша, аймақтағы орташа өмір сүру ұзақтығының көрсеткіші артқан.
Мәселен, Өзбекстанда ол – 73,8 жас, Тәжікстанда – 73,7, Қазақстанда бұл көрсеткіш – 72,4 жасқа жетсе, Қырғызстанда – 70,9 жасты құрап отыр, Ал Түркменстаннның орташа өмір сүру ұзақтығы – 70,4 жас. Жалпы аймақтағы аға буын өкілдерінің үлесі 5 пайызға артқандығы байқалады. Бұл орайда ең жоғарғы өсім Қазақстанда болса, ең төменгі көрсеткіш Тәжікстан елінде тіркеліпті. Сондай-ақ отандық сарапшылардың мәлімдеуінше, бүгінде Орталық Азия елдеріндегі 14 жасқа дейінгі балалардың саны 20,5 млн-нан асыпты. Бұл аймақтағы бар тұрғындар санының 29 пайызына тең. Осы тұрғыда Тәжікстан елі көш бастаса, Қырғызстандағы көрсеткіш баяулай түскен.