Өндірістік биотехнологияның әлемдік нарығының дамуы мен

31 
ЕС биоэтонолды өндіруші мемлекеттер Франция (1250 млн. л.), Германия 
(750 млн. л.), Испания (465 млн. л.), Австрия (180 млн. л.), Швеция (175 млн. л.)
Қазіргі уақыттағы американдық нарықтың биоэтанолының өсуінің кілттік 
себебі атмосфераға газдың таралуын төмендетудің қажеттілігінен тұрады. 
Бүгінде Латын Америкасы биологиялық жанармайдың әлемдік 
өндірушілерінің бірі болып табылады. Сонымен қатар осы түріндегі 
биологиялық жанармайдың әлемдік өндірушілерінің бірі Бразилия. Бұл жерде 
биоэтанол өндіруші заводтардың 300 астам мөлшері бар. 
Колумбияда осы профильдің 5 мекемесі бар, Аргентинада - 11 завод бар. 
Аудандағы биоэтанол нарығының жедел өсуіне жақсы шикізаттық база негіз 
болып тұр, экспортты қойылымдардың негізгі нарығына жақын тұрған – АҚШ.
Толықтай алғанда жанармай ретінде биоэтонолды қолданудың әлемдік 
өсімі әлемнің дамыған мамлекеттеріндегі автотранспортқа экологиялық 
талаптардың сатылай қойылуымен байланысты болып келеді.
Биодизельді жанармайдың нарығы да тұрақты өсімге кетуде. Бастапқы 
бағыт алушылар ЕС мемлекеттері, Латын Америкасы мен АҚШ. ЕС 
биодизельдік жанармайдың өндірісі бойынша көшбасшы Германия болып 
табылады, оған 2500 тыс. тонна биодизельді жанармайдың өндірісі келеді. 2011 
жылдың қорытындысы бойынша Германиядағы мекеменің көлемі 22,5% 
құрайды. Испаниялық компаниялардың бөлігі 18,7 %, Франция – 11,4 %, 
Италия – 10,8 %, Нидерландия – 4,7 %. 2011 жылы ЕС мемлекеттеріндегі 
биодизельді іске қосудың өндірістік кернеуінің таралуы 5-суретте келтірілген.
Сонымен қатар, АҚШ экономикасының құлдырауы Солтүстік 
Америкадағы биодизельдік өндіріске айтарлықтай кері әсер етті. Соның 
нәтижесінде АҚШ биодизельдің өндірісі төмендеп қалды. Осындай кері нәтиже 
алып келген негізгі себептер бойынша мұнайдың құны төмендеп, биодизель 
өндіретін шикізаттың құны артты.
2010 жылы биодизельдің солтүстік американдық нарығы қалпына келе 
бастады, 
бірақ 
дағдарыстан 
шығып 
қалпына 
келуге 
байланысты 
көрсеткіштердің орны толмады. 2011 жылы биодизельді шығарудың көлемі 
мөлшермен алғанда 550 млн. галлонды құрады. 
АҚШ энергетика Департаментының эксперттік бағалауы бойынша 
аудандағы биодизельдің шығарылатын көлемі 2015 жылы 1200 тыс. галлонға 
жетті.
Латын Америкасында бұндай саламен айналысатын Бразилия, Уругвай, 
Чили, аз көлемде – Аргентина, Колумбия сияқты мемлекеттер.Латын 
Америкасындағы биодизель нарығы фрагментацияның жоғарғы деңгейін 
сипаттайды. Сонымен қатар бұл бағыттағы нарықта бразилиялық компаниялар 
жұмыс атқаруда. 
Қазіргі таңда екінші деңгейдегі биологиялық жанармайды жасайтын 
саладағы 
негізгі 
жұмыстар 
Еуропалық 
Одақтағы 
мемлекеттерде 
шоғырландырылған. Бұл бағыттың дамуына осыдан біраз кем үлес қосатын 
Солтүстік Америка болып табылады.

32 
Биополимерлердің әлемдік нарығы берілген өнімдерді пайдаланатын 
құрамдағы Солтүстік Америка мен Батыс Еуропа мемлекеттерінің үлес 
қосуымен сипатталады. 
2012 жылдың қорытындысы бойынша биополимерлерді пайдаланудың 
жалпы көлеміндегі Еуропаның бөлігі 47 % бағаланды, АҚШ пен Канада – 39 % 
Сонымен қатар Шығыс Еуропа мемлекеттері биополимер материалдарын 
өндіретін жалпы көлемнің 1,2 % алған.
Биополимерлер нарығының аса дамыған жері Оңтүстік – Шығыс Азия 
мен Япония мемлекеттері.
Қазіргі уақыттағы биополимерді жасау саласындағы өңдеу жұмысы екі 
негізгі бағыт бойынша жүргізіледі:
•
құрамында 100 % биокомпонеті бар жаңа материалдарды жасау;
•
құрамында жартылай биокомпоненттері бар полимерлі материалдарды 
жасау.
•
жылға 
өндірістік 
ферменттердің 
нарықтық 
жалпы 
көлемі 
өндірушілердің бағасы бойынша 3 млрд. долларға артты. Жалпы әлемдік 
нарықтағы Ресейдің бөлігі 2 %.
Нарық көшбасшысы:
•
Novozymes A/S, Дания (өндірістік салаға арналған ферменттер)
•
DaniscoA/S Genencor B.V. бөлімшелері мен Finefeeds OY, Дания 
(азықтық өндіріс, CMC, ауыл шаруашылығы)
•
Alltech Ltd. Кеmin B.V.. FramelcoB.V. және BASF AG, Германия (ауыл 
шаруашылығы сегментіндеі маңызы бар ойыншылар)
Нарықтың ары қарай дамуы жеке сегменттердегі өзерістермен 
анықталатын болады. Орташа кезеңде азықтық өнімдегі тұтынудың тұрақты 
көлемі күтіледі (мүмкін сектордың ішіндегі құрылыстық өзгерістер), ауыл 
шаруашылығының өсуі мен синтетикалық жуғыш құралдардың. Толықтай 
алғанда жылына нарықтың табиғи көлемінің өсімі 3 % артады және құны 11-12 
% артады жылына. 2015 жылы нарық 15,5 тыс. жетеді деп күтілуде, 
өндірушінің бағасы бойынша 112 млн. $ 
1 Кесте - 2015 жылға дейінгі ферменттік препараттар нарығының 
динамикасы
Көрсеткіш
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Нарықтың көлемі (мың. 
тонна)
12,3
13,1
13,7
14,3
14,8
15,5
Өндірушілердің бағасы 
(млн. долл.)
67,7
75
83
92
102
112
Тұтынушылардың 
бағасы (млн. долл.)
138
155
174
194
215
240

33 
2012 жылғы жағадай бойынша өндірістік биотехнология арқылы 
алынатын органикалық қышқылдың нарықта ұсынылған көлемі 32,7 мың. тонна 
мен 57,3 млн.долл. импорттық бөлікке енетін табиғи қолданыс нарығының 60 % 
және бағалаудың құнынан 65 %. Органикалық қышқылдардың ішінен кеңінен 
таралғаны лимон қышқылы (нарықтың көлемінің 77 %), сүт қышқылы (16 %) 
және шарап қышқылы (6 %). Глюконат қышқылын қолдану көлемі бойынша 
есептелмейді. Шарап қышқылын алу үрдісі биосинтез болып табылмайды, 
бірақ кептірілген шарап ашытқысы, шарап тасы, өндірістің ашытқы құралдарын 
терең өңдеу жұмыстарынан тұрады. Ресей нарығындағы жеке қышқыл өнімінен 
лимон қышқылы - 1-2 мың тонна және сүт қышқылы 0,5-1,5 мың 
тонна.Нарықтағы үлкен компаниялардың көбі шетелдік болып табылады:
•
Weifang Ensign Industry Co. Ltd (Қытай)
•
Jungbunzlauer AG (EC)
•
Wenda Co Ltd (Қытай)
•
Henan Jindan (Қытай)
•
Purac Biochem В .V. (EC)
Органикалық қышқылды пайдаланудың негізгі саласы азықтық өндіріс 
болып табылады, онда консервілеуші қоспа ретінде қолданылады және 
қышқылды реттеуші болады – лимонқышқылының 85 %, сүтқышқылының 50 
%. Лимон қышқылы, сонымен қатар синтетикалық жуғыш құралдардың 
өндірісіндеде қолданылады – тұтынудың 5 % көлемі. Сүт қышқылы үшін 
маңызды болып табылатын тері өңдеуөндірістіңсегменты (35 % көлемде). 
Шарап қышқылы азықтық өніммен басқа текстиль және косметикалық 
өнімдердеде қолданылады. Органикалық қышқылдардың басқа саладада 
қолданысының артуы күтіледі, мысалы жуғыш құралдар өндірісі, дене терісін 
еарналған өндіріспен мата өндірісінде.
Органикалық 
қышқылдардың 
нарығының 
негізгі 
қозғалтқышы 
сатылымдық өндірістің өсімі болып табылды. Маңызды элемент болып 
табылатын газдалған сусындардың өндірісінің өсімі.
Сут емпын сақтап қалға нжағдайда нарықтағы органикалық 
қышқылдардың өсімі 2015 жылы 2,5 мыңтоннағажетуімүмкін, соның ішінде 
лимон қышқылы - 41 мыңтонна, сүтқышқылы - 7,8 мың тонна, шарапқышқылы 
- 3,7 мың тонна.
Осындай жолмен өндірістік биотехнологияның негізгі даму бағыттары 
бойынша әлемдік нарықтың құрамы қарастырылған болатын. Ескере кетейік, 
нарықтың ең көп бөлігі барлық жағынан дамыған елдердік іболып саналады, 
алайда өндірістік биотехнология нарығының өсіміне үлес қосқан Латын 
Америкасының елдері де бар.
1.4.2 
Өндірістік биотехнологияның әлемдік нарығын реттеудің 
ерекшеліктері
Жоғарғы рентабельділікке байланысты биотехнология аса қатты реттеуді 
қажет етпейді. Оған қоса, АҚШ сияқты нарықтық экономикасы бар мемлекетте 

34 
2025 жылға дейінгі ұзақ мерзімді бағдарламаны қабылдады. Оның негізгі 
мақсатының бірі жаңартылған шикізаттан химиялық өнімнің өндірісін 25 % 
дейін жеткізу болып табылады.
Өндірістік биотехнология нарығын реттеудің екі ерекшелігі бар: бір 
мемлекеттерде артықшылық нарықтық әдістерге беріледі, ал басқа 
мемлекеттерде әкімшілік әдістер түйінді болып саналады. 
Дамып келе жатқан биотехнологиялық нарығы бармемлекеттер 
(Бразилия) немесе өндірістік биотехнология аумағындағ ытехнологиялық 
көшбасшы болып табылатын мемлекеттерге (АҚШ) тоқтаудыңмәнібар. 
Американың көшбасшылығы мемлекетпен жеке сектордың саласындағы 
инвестиция арқылы түсіндіріледі.
National 
Institutes 
of 
Health 
(NIH) 
мемлекеттікқоры – АҚШ 
биотехнологиясын 
зерттеуді 
қаржыландыруды 
іскеасыратын 
жеке 
субъекттердің ішіндегі еңірісі.
АҚШ биотехнологиялық өндіріс нарығының өсуі мемлекет тарапынан 
көрсетілетін қолдауға ие.
Жекелей алғанда АҚШ биодизельмен айналысатын мекемелер үшін 
салық жеңілдігіне байланысты тәжірибе қолданылуда.
Шикізат биодизелінің өндірісі үшін қолданылатын жеңілдіктің деңгейі 
0,5 бастап 1,0 АҚШдолл. құрайды. 
1.4.3 Әлемдегі өндірістік биотехнологияның даму тенденциялары
Патенттік құлау биофармацевтиканың дамуының қозғалтқышы ретінде. 
Фармацевтикалық саладағы соңғы жылдардағы негізгі трендтердің бірі-дәрі-
дәрмектер-блокбастерлер патенттік қорғауды жоғалтады және олардың 
дженериктері нарыққа шығарылады. Сараптамалық бағалауларға сәйкес, 2013 
жылы патентті қорғауды жалпы сату көлемі 29 млрд доллар болатын 
препараттар жоғалтты және дженерикам осы нарықтың 70% - ы кетеді деп 
күтілуде. Бұл үрдіс ірі фармацевтикалық компаниялар биофармацевтикалық 
препараттарды әзірлеуге назар аударуға мәжбүр, сондай-ақ нақты ауруларды 
(орфандық аурулар, С гепатиті, шашыраңқы склероз, онкологиялық аурулар) 
емдеуге бағытталған аз тиімді тауашалық дәрілер. Биофармпрепараттардың 
ерекшелігі химиялық синтетикалық дәрілерге қарағанда олардың дженериктік 
нұсқасын (биосимилярлар) көрсету әлдеқайда қиын – қосымша клиникалық 
сынақтар талап етіледі, табысты нәтиже болжаудан аз (химиялық 
дженериктерге қарағанда). Осылайша, инновациялық биофармпрепараттарды 
әзірлеушілер патенттің қолданылу мерзімі өткеннен кейін де өздерін 
салыстырмалы қауіпсіз сезінеді.
Дәрілік заттарды адрестік жеткізу. Әлемдік наномедицина нарығы, оған 
қол жеткізу дәрі-дәрмектерді атаулы жеткізу жүйесін әзірлеуде елеулі 
табыстарға қол жеткізуге мүмкіндік береді, жылына 12,3% - ға өсуде. Оның 
көлемі 2019 жылға қарай 178 млрд долларды құрайды. Наномедицинаны 
қолданудың ең перспективалы салалары онкологиялық және жүрек-қан 

35 
тамырлары ауруларын емдеу болып табылады. БИОС сыйысымды материалдар. 
Заманауи медицина үрдістерінің бірі қажетті функцияларды ұзақ уақыт бойы 
орындауға немесе қарапайым метаболиттерге ыдырауға және ағзаға адам үшін 
зиянсыз белгіленген мерзімде шығаруға қабілетті биологиялық полимерлерді 
белсенді енгізу болып табылады, бұл көбінесе жаңа тіндердің пайда болуымен 
қатар жүреді. Халықтың жаһандық қартаюы және ұлпалар мен органдарды 
ауыстыру үшін хирургиялық араласулардың өсіп келе жатқан саны БИОС 
сыйысатын және биодеградирленетін медициналық материалдарға сұраныстың 
ұзақ мерзімді тұрақты өсуіне негіз жасайды. GIA талдау компаниясының 
бағалауы бойынша, бұл нарықтың көлемі 2020 жылға қарай 106,7 млрд 
долларға жетеді.
Биополимерлер.Биопластиктер 
(биополимерлер), 
оның 
ішінде 
биодеградирленетін биопластиктер (биополимерлер) әлемдегі өнеркәсіптік 
биотехнологиялардың неғұрлым серпінді дамып келе жатқан сегменттерінің 
бірі болып табылады. Егер 2009 жылы әлемдік биополимерлер нарығының 
көлемі 540 млн долларға бағаланса, 2013 жылы - 3 млрд. елешекте 2018 жылға 
дейін нарық жыл сайын 30 % - ға өседі деп күтілуде және осы уақытқа дейін 
биопластиктер үлесі қазіргі 1-1,5 % - бен салыстырғанда 5-6 % - ды құрауы 
мүмкін (500 млн тонна). Бұл ретте биополимерлердің жалпы көлемінің 
шамамен 10-20 % - ын құрайды.
Гендік-модификацияланған организмдер (ГМО). 2013 жылы әлемде 
биотехнологияларды қолдану арқылы алынған, оның ішінде генетикалық 
түрлендірілген (ГМ) дақылдар 175 млн га астам (барлық егістіктің шамамен 
12%) егілді. Мұндай егістіктердің көлемі жылына 10 %-дан астам өседі, ал 1996 
жылдан бастап ГМ-дақылдарды коммерциялық пайдалану басталған кезде 
олардың егістігінің әлемдік алаңы 100 еседен астам өсті (PG Economics). 
Биопестицидтер • BCC Research компаниясының бағалауы бойынша әлемдік 
биопестицидтер нарығының көлемі 2014 жылы 3,6 млрд долларды құрайды 
және іс жүзінде 2019 жылға қарай екі еселенеді (6,9 млрд). Бұл ретте барлық 
нарықтың 80 % - дан астамы Солтүстік Америка мен Еуропаға келетін болады. 
2017 жылға қарай осы елдерде өсімдіктерді қорғау құралдарын сатудан түскен 
табыстың үштен бірі биопестицидтерді іске асыруға тура келеді деп күтілуде.

36 

жүктеу/скачать 1,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: