Жерд қашықтықтан зондтау

Жерд қашықтықтан зондтау
Кулбай Аяулым
кд-21-13к

Жерд  қашықтықтан зондтау - жер бет н әр түрл түс руш
құрал-жабдықтармен жабдықталған әуел к және ғарыштық
құрылғылармен бақылау. Түс руш құрылғылардың жұмыс
стеу өлшем микрометрден (көр нет н оптикалық
сәулелену) метрге (радиотолқын) дей н. Зондтау әд с
белсенд және белсенд емес болып бөл нед . Белсенд емес
әд стер күнн ң белсенд л г не нег зделе отырып, Жер бет не
табиғи бейнен немесе ек л к жылулық сәулеленд руд
қолдануы мүмк н. Белсенд әд с – жасанды бағытталған с-
әрекет арқылы нысандарды сәулеленд ру. Жерд
қашықтықтан зондтау жаһандық, жоғарғы кең ст кт к,
спектрл к және уақыттық көлемде шұғыл түрде мәл мет
жинауға мүмк нд к беред . Бұл ғарыштық жүйен ң үлкен
ақпараттық мүмк нд г н анықтап, алынған мәл меттерд ң
жан-жақты қолдануына мүмк нд к беред .

Жерд қашықтықтан зондтау жоғары кең ст кт к,
спектрл к және уақытты бар ақпараттарды жинауда
әмбебеп ұқыптылық көрсетт . Ол ғарыштық жүйелерд ң
жоғары ақпараттық мүмк нд ктер н көрсет п, оларды
әскери және экономика салаларында ти мд қолданады. 
«
Жерд қашықтан зондтау» ұғымы әр түрл камера,
сканер, микротолқындықабылдағыштар,
радиолокаторлар және тағы да басқа құралдар арқылы
электромагнитт к сәулелерд өз не жазу дегенд
б лд ред .Қаз рг заманда тең з түб , жер атмосферасы,
Күн жүйес туралы ақпаратттарды жинау мен жазу үш н
қолданады. Ол өз қызмет н тең з кемелер н ң, ұшақтың,
ұшатын ғарыш құралдарының, телескоптадың
көмег мен ске асырады. Сондай- ақ қаз рг заман әд с н
геология, орман шаруашылығы және география сияқты
ғылым мамандары да зерттеу жұмыстарын жүзеге
асыруда қолданады

Ғарыштық түс р л м (фотографиялық
немесе оптико-электрондық):
Панхроматикалық (қарапайым мысал,
қара-ақ түс р м), түрл -түст , көпзоналы,
радарлы.
Аэрофототүс р м (фотографиялы немесе
оптикоэлектрондық): Қашықтықтан
зондтаудың ғарыштық түс р л мег
түрлер, лидарлық (лазерл к).
Қашықтықтан зондтау әд с н қолдану
арқылы мәл метт келес түс р м түрлер
арқылы алуға болады:

Қашықтықтан зондтау теориялық
зерттеулерд , зертханалық жұмыстарды, ұшақ
пен жасанды Жер сер ктер н ң көмег мен
бақыланатын алаңдық жұмыстарды қамтиды.
Кейб р дамыған елдер Жер бедер н және
планетааралық ғарыштық станцияларды
сканерлеу мақсатында жасанды сер ктерд
ұшырады.
Жасанды сер ктер арқылы Жерд
қашықтықтан зондтау мәл мет н алатын түрл
бағдарламалар бар, ол Landsat, Radarsat, Spot
Image, Indian Remote Sensing, Spot imaging 
және
Earth watch. 
Рентабильд к, қайталану және
қабылдану жағдайы бойынша
панхроматикалық бейнелерд қолдану
ұсынылды.

Жерд қашықтықтан зондтау
әд с н ң қолдану аясы
Топографиялық карта жасауда
Қашықтықтан зондтау әд с мен алынған мәл меттер жерд
пайдалану және топографиялық карта жасауда нег зг қайнар көз
рет нде қолданылады.
 
Антропогенд к бұзылу картасын жасауда
Жерд қашықтықтан зондтау әд с н қолдану арқылы табиғат және
антропогенд к факторлардың әсер нен топырақ және өс мд к
қабатының өзгеру мониторингс н жүрг зуге болады. Сондай-ақ
жел л к жерлерд ң антропогенд к бұзылу картасын жасауға болады.
 
Ауылшаруашылық мәдениетт ң даму ырғақтылығын болжауда
Ауылшаруашылықта игер лет н жерлерд ң жағдайын реттеп отыру
қиынға соғып отыр. Сол себепт ғарыштан түс р лет н суреттер
келес дей мәселелерд шешед : ег ст к жағдайын бақылау, эрозияға
ұшыраған жерлерд анықтау, жерлерд ң батпақтану, сорлану және
шөлдену аясын анықтау, топырақ құрамын анықтау және тағы
басқа. Жүйел түрде суретке түс ру – ауылшаруашылық мәдениетт ң
даму ырғақтылығын болжауды бақылауға мүмк нд к беред .

Осыдан тура 5 жыл бұрын 2014 жылы 30
сәу рде Куру ғарыш айлағынан (Гвиана,
Франция) KazEOSat-1алғашқы қазақстандық
Жерд қашықтықтан зондтау (ЖҚЗ) спутниг
ғарышқа ұшырылған болатын. ЖҚЗ ғарыш
аппараты 3-ш тәул кте ғарыштан
Қазақстанның алғашқы тест л к суреттер н
ж берд . Ұшырылған сәттен бастап 5 жыл
ш нде KazEOSat-1 спутниг ғарыштан 678 129
сурет түс рд (әлем бойынша суретке
түс р лген жалпы аумақ271 251 815 шаршы
километрд құрайды)

KazEOSat-1 
Қазақстан Республикасының
территориясын суретке түс руге және
"
Қазақстан Ғарыш Сапары "ҰК" АҚ-на Жерд
қашықтан зондтау қызметтер н ң толық
спектр н ұсынуға арналған, сонымен қатар
мониторинг мақсатында Жерд ң басқа
аймақтарын суретке түс руге, табиғат
апаттарының алдын алу, жер кадастр н жүрг зу,
ел м зд ң қау пс зд г н қамтамасыз ету
мақсатында картографиялау үш н
пайладанылады.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!