Пайдалы қазбаларды бағалаудың экономикалық негізі

Экономикалық бағалау шамасын білмей минералдық шикізатты тиімді пайдалану мәселелері: кеніштерді игеру кезегін анықтау, оларды пайдалануға, жалға беру, сату, олардан алынатын өнімдерді бағалау т.б. дұрыс шешу мүмкін емес.

Экономикалық бағалау минералдық шикізатты кешенді пайдалануға байланысты өндіріс тиімділігін арттыруға бағытталған көптеген мәселелерді шешуге мүмкіндік береді. Сондықтан экономикалық бағалауға байланысты, оны анықтаудың әдістері туралы көптеген ғылыми пікір-таластар, практикалық ұсыныстар айтылып келеді. Оларды бағалау басты көрсеткішіне байланысты бірнеше топқа бөлуге болады.

Минералдық шикізат қоры уақыт факторын ескеріп шекті шығыннан дербес шығындарды немесе шекті шығын бойынша есептелген өнімнің бағасынан келтірілген шығынды нормасы пайдасымен қоса игеріп анықтайды. Қазба байлық түрлеріне байланысты шекті шығын шамасы әр түрлі белгіленеді: аймақтық, бассейндік немесе республикалық бойынша. Минералдық шикізаттың кейбір түрлеріне әлемдік баға деңгейі ескеріледі.

Пайдалы қазба кендерінің экономикалық бағасы оның қорын пайдаланғанда алынатын халық шаруашылық тиімді көрсетеді. Экономикалық бағалау ақшалай шамасы өнімге жұмсалатын шекті және дербес шығындардың айырмасы ретінде анықталады. Шекті шығын белгілі бір уақытта нақты өнімге жұмсалатын халық шаруашылық қажетті ең жоғары шығын болып табылады.
Тақырып 5. Жер ресурстарын қорғау және тиімді пайдаланудың экономикалық мәселелері

1. ҚР-ның жер ресурстары, оның маңызы және ерекшеліктері

2. Жер ресурстарының сипаттамасы

3. Ауыл шаруашылық жерлерін экономикалық бағалау ерекшеліктері