Жануар физол



Pdf көрінісі
бет430/504
Дата31.12.2021
өлшемі9,54 Mb.
#23072
1   ...   426   427   428   429   430   431   432   433   ...   504
Байланысты:
Zhanuarlar-fiziologiyasy Nesipbaeb

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Үлкен  ми  жарты  шарлары  қыртысы.  Мидың  ең  жоғарғы  жəне 

филогенездік  тұрғыда  ең  жас  бөлігі  -  ми  жарты  шарлары.  Сыртынан  ол 

жалпы  қалыңдығы  1,5–4,5  мм  шамасында  сұр  затпен  қапталған.  Оны  үлкен 

ми қыртысы деп атайды. Ми қыртысы мидың ең күрделі құрылымы, ол түрлі 

сенсорлық  (сезімдік)  тітіркеністерді  қабылдап,  өңдеп,  əрекеттерді 

қалыптастыратын  сигналдарды  тудырады,  жануардың  күрделі  мінез-

қылығын үйлестіріп, бағыттап отырады. Ми қыртысының сыртқы беткейінде 

көптеген  сайлар  мен  иірімдер  болады  да,  ол  қатпарланып  жатады.  Осының 

нəтижесінде  ми  қыртысының  беттік  кеңістігі  айтарлықтай  үлкейіп,  адамда 

2,2 шаршы метрге дейін жетеді. 

Морфологиялық  тұрғыдан  ми  қыртысы  орасан  көп  (12–18  млрд) 

нейрондардан,  олардың  өсінділері  мен  синапстарынан,  нейроглия 

торшаларынан құралған. Ми қыртысын құрайтын нейрондар өздерінің пішіні 

 

222-ñóðåт. 

Ìè ºûðтûñû ñåíñîðëûº  

           -éì-¹ûíû» º½ðûëûìû: 

 III—IV      —  ºûðтûñ  º-á-тт-ðû;  1      — 

èíтåðíåéðîíä-ð;  2  —  èíтåðíåéðîíìåí 

æ-ë¹-ñ-тûí 

-ôôåðåíттiê 

æîë;3 


— 

ïèð-ìèä-ëûº 

íåéðîíä-ð¹- 

т

-ðì-º 



áåðåтií  

-ôôåðåíттiê 

æîë; 



— 



т

åæåãiø 


èíтåðíåéðîíìåí  æ-í-ñ-тûí  -êñîííû» 

º-éт-ðûìäû 

á¾éið 

т

-ðì-¹û; 



— 

á-¹-íí-í 



ñûðтº- 

øû¹-тûí 


-êñîí 

øî¹ûðû;               6 — ìîäóëü øå»áåðiíäå 

¸ñåðäi  ê¾øåéтåтií  º-éт-ðûìäû  á¾éið 

т

-ðì-º;  7  —  ºûðтûñ—æ½ëûíäûº    æîëäû»    



ïèð-ìèä-ëûº  


 

578


мен  қызметіне  қарай  бірнеше  топқа  бөлінеді.  Олардың  бір  тобын  мөлшері 

жағынан  əртүрлі  пирамидалық  торшалар  құрайды.  Олар  ми  қыртысы 

беткейіне  вертикаль  (тігінен)  орналасады  жəне  үшбұрыш  пішіндес  келеді 

(222-сурет).  Бұл  пирамидалық  торшалардан  жоғары  қарай  Т-тəрізді 

тармақталған  дендрит,  ал  төменгі  табанынан  аксон  басталады  да,  ол  ми 

қыртысының  басқа  аймақтарына  бағытталынатын,  немесе  қыртыстан 

басталатын  төмендеу  жолына  қосылады.  Осы  торшалардың  апикальдық 

(төбелік) жəне қысқарақ негіздік (базальдық) дендриттерінде көптеген бүйір 

өсінділер  -  тікенектер  болады.  Олар  арқылы  синапстық  байланыстар 

қалыптасады. 





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   426   427   428   429   430   431   432   433   ...   504




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет