Жануарлар экологиясы



Pdf көрінісі
бет102/112
Дата15.11.2023
өлшемі12,6 Mb.
#122838
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   112
Байланысты:
жануарлар экологиясы

(Су$пш
Ьешекіі)
алыс оңтүстіктен ұшып келеді. Бұл әсем жэне маңғаз құс. 
Аққулар көбінесе өсімдікпен қоректенеді. Су өсімдіктерін де, 
құрльпсга өсетін өсімдіктерді де қорегіне жаратады. Аққулар эрқашан 
да жұбымен тіршілік етеді. Үрғашы ақку су жайылмайтын, биіктеу 
төмпек жерге ұя салып, оған өзінің мамық жүнін төсейді. 
Жұмыртқасы дамып балапан болысымен олардың тіршілігі құрлықтан 
суға ауысады. Балапандарының қауырсыны жетіліп жэне ересек 
ақкулар түлеп біткен соң олар балапандарын ерітіп оңтүстіктегі 
қыстайтын мекеніне қайтады. Тундра аккуы- саны сиреп бара жаткан, 
сэнді де маңгаз құс. Ол 
Ресейдің қызыл кітабына енгізілген.
158


Тундралык суларга көктемде аққулармен қатар қаздардың бірнеше 
түрі келіп мекендейді. Әсіресе мүнда ақмаңдші қаз 
(Апзег аіһі/гопз),
акказ 
(А.саегиіезсепз%
сүрқаз 
(А.апзег),
қызыл жемсаулы қарашақаз 
(Вгапіа пфсоііһ)
жиі кездеседі (25
-сурет).
Солардың ішінде сандық 
көрсеткіші тұргысынан акмаңдай 
қаз басымдылық көрсетеді. 
Ақмаңдай казды қауырсынының сұр түсінен жэне маңдайдағы ақ 
меңінен басқа қаздардан оңай айыруға болады. Тундра белдемінде ол 
көбінесе қүрлық жерлерді мекендейді, ал бірақ суда жақсы жүзеді, 
қажеттілік туса су астына да жақсы сүңгиді. Судан алыс емес қүрлық 
жерлерде үя салып жүмыртқалайды. Күзде оңтүстікке кайтып кетеді.
Тундралық 
қаздардың 
тағы 
бір 
өкілі- 
кызылжемсаулы 
қарашақаз. Оның мойыны қысқа, өңі басқа каздардан ашық: түлғасы 
қара ала бола тұра кеудесі, жемсауы, үрттары кызыл күрең болуы- 
оның түсінің неғізғі ерекшелігі. Ол тундраның суға жақын орналасқан 
үстірт, қыраттарын мекендейді. Суға жүзімтал және жақсы сүңги 
алады. Ол маусым айынын ортасы кезінен жүмырткалайтын жерін 
таңдап тауып, шөбі бітік, бүталы, суға жақын жағалауға үялайды. Бір
жерге 4-5 жүп қарашақаз колониялы топпен үя салады.
Тундралық өлкелерді шаруашылықтың эртүрлі салалары дамып, 
өлкені игере бастауы жэне қаскерлік түрде заңсыз атып аулаудың 
эсерінен қызылжемсаулы қарашақаздың саны соңғы жылдары азая 
бастады. Осыған байланысты оны Ресейдің қызыл кітабына енгізіп 
жэне Таймыр жеріне мемлететтік корын орнатып қорғауға алынды.
Тундра жеріне үйректерден айдарсыз сүңгуір 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   112




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет