Жануарлар экологиясы
жүктеу/скачать 12,6 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сііеііш руятаеш 3 25 Атжалман - Рһосіарш 3 25 147
- Мшіеіа е\>егзтаппі
- Түрдің молдыгы
| Магтоіа
ЬаіЬасіпа 2 15 Зорман — СііеІІих һіһиз 90 20 X ■... ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ — Кіші сарышүнақ - Сііеііш руятаеш 3 25 Атжалман - Рһосіарш 3 25 147 8 Ш 1 2 0 Г Ш Сасық күзген — Мшіеіа е\>егзтаппі 2 Л ш * 15 Жалпы саны 100 100 Биоценоздағы түрлердің әрбіреуініңің сандық үлесін (немесе сандык қатынасын) анықтау үшін алуантүрлілік индексін колданады. Алуантүрлілік индексі Шеннон формуласы арқылы есептеледі: Н= -£Рі Іх >§2 Рі» мүндағы £-сандар жинағьтның белгісі; Рі- биоценоздағы әрбір түрдің сандык немесе салмактық үлесі, ал Ьо §2 Р*- Рі көрсеткішінің екілік лоғарифмі. Биоценоздағы сандық үлесіне қарай түрлерді саны басым немесе доминант түрлер; екінші дәрежелі басымдар немесе субдоминанттар; саны қалыпты деңғейдегі түрлер жэне сирек түрлер деп жіктейді. Биоценоздағы басым түрлердің кейбіреуі сол биоценоздағы басқа түрлердің тіршілік етуіне жағдай жасап микроклиматты анықгайды жэне көптеғен түрлерге экологиялық қуыс бола алады. Биоценоздьщ жалпы тіршілігіне ықпалын тигізетін мүндай түрлерді биоценоздың негізін қалаушылар яғни эдификаторлар деп ( аеАірсаюг - қүраушы, қалаушы) атайды. Әдетте өсімдіктер биоценозда эдификаторлық рөл аткарады. Биоценоздың түрлік эралуандылығына эрбір түрдің маңызын анықтау үшін түрдің молдығы, кездесу жиілігі, басымдылық дәрежесі деген көрсеткіштерді пайдаланады. Түрдің молдыгы деп берілген түрдін ағзасының тіршілік ететін ортасының аудандық немесе көлемдік бірлігіне тиесілі саньш немесе салмағын (масса) айтады. Кездесу жиілігі-бүл барлық зерттелген үлгі, саналған алаң санынан берілген түрдің кездескен санының иеленетін пайыздық көрсеткіші. Мысалы 10 алманы жарып көргенде 4 алмадан дэнжемір көбелектің дернэсілі кездессе, кездесу жиілігі 40%. Басымдылық дәрежесі - - қауымдастыктағы барлық түрдің ағзаларының жалпы саиынан белгілі бір түрдің ағзаларының иеленетін сандық мөлшері. Түрдің молдығы үғымы арқылы қандай бір түрдің биоценоздағы саны немесе салмақгық қоры аныкталады. Кездесу жиілігі түрдің биоценозда таралу ерекшелігінен мағлүмат береді. Егер каралып отьфған түр эрбір үлгі сайын, эрбір санак сайын жиі кездесетін болса, ол түр биоценоздың кез келген жерінде біркелкі таралғанын, егер кейде кездесіп, кейде кездеспесе ол түр биоценоздың кей жерлеріне ғана шоғырланьга, біркелкі емес таралғанын мэлімдейді. 148 Биоценозда бірнеше ғана түрдің өсімдіктері мен жануарлары ерекше басымдылық көрсетіп, қалғандары өте аз болса, бұл- биоценоздың эколоғиялық жағдайы қолайсыз екенін білдіреді. Факторлардың әсері қалыпты орташа мөлшерден көптеп ауытқитын оңтайсыз биоцеьозда сол жағдайға бейімделе алған бірнеше ғана түр ерекше басымдыльгкпсн дамиды да басқа түрлер еркін дами алмайды. Еғер биоценоз оңтайлы болса, ерекше басымдылық бәсең, барлық түрдің сандық және салмақтық мөлшері деңгейлес болады. Биоценоздың қүрылымын анықтайтын негізгі бір көрсеткіш- оның жүктеу/скачать 12,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|