Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология



Pdf көрінісі
бет26/142
Дата25.09.2022
өлшемі6 Mb.
#40204
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   142
4.Саусақша 
жанасу 
немесе 
құлып — 
кӛрші 
жасушалар 
плазмолеммаларының бір-біріне қарама-қарсы саусақ тәрізді еніп, құлып 
тіліне ұқсас байланысуын айтады. 
5.Синапстық байланыс — жүйкелік қозу мен тежелуді бір бағытта 
ӛткізуге маманданған, нейроциттер, нейроцит –бұлшық ет жасушалары
нейроцит-эпителиоциттер плазмолеммалары аралықтарындағы жасуша 
аралық жанасу.
Синапстық байланыс (грекше synapsis – байланыс) — екі 
нейронның немесе нейрон мен эффекторлардың жанасқан жері. Синапс 
терминін 1897 жылы енгізген Шеррингтон. Оны морфологиялық 
тұрғыдан нейрондар цитоплазмасының микроскопиялық ӛсіндісі деп 


33 
қарастырады (7 сурет). Электронды микроскоппен зерттеу барысында 
синапстың 
құрылымында импульсті ӛткізуші 
және 
импульсті 
қабылдаушы мембраналар мен екеуінің арасында синапс саңылауы 
болатыны анықталды. Бірінші жасушаның мембранасын пресинапстық, 
екіншісінікі постсинапстық деп аталады. 
 
7 – сурет. Синапстық байланыстың қҧрылысы
(
http://www.liveinternet.ru/users/2823130/post92073529/

Синапстық саңылау 
Митохондрий 
Аксон 
Нейромедиаторлар 
Синапстық 
кӛпіршік 
6- сурет. Жасуша аралық 
байланыстар тҥрі. 
1 – жай байланыс, 
2 – саусақша немесе құлып
байланыс,
3 – күрделі байланыс, 
4 – тығыз немесе
десмасома,
5 – саңылаулы немесе
нексус байланыс 


34 
Пресинаптикалық мембрананың үстінгі жағында синапс кӛпіршіктер 
кӛп орналасады. Оның құрамында химиялық заттар - ацетилхолин 
болады. 
Плазмодесмалар – жіңішке түтік тәрізді цитоплазманың ӛсіндісі, 
мӛлшері 40-50 нм шамасында, кӛршілес жатқан екі жасушаны бір-бірімен 
байланыстырады. Жасуша аралық байланыстың бұл түрі ӛсімдіктерде 
кездеседі, оны 1881 жылы И.Н.Горожанкин сипаттап жазған. 
Плазмодесмалар жасушаларды қоршаған мембраналар арқылы ӛтіп, 
құрамында қоректік заттар, иондар және жасушаға қажетті қосылыстар 
бар ерітінділердің жасуша аралық ағымын қамтамасыз етеді. Кейбір 
ӛсімдіктерде плазмодесмалар кӛршілес жатқан екі жасушалардың 
гиалоплазмасын байланыстырады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   142




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет