Ұйымдағы дау-дамай – бұл адамдардың өзара әрекеттесуі
барысында өндірістік және жеке мәселелерді шешу кезінде пайда
болған мүдделер қарама-қайшылықтарының ашық формасы.
Ұйымдағы дау-дамайға бастамашы ұжымдағы әлеуметтік шиеленіс болып табылады. Әлеуметтік шиеленіс мәніне бірнеше көзқарасты атауға болады:
1. Әлеуметтік шиеленіс нақты өмірде еңбек ұжымы мүшелерінің көпшілігінің әлеуметтік әділеттілік қағидасы мен дау- дамайдың қандай да бір формасы арқылы жағдайдан шығатын жол табуға дайындықты айқын бұзуды жете ұғыну ретінде болады
Еңбек ұжымында әлеуметтік шиеленістердің пайда болуына ықпал ететін факторлардың екі тобын атап көрсетеді: ішкі және сыртқы.
Ішкі дау-дамайлар. Сыртқы ортамен дау-дамай
1. Ішкі дау-дамайлар ұйым (кәсіпорын) ішінде туындайды және қолданыстағы нормативтер мен келісімдер, яғни, белгілі бір деңгейде және мүдделі тараптар арасында қабылданған ойын ережелері арқылы шешіледі. Мұндай дау-дамайларға мыналар жатады:
– жеке тұлғааралық дау-дамай – қызметкерлердің жеке мақ-саттарындағы қайшылықтар. Мұндай дау-дамайға басшының ав- торитарлы басқару стилі мен кейбір қарамағындағы қызметкер- лердің бастамашылық пен шығармашылыққа ұмтылуы арасындағы даудамай мысал ретінде бола алады.
– топішілік дау-дамай – бөлімше ішіндегі бәсекелес қызмет- керлер арасында немесе «Бөлім немесе кәсіпорын иерархиясын- да кім маңыздырақ?» сұрағы бойынша басшылар арасындағы дау- дамай;
– топаралық дау-дамай – мысалы, кәсіпорын иеленушілері арасындағы дау-дамай. Егер, меншік өкімет органдары мен жеке тұлғалар арасында бөлінген болса, бұл жағдай күрделірек болады.
Сыртқы ортамен дау-дамай – бұл дау-дамайлар көп жағ-дайда кәсіпорын басшылары мен иегерлерінің бәсекелестермен, клиенттермен, жеткізушілермен, өзінің кәсіподағымен дау-дамайлары.
ұйымдағы дау-дамайдың негізгі типтерін атап көрсетуге болады:
− ұйымдастыру;
− өндірістік;
− еңбек;
− инновациялық.
Сіздерге өз жүйке жүйелеріңді тексеретін тест ұсынылады.
Сіздерге өз жүйке жүйелеріңді тексеретін тест ұсынылады.
Келесі сұрақтарға жауап беріңіздер.(ия немесе жоқ)
1.Үйден шығарда есікті қатты жабасыз ба?
1.Үйден шығарда есікті қатты жабасыз ба?
2.Бөлмедегі заттар сіздің мазаңызды ала ма? Оларды соғып кетесіз бе?
3.Талас кезінде өзіңізді ұстай алмай қаласыз ба?
4.Серігіңіздің сөзін бөлесізе?
5.Сөйлесіп тұрған кезде қолыңызды сілтейсіз бе?
6.Дірілдемей қағаздың шетін саусақпен ұстап тұра аласыз ба?
7.Кейде өз- өзіңізбен сөйлейсіз бе?
8.Не болса соған ренжисіз бе?
9.Кешке көпке дейін ұйықтай алмайсыз ба?
9 рет “иә” деп жауап берсеңіз,онда “жүйкеңіз өте нашар жағдайда, сізге тез өз денсаулығыңызбен айналысуыңыз керек.
7 рет “иә” деп жауап берсеңіз –”жүйкеңіздің өмір сүру сатысы”,яғни жақсы емес. Өзіңізді ұстай білуге ,сабырлы болуға дағдылану керек.
3 рет “ия” деп жауап берсеңіз немесе одан да аз болса,онда жүйкеңіз дұрыс қалыпта деп есептеуге болады.
Жауабы.
“Егер сен күлсең, бар әлем сенімен бірге күледі, ал егер сен жыласаң сен жалғыз жылайсың”
“Егер сен күлсең, бар әлем сенімен бірге күледі, ал егер сен жыласаң сен жалғыз жылайсың”
1) Өз-өзіңді тоқтата білу 2) Кейінірек сөйлесейік деп ұсыныс жасау 3) Шешім қабылдау 4) Өз қателігін мойындау 5) Кінәлі болсаң кешірім сұрау Құтылу жолдары Қорытынды Кикілжің болған жағдайда әркім өз-өзін ұстап, көңіл-күйін, сезімін басқару керек Көңіл көтеру (әзіл, күлкі) Ән, музыка тыңдау Мезгілімен ұйықтау Пайдаланған әдебиеттер:
Н.С. Ахтаева, А.И. Абдигапбарова, З.Н. Бекбаева.