Жаратылыстану сабақ
жүктеу/скачать 89,83 Kb.
|
Мурат Нурсая исп (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.1 Көрнекілік принципі және оның әртүрлі ғалымдар мен педагогтардың тарихи-педагогикалық зерттеулерінде бастауыш сынып оқушыларын оқытудағы маңызы
| 1 ТАРАУ. ЖАРАТЫЛЫСТАНУ САБАҚТАРЫНДА ТАБИҒАТ ТУРАЛЫ ТҮСІНІКТЕР ЖҮЙЕСІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ҮШІН КӨРНЕКІЛІК ҚҰРАЛДАРЫН КЕШЕНДІ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Көрнекілік принципі және оның әртүрлі ғалымдар мен педагогтардың тарихи-педагогикалық зерттеулерінде бастауыш сынып оқушыларын оқытудағы маңызы Бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқытудағы көрнекілік принципінің маңыздылығын мұғалімдер, теоретиктер мен практиктер үнемі атап өтеді. Бұл дидактиканың маңызды принциптерінің бірі - оқытудың көрнекі әдісінде көрініс тапты. Көрнекі оқыту әдістері - баланың бастауыш мектеп жасындағы оқу материалын оқу процесінде игеруі көрнекі құрал мен оқытудың техникалық құралын қолдануға тікелей байланысты болатын әдістер. Дидактиканың маңызды ережелерінің бірі-бастауыш сынып оқушыларында бейнелі идеяларды қалыптастыру, олардың арасындағы байланыстар мен тәуелділіктер туралы түсініктерді қалыптастыру үшін көрнекі оқыту құралдарын қолдану болып табылады. Сондықтан бастауыш мектепте сабақтарда көрнекі (демонстрациялық) құралдар мен техникалық (мультимедиялық) оқу құралдарын пайдалану өте маңызды [1, 43 б.]. Оқытуда көрнекілік принципін қолдану тарихы ұзақ жолға ие. Біздің дәуірімізге дейінгі бірнеше ғасырларда ол Қытай, Ежелгі Египет, Греция, Рим және басқа елдердің мектептерінде қолданылды. Оқу принципі ретінде көрнекілік идеясы, ең алдымен, Аристотельдің есімімен байланысты. Оқытудың көрнекілігі принципінің теориялық негіздемесін педагогикалық практикада бірінші болып Я.А.Коменский (1592-1670жж.) берді. 18 ғасырда ол көрнекілік принципін «кез-келген оқытудың сәттілігінің негізі» ретінде негіздеді. Ол көрнекілікті оқытудың алтын ережесі деп санады [2, 25 б.]. Сурет пен кескіндеме - бұл оқушы кітаптар арқылы зерттелетін заттарды, оқиғалар мен құбылыстарды еркін ұсына алатын құралдар болып саналады. Коменский бірінші болып визуализацияны дидактиканың негізгі сұрақ деңгейіне көтеріп, белгілі бір визуализация теориясын жасады. Адамзат қоғамының дамуының алғашқы кезеңдерінде, оқыту ересектердің жұмысымен тікелей байланысты болған кезде, балалар өздері үйреткен нәрсені түсінуге және елестетуге көп қиындық көрген жоқ. Бұл оқыту әдістерінің ересек пен баланың практикалық және танымдық іс-әрекетінің сипатына сәйкес келетіндігіне байланысты болды. Кітаптар мен жазулар пайда болғаннан бері оқу процесі күрделене түсті және қиын болды, нәтижесінде баланың жеке тәжірибесі мен кітаптарда көрінетін әлеуметтік тәжірибе арасында қайшылық пайда болды. Балалар кітаптарда не туралы айтылғанын әрдайым түсіне бермейді, өйткені баланың тәжірибесі шектеулі. Кітапты түсіну үшін бала оның мазмұнын өзі білетін құбылыстармен, заттармен және оқиғалармен байланыстыруы керек. А. Ч. Герд (1841-1888) - табиғи әдіскер. Оның негізгі талабы - әр жаратылыстану сабағында әр түрлі формада көрнекі оқытуды жүзеге асыру болып табылады. Герд көрнекі оқыту балалар танымының нақты процесіне сәйкес келуі керек екенін атап өтті. Сезім мүшелерінің көмегімен бала сезімдер мен әсерлерді алады, яғниҒ идеялар мен ұғымдарға ауысатын қабылдаулар болады деді [3, 92 б.]. Бастауыш мектептің педагог-әдіскері В.П. Вахтеров (1853 - 1924) К. Д. Ушинскийдің мектеп білімінің әдістемелік және теориялық негіздерін дамытуды жалғастырды. Вахтеров ауызша оқытуды сынға алып, мұғалімдерге балалармен табиғатты зерттеу кезінде тәжірибелерге, бақылауларға, табиғат объектілерін көрсетуге баса назар аударуды талап етті. «Оқытудың пәндік әдісі» (1907 ж.) атты еңбегінде ол мұғалімнің алдында көрнекі оқытуды жүргізуге қойылатын талаптарын ашып, баяндады. Жаратылыстану ғылымдарының әдіскері Л. С. Севрук (1867-1918жж.) бастауыш сыныптарда бастауыш жаратылыстану пәнінің осындай курсын беру қажет деп санады, бұл оқушылардың табиғат туралы түсініктерін біртұтас тұтастық ретінде дамытуды қамтамасыз етеді. Ол оқытудың қол жетімділігіне, жүйелі көрінуіне көп көңіл бөлді. Көрнекілікпен ол тек демонстрациялық құралдарды ғана емес, сонымен қатар оқушылардың өздері әртүрлі тәжірибелер мен бақылаулар жүргізуді де түсінді. 20 ғасырдың педагогтары мен әдіскерлері табиғаттану бойынша әртүрлі көрнекілік құралдарын қолдану мен қолдану саласын зерттеуді және дамытуды жалғастырды. Н. М. Шахмаев көрнекіліктің негізгі маңыздылығын оның тиісті ұғымдарды дамытуға көмектесетіндігінде көрді. Сондықтан бастауыш сыныптарда оқу кезінде көрнекілік принципінің маңызы зор [4, 44 б.] Баланың мұғалімнен алған білімі, яғни қалыптасқан ұғымдар, үйренген ережелер және басқа ақпарат ішінара ұмытылады. Ұмытып кету-бұл табиғи процесс, өмір салты болып табылады. Білім беріктігінің көрсеткіші-уақыт. Білімнің беріктігі-бұл адамның қабылданған материалдан ең маңыздысын таңдау және сақтау қабілеті, білімнің икемділігі, ұтқырлығы, яғни.жаңа міндеттерді шешу үшін бұрын алған білімдерін өз бетінше қолдана білу болып табылады. И. М. Сеченов берік білім ұзақ уақыт жадында сақталады және кез-келген уақытта көбейе алады деп сенді. Мұғалім сабақта оқытудың әртүрлі әдістерін, әдістері мен құралдарын ойластыра отырып, ұмыту процесін тоқтата алады. Сонымен, жоғарыда айтылғандардың бәрінен сабақта көрнекі құралдарды қолданудың мәні мыналарға мүмкіндік береді деген қорытынды шығады: 1. сабақтың тиімділігін арттыру; 2. оқу процесін қызықты және көрнекі ету; 3. оқушылардың танымдық қабілетін дамытады; 4. білім алушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастырады. жүктеу/скачать 89,83 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|