Жж. Қарлұқтар туралы алғашқы деректер

жүктеу/скачать 2,59 Mb.

Дата	10.02.2023
өлшемі	2,59 Mb.
	#66772
түрі	Құрамы

Қарлұқтардың территориясы мен әкімшілік ерекшеліктері
Қарлұқтарға қатысты деректер

756-940 жж.

Қарлұқтар туралы алғашқы деректер

V ғ тирек тайпаларының құрамында кездеседі
Қытай деректерінде құрлұқтардың бұлақ руы Алтай тауының мекендейді деп хабарлаған
VII ғ «Таншу» хроникасында қарлұқтардың түрік тілдес тайпалардың бір тармағы екендігін жазылған.
бұлақ
жікіл
ташлық
Қарлұқтар бұрын Тулис тауында тұрды және тоғыз- оғыздарға құл болды.
Әл-Марвази қарлұқтардың құрамы 9 тайпадан құралған дейді

Қарлұқтардың территориясы мен әкімшілік ерекшеліктері

Негізгі орналасқан жері
Алтай тауының бауырайы
Алтайдан Балқашқа дейінгі жерді мекен етті
Астанасы
Суяб
(Шу маңы)
Баласұғын
(Тоқмақ маңы)
Құрамы
Тайпалардың саны 9
VII ғ бас кезіндегі «Таншу» хроникасында қарлұқ құрамындағы тайпалар: бұлақ,жікіл,ташлық
Әл – Марвазидің дерегіндегі қарлұқтардың құрамы : бескіл,бұлақ,жікіл Лазана мен фаракия да аталады
Қарлұқтардың Шығыс Түрік қағанаты құрамында болғандығын білдіретін деректер : «Күлтегін
ҚАРЛҰҚТАР
Сыртқы саясаты
712-713 жж.
ІХ ғ.қарлұқтардың шығыстағы жауы Ұйғырлар
Қарлұқтардың Жетісуға қоныс аудару себебі : Ұйғыр қағанатынан жеңілуі
Қарлұқтар Енисей қырғыздарымен одақтасып,840 ж Ұйғыр қағанатын талқандады
840 жылы өзін Қарлұқ мемлекетінің қағаны деп жариялаған Испиджаб қаласының билеушісі Білге Құл Қадырхан
Саманилер жаулап алған Қарлұқ қағанатының қалалары : Испиджаб,Тараз
Саманилерге қарсы күрес жүргізген Білге Құл-Қадырханның ұлдары : Базар Арслан,Оғұлшақ
756 ж.
Соғды,Шаш,Ферғаналықтармен бірігіп арабтарға қарсы күресті.
Түргештердің әлсірегенің пайдаланып,оларды басып алды.
766 – 775 жж.
Қашғарияны жаулап алып,шығыстағы шекарасын кеңейтті.
Мәдениеті
Саманилер Испиджабты жаулап алуының салдары: Мұсылман діні тарай бастады
VIII ғ Дың ескерткіштері кең тараған мемлекет
Қалалар
«Худуд әл-алам» қолжазбасы бойынша 25 қаласы бар мемлекет
Қарлұқтардың атақты қалалары Құлан,Атлах,Талғар,Мирки,Балық
Халық ауыз әдебиетінің алғашқы үлгілері Йолығ – тегін мен Тоныкөк
Ұлы Жібек жолында орналасуы Иран,Византия,Қытаймен саудасын дамытты
Баласұғында қарлүқтардың бай-шонжарлары тұрған

Алтай мен Жоңғарда жазда мал шаруашылығымен айналысқан
Балқаш,Іле,Талас.Шу,Сырдарияда қыс айларында қыстаған

Қарлұқтарға қатысты деректер

Деректің аты	Мазмұны
Әл - Идриси	Қаған қаласының халқы көп,бекінісі мықты.Әскері мен қару жарағы мол
« Күлтегін» ескерткіштері	« Қарлұқтарды қырып,басып алдық» дегені Шығыс Түрік қағанатында болғандығын дәлелдейді.
Таншу әулеттік хроникасы	Бұлақ,жікіл,ташлық тайпалары бар.Олар түркі тілдес тайпаларға жатады.
Қытай деректерінде	Қарлұқтардың бұлақ руы Алтай тауының баурайында мекендеген.
Жазба деректерде	V ғасырда Тирек тайпаларының құрамында кездеседі.
Ұйғыр жазбалары	Жеңіліске ұшыраған қарлұқтар « ит жылы (746) батысқа оң оқ еліне қашты» деп жазады
Х ғасырдағы араб дерегі	Қарлұқтар елін батыстан шығысқа қарай жүріп өту үшін 30 күн қажет деп жазылады.

жүктеу/скачать 2,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: