Жануар физол
жүктеу/скачать 9,54 Mb. Pdf көрінісі
|
Zhanuarlar-fiziologiyasy Nesipbaeb
|
223-сурет. Ми қыртысының микроскопиялық құрылымы: І-ІV – қыртыс кабаттары; /, 3, 5, 7, 12, 13, 15, 16-ұзын аксонды афференттік жолдар; 2, 4, 6, 9, 10, 11, 14, 17, 18, 19 – қысқа аксонды аралық нейрондар; 20, 21 – проекциялық (жалғастырғыш) жолдар.
Қыртыс нейрондарының келесі тобын майда жұлдызша торшалар құрайды. Бұл торшалардан көптеген қысқа дендриттер мен аксондар тарайды да, олар қыртыстық байланыстар түзеді. Нейрондардың үшінші тобын шүйкелі (ұршық тəрізді) торшалар құрайды. Олардың ұзын аксондары горизонтальды, не тік бағытта жайылады. Жоғарыда аталған нейрон топтарының денесі мен өсінділері белгілі ретпен орналасады да, ми қыртысы алты горизонтальды қабатқа бөлінеді (223- сурет). Ең сыртқы қабат - қыртыстық (молекулалық) қабат деп аталады. Ол тереңірек жатқан пирамидалық торшалардың ми қыртысының беткейіне параллель жайылған апикальдық дендриттерінің тығыз торынан құралады. Осы қабатта қыртыс нейрондарының қозғыштығын реттейтін таламустың
579
жалпылама ядроларының афференттік таламус-қыртыстық талшықтары да тарамдала жайылады. Екінші - сыртқы дəнді қабат, майда жұлдызша торшалардың жиынтығы болып табылады. Бұл қабаттың вентральдық бөлігінде ұсақ пирамидалық торшалар да орналасады. Үшінші - сыртқы пирамидалық торшалар қабаты, орташа мөлшерлі пирамидалық торшалардан құралған. Екінші жəне үшінші қабат торшаларын өсінділері қыртыс-қыртыстық жалғама жолдар құрайтын нейрондар біріктіреді.
Төртінші - ішкі дəнді қабат, көптеген түйіршіктер түзетін жұлдызша торшалардан құралады. Ми қыртысының бұл қабатында таламустың арнаулы ядроларынан басталатын таламус-қыртыстық жолдың афференттік талшықтары аяқталады. Бесінші - ішкі пирамидалық торшалар қабаты, ірі пирамидалық торшалардан құралған. Ең ірі пирамидалық нейрондар үлкен жарты шарлар қыртысының қозғағыш аймағында орналасады да, олардың аксоны қыртыс- жұлындық (пирамидалық) жəне қыртыс-сопақша ми жолдарын құрайды да, мақсатты қимыл мен дененің қалпын сақтау реакцияларының үйлесімдігін реттейді. Ең соңғы алтыншы қабат үлкен жарты шарлардың ақ затымен тікелей жанасатын жəне солармен араласып кететін əртекті (полиморфты) немесе
өсінділерінен қыртыс-таламус жолы түзіледі. Жоғарыда баяндалған алты қабаттық құрылым жаңа қыртысқа
қарапайым, торша қабаттары анық байқалмай, қыртыс асты
құрылымдарымен тұтасып жататын аймақ та бар. Мидың бұл бөлігін ежелгі қыртыс (архикортекс) деп атайды. Функционалдық тұрғыда бұл сезімтал
жүктеу/скачать 9,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|