Жұлдыз-14-27 Дильяс-28-41 Ерканат-42-55 Данеш-56-69 Ислам-70-83 Рахман-84-95 Темирлан-96-109 Дулат-110-122 Зухра-123-136 Жазира-137-145 Бизнестің құқықтық ортасы және сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнама пәнінен емтихан сұрақтары
Қазақстанда мемлекеттік басқару жүйесін реформалау
жүктеу/скачать 186,51 Kb.
|
| Қазақстанда мемлекеттік басқару жүйесін реформалау.
Әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыс көптеген елдерде экономикалық және саяси сипаттағы бірқатар проблемалардың туындауына әкелді, саясаткерлер мен ғалымдардан қоғам мен әрбір адамның өміріндегі мемлекеттік басқарудың рөлін жаңаша бағалауды қажет етті. Бүгінгі күні адамзат пен жекелей алғанда әрбір халықтың алдында тұрған мәселелердің күрделілігі мемлекеттік басқаруға қатысты өзге де тәсілдерді қолдануды талап етеді. Әлемдік тәжірибе дәлелдегендей, түрлі себептермен (нарықтың дамуы, демократиялық үдерістердің тереңдеуі және т.б) мемлекет рөлінің әлсіреуі дұрыс ұйымдастырылмауға, хаос, анархия, әлеуметтік қақтығыстар мен шиеленістерге әкеліп соғатыны белгілі. Бұны бірқатар елдердің қазіргі дағдарыс кезеңіндегі сәтсіз тәжірибесінен көруге болады. Жаңа талаптар мемлекетті өмірдің жаңаша талаптары мен жаңа өзгерістеріне бейімделуін қажет етеді. Дағдарыс жағдайларындағы мемлекеттің рөлі дағдарысқа қарсы шара қолданумен ғана шектелмейді, сонымен қатар, қаржы секторы мен экономикадағы дағдарыстық құбылыстарды ескере отырып, кешенді мемлекеттік саясат әзірлеуден көрінеді құқықтық және ұйымдастырушылық сипаттағы заманауи шешімдер мен нақты іс-әрекеттерін қабылдауды көздейді. Қазіргі жағдайда кез келген мемлекет үшін ортақ мәселе – елдің ұзақ мерзімді даму мақсаттарына қол жеткізудің маңызды факторы ретінде мемлекеттік басқарудың тиімді жүйесін құру болып отыр. Әкімшілік реформалар жүргізу бойынша шетелдік тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру басқару әдістері мен нысандарын өзгерту, басқару деңгейлері арасындағы функцияларды бөлу, сондай-ақ ұйымдық құрылымдарды жаңғырту және оларды жаңа міндеттермен сәйкестендіру арқылы жүргізіледі. Мемлекеттік қызмет көрсетудің сапасын арттыру, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргізу, халықтың және жеке тұлғаның тарапынан билікке деген сенімін нығайту маңызды міндет болып табылады. Қазіргі заман талабына жауап беру үшін мемлекет болып жатқан өзгерістерді негізге ала отырып, әкімшілік жүйесін реформалауға, саясаттың басымдықтарын айқындауға мәжбүр. Қазақстандағы мемлекеттік басқару жүйесін реформалау бірнеше кезеңдерден өтті, олардың әр қайсысының өз ерекшеліктері болды және олар сол кезеңде мемлекеттік шешуі тиіс міндеттермен айқындалады. Осылайша, тәуелсіздіктің бірінші онжылдығында мемлекетімізге елдің қоғамдық өмірінің барлық саласында болып жатқан өзгерістерді ескере отырып, мемлекеттік басқарудың жаңа жүйесін жедел құруына тура келді.
99. Мемлекеттік жоспарлау сыбайлас жемқорлыққа қарсы ісқимылдың тетігі ретінде. Шет елдің озық тәжірибесі көрсеткендей, мемлекеттік басқару жүйесінде, тиісінше мемлекеттік жоспарлауда және мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруда сыбайлас жемқорлықтың пайда болуына ықпал ететін негізгі факторлар дегеніміз бюджет қаражатын тиімсіз пайдалану және көптеген жағдайларда тек қаражатты игеруге бағдарлану болып табылады. Сондай-ақ, мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру кезінде сыбайлас жемқорлықтың тууына себеп болатын факторлар, жоспарлау процесінің күрделілігі, еңбек және қаржы ресурстарының шектеулігі, ақпараттардың қолжетімсіздігі және және т.б. болып табылады. 2008 жылы 6 ақпанда ел Президенті Н. Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауында «нәтижелілік қағидаттарына негізделген мемлекеттік басқару жүйесін дамыту бойынша» іс-шараларды жедел іске асыруды басымдықтардың бірі ретінде атап өтті. Атап айтқанда, Қазақстан Республикасының Үкіметіне «бюджет қаражатын жоспарлау және пайдалану тиімділігін арттыру жүйесін жаңғырту мен жетілдіру бойынша жұмысты жеделдету» міндеті қойылды [1]. Әкімшілік реформаны жүзеге асыру шеңберінде нәтижелер бойынша мемлекеттік басқару жүйесіне көшу іске асырылды. Халықаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай, мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттары мемлекеттік экономикалық, индустриялық және әлеуметтік саясатты іске асыру үшін тиімді құрал болуы мүмкін. Олар жалпы республикалық, салалық сипаттағы белгілі бір міндеттерді орындауды және әлеуметтік процестерге мақсатты түрде, кешенді әрі жүйелі ықпал ету мүмкіндігін береді. Оларда белгілі бір қоғамдық мәселелерді шешу бойынша алдағы уақыттағы іс-әрекеттер алгоритмі көрініс табады. Стратегиялық бағдарламалық құжаттарды іске асыру тиімділігін бағалау қажеттілігі, шығындарды бақылаумен ғана байланысты емес. Стратегиялық немесе бағдарламалық құжаттардың атқарылуын бағалау орындаушылардың нақты нәтижелерге қол жеткізуге баса назар аударуына, ағымдағы үрдістерді талдауға; заманауи түзетулерді қамтамасыз етуге; қызмет нәтижелерін табу арқылы жұртшылықтың сеніміне ие болуға көмектеседі [2]. Мемлекеттік қызметшілердің жалақыларының өзгермелі бөлігін айтарлықтай арттыра отырып және оны алуды мемлекеттік орган алдына қойылған сол не өзге мақсаттар бойынша мақсатты мәнге қол жеткізу фактісімен байланыстыру арқылы нәтиже бойынша еңбекақы төлеу тетіктерін енгізу қажет. Бұл процесс мемлекеттік қызметшілерді ынталандырады және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтады. Сыбайлас жемқорлық үшін мүмкіндіктерді барынша азайтудың тиімді стратегиялық жоспарлау процесі мынадай өлшемдерді қамтиды: – миссия (мемлекеттік органның болу қажеттігін түсіндіру); – мақсаты (қоғамдық қатынастардың келешектегі жай-күйі, ол ведомство өзінің күш-жігерін жұмсайды);
– нәтижелілік көрсеткіші (салалар тұрғысынан емес, мақсатты топтардың параметрлері тұрғысынан); – көрсеткіштердің мақсатты мәні (мысалы, жекелеген қызмет түрлерімен қамтамасыз етуді 20%-ға арттыру); – орындалуын бағалау және бақылау. Сондай-ақ, кері байланыс тетіктері қажет (мақсаттарға қол жеткізу дәрежесін бағалау нәтижесінде алынған ақпаратты пайдалану). Бұдан өзге, стратегиялық жоспарлау азаматтардың мақсатты топтарын анықтауды және мемлекеттік орган қызметін сырттай бағалауды қамтиды [3]. Осылайша, стратегиялық жоспарлау мемлекеттік органның функциясын азаматтардың мүдделерін қанағаттандыруға бағдарланған қызмет бағыттары контексінде қарастыруға мүмкіндік береді. Сыбайлас жемқорлықты азайту үшін мемлекеттік стратегиялық жоспарлауда мемлекеттік органдар тұтынушыға құрылымдық бағдарлануы қажет. Мемлекеттік қызметтер ұсыну стандарттарын институцияландыру шенеуніктерді сыбайлас жемқорлыққа қарс мінез-құлық стратегиясына бағдарлай отырып, стимулдер құрылымын өзгертуге мүмкіндік береді. Бұл жағдайда бағалау жүйесін енгізуге қарағанда, мемлекеттік мекемелердің мәдениетін өзгерту арқылы алға жылжиды, оны азаматтарға ең үздік қызмет көрсету үшін «жарысу» деуге болады. Қазақстанда мемлекеттік жоспарлау жүйесінде жүзеге асырылған өзгерістердің негізгі міндеттері мыналар болды: – Қазақстан Республикасы Үкіметінің әлеуметтік-экономикалық саясатын жүзеге асырудың негізгі құралы ретінде мемлекеттік органдарда стратегиялық жоспарлау жүйесіне көшу; – мемлекеттік органдардың стратегиялық жоспарларының міндеттерін бюджеттік бағдарламалармен байланыстыру; – мемлекеттік органдардың қызметінің аралық және түпкі нәтижелерін бағалаудың сандық және сапалық көрсеткіштері жүйесін әзірлеу;
– өз жоспарларын әзірлеу және іске асыру кезінде мемлекеттік органдардың дербестігі мен жауапкершілігін күшейту, бұл ретте мемлекеттік жоспарлауға қатысты жаңа тәсілдерді енгізу ескеріледі; – мемлекеттік органдардың нақты стратегиялық мақсатты индикаторлар жүйесін әзірлеуі; – мемлекеттік органдардың стратегиялық және түпкі нәтижелерге сәйкес келетін мақсаттарға қол жеткізу мониторингі жүйесін енгізу. Мемлекеттік жоспарлау жүйесін енгізу мынадай іс-әрекеттерді орындауға мүмкіндік береді [4]: – елдің стратегиялық және бағдарламалық құжаттарының теңдестірілген, тиімді әрі толық жүйесін құру. Онда төменгі деңгейдегі құжатты әзірлеу қажеттілігі мен заңдылығы аса жоғары деңгейдегі құжаттардан туындайды, ал жоғары деңгейде тұрған құжаттардың іске асырылуын бақылау мен бағалау, өз кезегінде, төменгі деңгейдегі құжаттардың негізінде жүзеге асырылады; 100. Мемлекеттік қызметтер көрсету процесін жетілдіру. 1) көрсетілетін қызметті алушы - орталық және жергілікті мемлекеттік органдарды қоспағанда, Қазақстан Республикасының жеке және заңды тұлғалары, сондай-ақ көрсетілетін мемлекеттік қызметтерді алатын шетел азаматтары, азаматтығы жоқ тұлғалар және шетелдік заңды тұлғалар; 2) қызмет көрсетуші - мемлекеттік қызметтер көрсету стандарттарын бекітетін және тиісті салаларда мемлекеттік қызметтер көрсету процесін ұйымдастыратын орталық мемлекеттік орган, сондай-ақ тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктерде мемлекеттік қызметтер көрсету процесін ұйымдастыратын облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) және ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органы; 3) көрсетілетін мемлекеттік қызметті беруші — тікелей мемлекеттік қызметтер көрсететін жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ тікелей мемлекеттік қызметтер көрсететін қызмет көрсетушілер; 4) «бір терезе» қағидаты - мемлекеттік қызмет көрсетуді орталықтандырып ұсынудың мемлекеттік қызметтер көрсету процесінде құжаттарды тапсыру мен алу кезінде көрсетілетін қызметті алушының қатысуын және оның көрсетілетін мемлекеттік қызмет берушілермен тікелей байланысын шектеуді көздейтін нысаны; 5) мемлекеттік қызмет көрсету - көрсетілетін қызметті алушылардың өтініші бойынша жеке тәртіппен жүзеге асырылатын, оларға тиісті материалдық немесе материалдық емес игіліктер беруге бағытталған жекелеген мемлекеттік функцияларды іске асыру нысандарының бірі; 6) мемлекеттік қызмет көрсету регламенті - көрсетілетін мемлекеттік қызметті беруші мемлекеттік қызмет көрсету жөніндегі қызметінің ішкі тәртібін және өзге көрсетілетін мемлекеттік қызметті берушілермен өзара іс-қимыл жасау тәртібін айқындайтын нормативтік құқықтық акт; 7) мемлекеттік қызмет көрсету стандарты - мемлекеттік қызмет көрсетуге қойылатын талаптарды белгілейтін, сондай-ақ мемлекеттік қызметтер көрсету процесінің сипаттамасын, оның нысандарын, мазмұнын, нәтижесін және сапасының критерийлерін қамтитын нормативтік құқықтық акт; 8) мемлекеттік қызметтер көрсету процесін автоматтандыру — электрондық нысанда мемлекеттік қызметті көрсетуді қамтамасыз ету үшін көрсетілетін мемлекеттік қызметті берушінің әкімшілік процестерін қайта құру рәсімі; 9) мемлекеттік қызметтер көрсету тізілімі - көрсетілетін мемлекеттік қызметті алушылар, мемлекеттік қызмет көрсету стандартын әзірлейтін және бекітетін орталық мемлекеттік орган, көрсетілетін мемлекеттік қызметті беруші және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге мәліметтер көрсетілген мемлекеттік қызметтер көрсетудің жіктелген тізбесі; 10) мемлекеттік қызметтер көрсету сапасының қоғамдық мониторингі - коммерциялық емес ұйымдар мен азаматтардың ақпаратты жинауға, өңдеуге, көрсетілетін мемлекеттік қызметтерді алушылардың қанағаттану деңгейі мен мемлекеттік қызметтер көрсетудің сапасын айқындау бойынша талдау жүргізуге бағытталған қызметі; 11) мемлекеттік қызмет көрсету процесін оңтайландыру — мемлекеттік қызметтер көрсету процесін, мемлекеттік қызметтер көрсету мерзімін оңайлатуға, оны көрсету процесіндегі буындарды, оның ішінде автоматтандыру арқылы қысқартуға бағытталған іс-шара; 12) «электрондық үкіметтің» веб-порталы — электрондық нысанда көрсетілетін мемлекеттік қызметтер көрсетуге және «электрондық үкіметтің» электрондық ақпараттық ресурстарына қолжетімділіктің бірыңғай терезесін білдіретін ақпараттық жүйе; 13) халыққа қызмет көрсету орталығы — көрсетілетін мемлекеттік қызметті берушілердің «бір терезе» қағидаты бойынша мемлекеттік қызметтер көрсетуін қамтамасыз ететін заңды тұлға; 14) мамандандырылған халыққа қызмет көрсету орталығы - мемлекеттік қызметтерді «бір терезе» қағидаты бойынша бір көрсетілетін мемлекеттік қызметті берушінің көрсетуін қамтамасыз ететін заңды тұлға; 15) мемлекеттік қызметтер көрсету мәселелері бойынша бірыңғай байланыс орталығы - көрсетілетін қызметті алушыларға Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызметтер көрсету мәселелері бойынша ақпарат беру жөніндегі жұмысты қамтамасыз ететін ақпараттық-анықтамалық қызмет.
жүктеу/скачать 186,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|