Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология



Pdf көрінісі
бет53/157
Дата25.11.2023
өлшемі6 Mb.
#125829
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   157
Байланысты:
Цитология және гистология оқу құралы 2017 - лаб. сабақ

 
 
Митоздық жолмен ӛсімдіктер жасушасының бӛлінуін 1874 жылы 
орыс ботанигі И.Д.Чистяков, ал жануарлар жасушасында жүретінін 1878 
жылы орыс гистологы П.И.Перемежко ашқан. Бірақ, митоз процестерінің
морфологиясын ӛсімдіктерде нақты зерттеген - Э.Страсбургер (1844 - 
1912), жануарларда зерттеген – В. Флемминг (1843-1905).
 
 
Клеткалық циклды реттеудегі циклиндер мен циклинге
 
тәуелді киназалардың рӛлі
 
Жасушалық циклды (ЖЦ) сипаттау барысында, кӛптеген 
құбылыстардың не бары 24-36 сағат ішінде жүретіні анықталды. 
Негізінен осы құбылыстардың бәрі молекулалық деңгейде басқарылады. 
Жасушадағы реттеуші молекулалар митогенді сигналдарды қабылдап, 
Хромосомалар типі


64 
рет-ретімен белгілі бір процестердің инициациясын (басталуын) бақылап 
отырады.
 
Жасушалық циклдағы фазалардың ауысуына қатысып, арнайы рӛл 
атқаратын белоктарды протеинкиназалар немесе оны 
циклинге тәуелді 
киназалар
(ЦТК, cyclin-dependent kinases) деп атайды. Жасушалық 
циклдың фазаларына тән белгілі бір ақуыздар ЦТК-ның әр қайсысын 
фосфорлап активтендіріп немесе бәсеңдетіп (ингибиторлық әсер) 
отырады. ЦТК-ның кез келген молекуласы активті емес және бір ғана 
суббірліктен тұрады. Оның активтелуі арнайы ақуыз циклинге (Ц) 
тәуелді, оның бірнеше түрі бар.
 
―Циклин‖ термині ЖЦ барысында, жасушадағы циклиндер 
концентрациясы әр кезеңге тән ӛзгеріп отыратынын кӛрсетеді.
 
Соныменен, 
протеинкиназалар 
циклиндермен 
гетеродимерлі 
комплекстер құрайды, ол – циклин-ЦТК (ц-ЦТК), мұнда циклин – 
активатор, ал ЦТК – катализдік суббірлік болып табылады. Бұл қосылыс 
комплекс
деп аталады, себебі әр нақты циклинге ӛзіне тән ЦТК
қосылады, олардың әрбір түрі ЖЦ әр фазасына сәйкес келуі тиіс. Әртүрлі 
циклиндер латын әріпімен, ал әртүрлі ЦТК араб цифрасымен белгіленеді.
 
 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   157




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет