Жануар физол

 

580

(сенсорлық)  құрылым  болып  табылады,  онымен  жануарларда  ең  ерте 

дамыған иіс сезімі байланысты.  

Үлкен  ми  жарты  шарларының  белдеулік  иірім,  гиппокамп,  бадамша 

орналасқан  аймақтарында  ми  қыртысы  екі-үш  қабат  торшалардан  тұрады. 

Бұл  көне  қыртыс  (палеокортекс)  аймағы.  Көне  қыртыс  вегетативтік 

функцияларды  (қан  айналым,  ас  қорыту,  тыныс  алу),  жыныстық  мінез-

қылықты, эмоцияларды реттеуге қатысады. 

Жаңа  қыртыс  -  мидың  барлық  сенсорлық  ақпарлары  шоғырланып, 

моторлық  аймақтар  орын  тепкен  бөлімі.  Электрофизиологиялық, 

гистологиялық 

зерттеулерге 

қарағанда 

ми 

қыртысының 

əртүрлі 

аймақтарының функционалдық маңызы əр түрлі. Анатомиялық тұрғыдан ми 

қыртысы  маңдай,  төбе,  шүйде  жəне  самай  бөліктерге  бөлінеді.  Бұл 

бөліктердің  əрқайсысы  сезімтал  (проекциялық)  жəне  жалғастырушы 

аймақтарға  жіктеледі.  Ми  қыртысының  арнаулы  афференттік  жолдар 

тірелетін бөліктерін сезімтал (проекциялық, сенсорлық) аймақ дейді. Оларға 

соматосенсорлық  (төбе  бөлігіндегі),  көру  (шүйде  бөлігіндегі),  есту  (самай 

бөлігіндегі), дəм сезу (төбе бөлігіндегі) аймақтары жатады (225-сурет). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жалғастырғыш (ассоциативтік) аймақтар үлкен ми жарты шарларының 

маңдай,  самай,  төбе,  шүйде  бөліктерінде  орналасқан.  Бұл  аймақтар 

импульстерді не сезімтал аймақтардан, не басқа жалғастырғыш аймақтардан 

қабылдайды.  Сонымен  қатар  сезімтал  жəне  жағастырғыш  аймақтарға 

таламустың  жалпылама  ядроларынан  импульстер  бағытталады.  Бұл 

импульстердің 

əсерімен 

ми 

қыртысының 

сергектігі, 

белсенділігі 

сүйемелденеді. 

Ми  қыртысының  алдыңғы  орталық  иірімінде  жəне  медиальдық 

беткейінде  орналасқан  қозғағыш  аймақтар  бұлшық  ет  əрекетін  басқарады. 

Оларды  электр  тогымен  тітіркендіргенде  дененің  қарсы  бөлігінің  еттері 

жиырылып, жауап береді. 

 

 

225 -ñóðåт

. Ìèäû» á¾éið áåт 

êåéiíi» ê¼ðiíiñi: 

I — ì-»ä-é á¼ëiê; 2 — îðт-ëûº 

ñ-é; 3 — т¼áå á¼ëiê; 4 — ø¾éäå—

т

¼áåëiê ñ-é; 5 — ø¾éäå á¼ëiê;  

6 — ë-тåð-ëüäûº ñ-é; 7 —  

ñ-ì-é á¼ëiê; 8 — ê¼ïið; 

9 — ñîï-ºø- ìè; 10 — ìèøûº. 

 

жүктеу/скачать 9,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: