№ 2- тапсырма
1. Аристотельдің биология ғылымына қосқан үлесі және оның «тіршілік сатысы»
Аристотель – Ежелгі Грецияның ең ұлы философы, перипатетикалық мектепті құрушы, ғалым, Платонның сүйікті шәкірті және ұлы қолбасшы Александр Македонскийдің тәлімгері.
Аристотельдің маңызды еңбектерінің бірі биология саласына қатысты. Тірі организмдердің құрылысын бақылау негізінде ол биологиялық мақсаттылық туралы ілімді жасады. Организмдердің тұқымнан дамуы, мүшелердің өзара жарамдылығы, жануарлардың жұмыс инстинкттері және т.б. мақсатқа сәйкестікке мысал бола алады.
Аристотельдің биологиялық еңбектері ұзақ уақыт бойы зоологияның қайнар көзі болды. Ол классификация жасап, жануарлардың көптеген түрлерін сипаттады. Ғалым алғаш рет дельфиндер мен киттердің эмбриональды дамуын, сондай-ақ балықтардың ерекше белгілерін сипаттады. Осы жетістіктерге байланысты кейбір ғалымдар Аристотельді биологияның атасы деп санайды.
Сондай-ақ медицинада Аристотель «қолқа» терминін ғылыми айналымға енгізуге ие. Ол сондай-ақ өкпе қолқасын сипаттады. Ол адамның жүрегі үш камералы және денедегі ең маңызды мүше деп есептеді. Сондықтан, дене үшін мұндай маңыздылығы бар, ол ауыр зиян тигізбейді. Аристотель ыдырау ұғымын енгізді. Температураның өзгеруін, жыл мезгілдері мен қоршаған ортаны бақылап, оларды белгілі бір аурулардың себептері ретінде сипаттауға көп уақыт жұмсады.
Биология ғылымдарында ол жасаған кейбір зерттеулердің дұрыстығы тек ХІХ ғ. ғана расталды. Аристотель - Гиппократтың шәкірті, пәлсапа ілімінің бірінші ұстазы ретінде сол кездегі басқа да ойшыл ғалымдармен қатар барлық ғылымдардың, оның ішінде морфологияның дамуына да зор үлес қосты. Аристотель салыстыру әдіснамасын пайдалана отырып, жануарлардың 500-ден аса түрлерінің дене құрылысын зерттеу жасап, морфологиялық ғылыми тұжырымдар туғызды. Аристотель жануарлар денесінің еркін қозғалысын мидың басқаратынын, сүйекқаптың маңызын, жүрек пен қан тамырлар байланысын дұрыс түсініп, жүйкені басқа мүшелерден ажырата білді. Аристотель өзінің ғылыми еңбектерімен салыстырмалы анатомияның, зоологияның және эмбриологияның негізін қалаған болатын.
Достарыңызбен бөлісу: |