Жазба жұмыстары және оның түрлері
Дәлелдеудегі байланыстардың түрлері
жүктеу/скачать 347 Kb.
|
қазақ тілі
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәлелдеу әдістері
- Эссені бағалау
| Дәлелдеудегі байланыстардың түрлері
Тезистер мен аргументтердің логикалық сабақтасып тұруы үшін олардың өзара байланысу тәсілдерін білу қажет. Аргумент пен тезистің байланыстары тура, қосымша, айрықша бөліп тұратын болуы мүмкін. Тура аргументте тезистің шындығы аргументтен анық көрініп тұрады.Мысалы, біз сабаққа баруға тиісті емеспіз, себебі бүгін күн жексенбі. Индукция, дедукция, аналогия, себеп-салдар байланыстары арқылы тура дәлелдеу әдістерін қолдануға болады. Дәлелдеу әдістері Индукция - фактілерге негізделген қорытынды. Тұжырымдау барысында біз жекеден жалпыға, жобалап- шамалаудан бекітуге қарай қозғаламыз. Индукцияның жалпы ережесі бойынша: неғұрлым фактілер көп болса, соғұрлым ол дәлелді. Дедукция- жалпыдан жекеге бағытталған үрдіс. Онда қорытынды екі алғы шарттан тұруы мүмкін, оның біреуі көбірек жалпылық қасиетке ие. Мысалы, өз алдына нақты мақсат қойған адамдар түбі бір үлкен нәтижеге жетеді. Сондай адамдардың бірі –А. Линкольн. Аналогия- салыстыру арқылы жететін тұжырымдау тәсілі. Аналогия бойынша А және Б заттары бірнеше бағыттары бойынша ұқсас болса, онда олардың қасиеттері де ұқсас болуы тиіс. Себеп – салдарлы аргументтеу- қандай да бір құбылысты түсіндіру арқылы аргумент жасау. Фактіде берілген заттарға және басқа көздерге қойылатын талаптар Эссе жазу барысында эмперикалық берілгендер мен басқа көздерді қалай пайдалану маңызды орын алады. Қолданылатын материалдардың аргументтері мен тұжырымдауы нақты уақыты мен орнына қарай сәйкестігі анықталады. Бәс туғызатын сұрақтар күмән туғызатындығын ұмытпаған жөн. Автордан анық немесе түпкі жауап күтілмейді. Келтірілген материалдың маңызын түсіну қажет. Автор өзі оқымаған жұмыстарға сүйенуге болмайды. Аналогия-алғашқы түсінікті тауып алу және құрастыру. Элемент маңыздылығының байланысын анқытау. Ассоциация-заттар мен құбылыстардың өзара байланысын шын мәнінде жүйкелік-психикалық құбылыстарға сай бер. “Адам басына бірінші келеген ойды беру.” Алғашқы бекіту- ешқандай дәлелдемелерге негізделмеген бекіту. Ой толғау- пікірлер айту және құрастыру. Аргументтеу- автордың көзқарасын, позициясының дұрыстығын дәлелдейтін өзара байланысқан ой толғаулар қатары. Толғау- мына нәрсе қаншалықты шындыққа жақын?- деген сұраққа жауап беретін фраза. Тұжырым жасау- қорытынды ойдың абсолютті түрде дұрыстығын немесе қандай да бір мөлшерде дұрыстығын дәлелдеу. Эссе тақырыбы оны қайдан іздеу керектігін өзі айтады десе де болады. Әдетте, интернет, кітапхана, сөздіктер, анықтамалық тар қолданады. Мәтін сапасы төрт негізгі компоненттен тұрады: ойдың ашықтығы, түсініктілігі, сауаттылығы, сәйкестігі. Өзіңіз айтқыңыз келетін идеяны анық және нақты жеткізуіңіз керек. Ой- жазылғанның мазмұны. Түсініктілігі- мәтіннің түсінуге ыңғайлылығы. Оған жету үшін тақырыпты ашатын логикалық баланысы бар сабақтасып келген сөздерді, фразаларды, өзара байланысқан абзацтарды қолдану керек. Сауаттылығы- грамматика мен көркем жазу нормаларын сақтау. Корректность-сәйкестігі ол жазылған нәрсе стилі. Ол жанрмен, жұмыстың құрылымымен, автордың тыңдаушылар не оқушылар алдына қойған мақсатымен анықталады. Эссені бағалау
жүктеу/скачать 347 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|